Szkoła Konstruktorów
S
z
k
o
ł
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
Co tu nie gra?
Co tu nie gra?
my lata 90-te! Po co się zajmować rozwiązaniami rezultatu (jeśli z obwodzie sterującym wskaz
nika będą
Rozwiązanie zadania 41
R
o
z
w
i
ą
z
a
n
i
e
z
a
d
a
n
i
a
4
1
przedpotopowymi? (...) jakiekolwiek kondensatory.
Osobiście podzielam oburzenie naszego Czytelnika. Kilkunastu kolegów słusznie podkreśliło szkodliwy
W EdW 7/99 zamieszczony był schemat fototelefo- Nie jestem tylko pewny, czy Autorowi listu chodzi wpływ promieniowania otoczenia. Przy zastosowaniu
o książki elektroniczne z lat 50-tych, czy jakieś inne... modulacji amplitudowej i bardzo prostego odbiornika,
r
y
s
u
n
k
u
A
nu. Pokazany on jest na rysunku A. Zdecydowana
T
o
m
a
s
z
a
K
o
r
z
e
n
i
e
c
k
i
e
g
o
A oto fragmenty listu Tomasza Korzenieckiego zWar- poziom odbieranego sygnału będzie zmniejszał się
większość uczestników konkursu, zarówno młodych
szawy: Schemat przedstawiony w lipcowym konkursie wraz z odległością nadajnik-odbiornik i w końcu zginie
jak i starszych, prawidłowo oceniła układ. Niektórzy
nie mogli się powstrzymać, i oprócz krótkiej odpowie-  Co tu nie gra? widziałem kilka lat temu w książce z lat w szumach tła. W odbiornikach radiowych AM w to-
dzi dodali parę zdań osobistego komentarza. Na przy- 80-tych. Wtedy był bardzo zachwalany, jako że nie wy- rze pośredniej częstotliwości występuje układ ARW,
K
r
z
y
s
z
t
o
f
N
o
w
a
k
o
w
s
k
i
kład Krzysztof Nowakowski z Bolkowa napisał: Sche- maga zezwolenia. Kiedyś był to problem, jednak dziś (...) który utrzymuje poziom sygnału przed detektorem na
jego wykonanie miałoby sens czysto dydaktyczny. (...) w miarę stałym poziomie. Taki układ ARW może być
maty ze starych książek przeważnie wzbudzają we
mnie śmiech lub politowanie dla autora tych  nieza- PS1 Nie wszystkie układy z tej książki są błędne jak stosowany jedynie w systemie z modulowaną falą no-
wodnych rozwiązań. Tak jest i w tym przypadku. Ta- ten. Jeden z nich nawet zrealizowałem (migacz) na śną. W pokazanym prostym układzie obwód ARW nie
kie projekty nie zostały nigdy przetestowane w prak- preszpanie. spełni swej roli. Tylko nieliczni koledzy aż tak zagłębili
PS2 Idealnym z
ródłem preszpanu (lakierowanego!) się w temat. Wyjątkiem jest wspomniany Krzysztof
tyce. Za takie beznadziejne publikacje powinno się
przywiązywać autora do fotela i kazać mu oglądać te- są... pokrywki od kubełków z kurczakiem. Nowakowski, który zaproponował schemat blokowy
systemu z modulacją FM. Wtedy diody nadawcze są
lenowele brazylijsko-włosko-hiszpańsko-wenezuel-
Wśród wielu nadesłanych odpowiedzi było kilka sterowane impulsami o stałej, dużej amplitudzie
skie, a na dodatek co chwilę przerywać je reklamami
błędnych. Niektórzy przypuszczali, że na schemacie i zmiennej częstotliwości. Rzeczywiście, wykorzysta-
proszków do prania! (...)
jest ukryty jakiś błąd układowy. Jeden kolega przypu- nie modulacji FM rozwiązuje wiele problemów. Zarów-
Mocne słowa! Czy jednak zaproponowana kara nie
szczał, że słuchawka w odbiorniku powinna być dołą- no w roli modulatora, jak i demodulatora FM może na
jest aby zbyt surowa?
