Smutek �amie serce

Chcesz mie� serce jak dzwon, zdrowe p�uca i z�by - lecz… depresj�. Naukowcy zdobywaj� coraz wi�cej dowod�w na to, �e zasada „w zdrowym ciele zdrowy duch” dzia�a tak�e w odwrotn� stron� - pesymiœci cz�œciej podupadaj� na zdrowiu.

W grudniu ukaza�a si� praca szwedzkich badaczy z Karolinska Institutet w Sztokholmie stwierdzaj�ca, �e d�ugotrwa�e obni�enie nastroju a� o 150% zwi�ksza ryzyko k�opot�w z sercem. W najm�odszej grupie wiekowej chorych na depresj� by�o ono niemal trzykrotnie wy�sze ni� u os�b niemaj�cych wi�kszych problem�w z nastrojem. Szwedzi wzi�li pod lup� dane medyczne ponad 44 tys. pacjent�w, kt�rych w latach 1987-2001 leczono w szpitalu z powodu depresji. W tym czasie chorzy ci nie zdradzali �adnych objaw�w chor�b serca. Okaza�o si�, �e mimo por�wnywalnego wyjœciowo stanu zdrowia ryzyko zawa�u serca wzrasta u nich w por�wnaniu z r�wieœnikami, kt�rzy nigdy nie mieli depresji. R�nica utrzymywa�a si� nawet po uwzgl�dnieniu innych czynnik�w usposabiaj�cych do problem�w z kr��eniem i znika�a dopiero po przekroczeniu siedemdziesi�tki, czyli w wieku, gdy wyst�powanie chor�b serca wzrasta w ca�ej populacji. Zdaniem szefowej grupy dr Kristiny Sundquist badania te dowodz� nie tylko silnego zwi�zku mi�dzy depresj� a zawa�em serca, ale wskazuj� te� na fakt, �e wczesne rozpoznawanie i leczenie chorobowych zaburze� nastroju mo�e mie� ogromne znaczenie w zapobieganiu chorobom uk�adu kr��enia. Ustalenia szwedzkich naukowc�w to kolejny ju� raport analizuj�cy zwi�zki mi�dzy zmianami w psychice a ca�kiem fizycznymi aspektami funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Wczeœniej opublikowano badania wi���ce trwa�e obni�enie nastroju ze wzrostem ryzyka niewydolnoœci kr��enia wœr�d os�b starszych. Wykazano te�, �e depresja jest niezale�nym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka p�uc. U os�b cierpi�cych na t� przypad�oœ� jest ono 3,32 razy wy�sze ni� w grupie kontrolnej bez depresji. NajwyraŸniej r�nica zaznacza si� przy por�wnaniu depresyjnych palaczy z niepal�cymi optymistami - jest niemal 20-krotna! Z kolei w 1999 roku dr Robert J. Genco stwierdzi�, �e osoby, kt�re kiepsko radz� sobie z k�opotami (zw�aszcza finansowymi), co jest jedn� z cech depresji, s� dwa razy bardziej nara�one na paradontoz� i utrat� z�b�w ni� ich r�wieœnicy, kt�rzy œmia�o stawiaj� czo�a problemom.

Istotne jest to, �e bardzo wielu pacjent�w zape�niaj�cych poczekalnie internist�w, kardiolog�w czy stomatolog�w w rzeczywistoœci bardziej skorzysta�oby na pomocy psychiatry. Z bada� obejmuj�cych niemal 26 tys. chorych z depresj� wynika, �e ponad po�owa zg�asza�a si� do lekarza z powodu licznych, ca�kiem fizycznych dolegliwoœci, a a� 11% zaprzecza�o przy tym, by mieli jakiekolwiek problemy natury psychicznej.

Ci�g dalszy ...

Pomoc psychiatryczna nie powinna by� jednak kojarzona z wypisywaniem recept na coraz popularniejsze przeciwdepresyjne preparaty z grupy tzw. SSRI, czyli selektywnych inhibitor�w wychwytu zwrotnego serotoniny.