czona do plusa zasilania, a nie do masy - ze względu na przykład pracować kostka CMOS 4046. na życzenie
obecność kondensatora C4 nie ma to żadnego znacze- Czytelników, taki układ może zostac opracowany i za-
nia. Ktoś inny twierdził, co zdecydowanie nie jest praw- prezentowany jako projekt w EdW.
dą, że mikrofon węglowy nie może pracować przy ma- Nagrody za udział w rozwiązaniu tego zadania tym
A

u
k
a
s
z
J
o
p
e
k
z
A

o
d
z
i
,
B
a
r
t
o
s
z
T
o
łych napięciach zasilania, tylko przy dużych, jak w linii razem wylosowali: A
ukasz Jopek z A
odzi, Bartosz To-
m
e
c
z
k
o
z
W
r
o
c
ł
a
w
i
a
i
J
a
k
u
b
K
a
l
l
a
s
z
G
d
y
n
i
.
telefonicznej (48...60V). Mikrofon węglowy pracuje meczko z Wrocławia i Jakub Kallas z Gdyni.
przy zdecydowanie niższych napięciach. Jest to (czy ra-
czej był) element o niecodziennych właściwościach -
Zadanie numer 45
Z
a
d
a
n
i
e
n
u
m
e
r
4
5
jego rezystancja (rzędu kilkunastu do kilkuset omów)
r
y
s
u
n
k
u
B
Na rysunku B pokazano fragment układu nadesła-
zależy od wartości przepływającego prądu, czyli jest
nego przed kilkoma miesiącami przez jednego z ucze-
nieliniowa, ale to zupełnie inna historia.
stników Szkoły (o ile dobrze pamiętam było to rozwią-
Prawidłowa odpowiedz
na pytanie zadane w nume-
zanie zadania nr 33). Rysunek jest nieco zmodyfikowa-
rze lipcowym brzmi:
ny, pokazuje tylko część układu - w oryginale był to
Układ nie będzie poprawnie działał przede wszyst-
komparator okienkowy zawierający dwa wzmacniacze
z
e
w
z
g
l
ę
d
u
n
a
z
a
s
t
o
s
o
w
a
n
i
e
ż
a
r
ó
w
k
i
,
k
t
ó
r
e
j
kim ze względu na zastosowanie żarówki, której
operacyjne LF357 o prądzie wejściowym typowo
włókno ma zbyt dużą bezwładność cieplną i na pew-
w
ł
ó
k
n
o
m
a
z
b
y
t
d
u
ż
ą
b
e
z
w
ł
a
d
n
o
ś
ć
c
i
e
p
l
n
ą
i
n
a
p
e
w
30pA, maksymalnie 100pA. Według opisu jest to kom-
no nie przeniesie częstotliwości z zakresu pasma aku-
n
o
n
i
e
p
r
z
e
n
i
e
s
i
e
c
z
ę
s
t
o
t
l
i
w
o
ś
c
i
z
z
a
k
r
e
s
u
p
a
s
m
a
a
k
u
parator,  którego rezystancja wejściowa wynosi
stycznego.
s
t
y
c
z
n
e
g
o
100k&!, kondensator tłumi wszelkie śmieci . Diody
Gratuluję wszystkim, którzy doszli do takiego sa-
mają zabezpieczać przed przepięciami, które jako przy-
mego wniosku! Kilkunastu kolegów oprócz tej krót-
padkowe zakłócenia mogłyby pojawić się na wejściu.
kiej odpowiedzi nadesłało także uwagi dodatkowe,
W czasie normalnej pracy na wejściu pojawiają się bar-
J
a
c
k
a
w tym propozycje poprawy. Na przykład z listu Jacka
dzo małe napięcia stałe, rzędu 1...10 miliwoltów.
Koniecznego z Poznania udało mi się odcyfrować in-
K
o
n
i
e
c
z
n
e
g
o
formację, że kiedyś badał on żarówki pod tym kątem
i najlepsze wyniki uzyskał z żaróweczką telefoniczną
6V 50mA. Pasmo przenoszenia było wtedy najszer-
sze i sięgało... 100Hz. Przy innych żarówkach było je-
szcze gorzej.
Według powszechnej opinii uczestników konkursu,
żarówkę należy zastąpić diodą LED na światło widzial-
ne, lub lepiej na podczerwień. Aby uzyskać sensowny
zasięg, dioda powinna mieć jak najwęższy kąt świece-
nia, ewentualnie trzeba zastosować soczewki skupia-
jące. Jeszcze lepiej byłoby modulować światło lasera
półprzewodnikowego. Dwóch czy trzech kolegów wi-
dzi możliwość wykorzystania w tej roli popularnego
wskaz
nika laserowego, dostępnego obecnie za kilka-
naście złotych.
Elementem odbiorczym byłaby fotodioda. Rzeczy-
Rys. B
R
y
s
.
B
wiście, fotodioda może pracować przy bardzo dużych
Rys. A
R
y
s
.
A
częstotliwościach, znacznie wykraczających poza pa-
smo akustyczne. W przedstawionym zastosowaniu
G
r
z
e
g
o
r
z
K
a
c
z
m
a
r
e
k
Inny uczestnik, Grzegorz Kaczmarek z Opola napi- Pytanie konkursowe jest tym razem dość ogólne
poradziłby sobie także znacznie wolniejszy fototranzy-
sał: (...) mamy tu przykład genialności i pomysłowości i brzmi:
stor. Natomiast pokazany na schemacie fotorezystor
 elektronicznych weteranów , którzy po dojściu do
być może od biedy spełniłby swą rolę, jednak fotore-
perfekcji projektowali układy na poczekaniu i w pamię-
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
zystory są  leniwe i nie stosuje się ich w takich ukła- Co tu nie gra?
ci. Ciekawe tylko, kto tych genialnych naukowców wy-
dach. Kilkunastu kolegów słusznie zwróciło i na to
próbował swoje układy? Ile z nich doczekało się prak-
uwagę. Autor na pewno pomylił się w pewnym szcze-
tycznej realizacji?
Gdyby ktoś chciał wykonać podobny układ jedynie góle. W jakim? Odpowiedz
można zawrzeć w jed-
Osobiście denerwują mnie pozycje wydawnicze lat
do celów eksperymentalnych i uzyskać zasięg do nym krótkim zdaniu. Kto zechce, może szerzej prze-
50-tych, w których jest wiele kłamstw i nieprawidło-
10m, może zastosować diodę nadawczą IRED o wą- analizować działanie i właściwości układu. Zastrze-
wości. Sam się kiedyś na to natknąłem.
skim kącie świecenia, np. LD274, TSUS520X, gam jednak, że tym razem niewiele zwiększy to
(...) tak jest z opracowaniem jakiegoś geniusza, wy-
TSIL5200, SFH400, SFH480 czy SFH484. W odbiorni- szansę na nagrodę, ponieważ nagrody będą losowa-
korzystanym do tego zadania. (...) Uważam, że tego ty-
ku można zastosować jakąkolwiek fotodiodę. Oczywi- ne spośród prawidłowych odpowiedzi.
pu pozycje powinno się wycofywać z rynku jak naj-
ście także układ elektroniczny należałoby zmodyfiko- Termin nadsyłania odpowiedzi upływa 15 grudnia
szybciej, a nie dokonywać poprawek i nowych wydań,
wać i uwspółcześnić. Większy zasięg uda się uzyskać 1999.
by zarobić na czyjejś naiwności. (...) Kogo wtedy pocią-
tylko przy zastosowaniu elementów optycznych, ale Ze względu na dużą ilość przesyłek do szkoły, roz-
gnąć do odpowiedzialności? Każdy wypnie się i skwi-
jest to bardzo trudne ze względu na niewidoczne pro- różnijcie drugie zadanie od głównego, a więc na kart-
tuje ofiarę słowami typu  trzeba było uważać . (...)
N
i
e
g
r
a
4
5
mieniowanie podczerwone. Bardzo skutecznym roz- kach i kopertach piszcie proszę Nie gra 45. Ułatwi to
Wciąż słyszy się stwierdzenia typu:  wtedy to było
wiązaniem byłoby zastosowanie lasera, jednak bezpo- mi znacznie segregację  szkolnych prac. Z góry
dobre rozwiązanie , albo  to opracował znany ... albo
średnie włączenie w obwód modulatora popularnego dziękuję!
 ten układ to tylko pierwowzór, od którego się zaczę-
wskaz
nika laserowego może nie dać zadowalającego
ło... . Mnie takie suche gadanie nie przekonuje! Ma-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/99 37