- Doœ� typowe dla wszystkich lek�w psychotropowych (i nie tylko) jest poszukiwanie mo�liwoœci poszerzenia wskaza� do ich stosowania - wyjaœnia dr Dariusz Wasilewski, psychiatra. - Wskazania okreœla si� zaœ cz�sto nie tylko na podstawie bada� klinicznych, ale te� przypadk�w kazuistycznych, doœwiadcze� osobistych itd. Takich pr�b jest wiele, niekt�re z nich to œlepe zau�ki, inne okazuj� si�, jeœli nie strza�em w dziesi�tk�, to przynajmniej wartoœciowym uzupe�nieniem dotychczasowego arsena�u metod terapeutycznych - dodaje dr Wasilewski. To w�aœnie dzi�ki takim metodom pr�b i b��d�w oraz marketingowi œrodki te s� dziœ stosowane nie tylko w leczeniu depresji, ale tak�e zaburze� l�kowych (m.in. nerwicy natr�ctw), zaburze� �aknienia (bulimii), a nawet u kobiet, kt�rych nastr�j obni�a si� przed miesi�czk� (tzw. PMDD - przedmiesi�czkowe zaburzenie dysforyczne, cz�sto mylone z zespo�em napi�cia przedmiesi�czkowego).

Coraz cz�œciej po pochodne prozacu si�gaj� te� ludzie zdrowi, tacy, kt�rym przeszkadza przejœciowy z�y nastr�j. Myœl�, �e dzi�ki „cudownym tabletkom” b�d� widzieli œwiat w r�owych kolorach. I cho� w teorii leki z tej grupy musi przepisa� specjalista, to czarny (g��wnie internetowy) rynek sprawia, �e da si� je zdoby� bez problemu.

Tymczasem roœnie liczba bada�, z kt�rych wynika, �e SSRI nie s� ani tak skuteczne, ani tak wybi�rcze, jak reklamuj� producenci. Ponowna analiza 47 bada� nad antydepresantami wykaza�a, �e dzia�aj� one tylko troch� skuteczniej ni� placebo, czyli pigu�ki bez w�aœciwoœci leczniczych. Jest to szczeg�lnie niepokoj�ce w odniesieniu do schorze�, kt�re ze swej natury wydaj� si� bardziej podatne na tzw. efekt placebo, czyli wtedy, gdy stan zdrowia chorego poprawia si� li tylko dlatego, �e wierzy on w to, �e jest leczony (wartoœ� samego leczenia nie ma przy tym znaczenia).

Podobnie jest z precyzj� ich dzia�ania. Fakt - dzia�aj� najbardziej wybi�rczo ze wszystkich dost�pnych preparat�w przeciwdepresyjnych i z tego powodu s� ch�tniej przepisywane, gdy� pozwalaj� pacjentowi na normalne funkcjonowanie. Jednak to, �e blokuj� tylko wychwyt zwrotny serotoniny, nie oznacza idealnej selektywnoœci dzia�ania. Przecie� samych receptor�w tego zwi�zku mamy w organizmie co najmniej 14 rodzaj�w, zaœ ka�dy dzia�a inaczej. Œcis�e powi�zania mi�dzy poszczeg�lnymi przekaŸnikami sygna��w w m�zgu sprawiaj�, �e dzia�anie SSRI jest niejako „z urz�du” œciœle zwi�zane ze zmianami w uk�adach innych neuroprzekaŸnik�w, np. noradrenaliny. Dodatkowo zaœ leki te oddzia�uj� te� na zupe�nie, wydawa�oby si�, niezwi�zane z psychik� uk�ady, zmieniaj� m.in. w�asnoœci krzepni�cia krwi.

By� mo�e cz�œ� zagadki tak cz�stego chwalenia tych lek�w przez badaczy wyjaœni fakt, �e spoœr�d autor�w prac przychylnych stosowaniu nowych lek�w a� 96% mia�o finansowe powi�zania z ich wytw�rcami, podczas gdy w doniesieniach krytycznych lub neutralnych odsetek ten wynosi� 37% i 60%.

Now� szans� dla pacjent�w cierpi�cych na depresj� mog� si� okaza� leki wykorzystuj�ce nowo poznany mechanizm blokowania bia�ka p11, kt�re pe�ni kluczow� funkcj� w aktywacji tylko jednego, za to œciœle zwi�zanego z nastrojem podtypu receptor�w serotoninowych. Do stworzenia takich lek�w na razie jednak daleka droga.

Jak wida�, dobre samopoczucie zale�y od wielu czynnik�w. Nie da si� go przywr�ci� za pomoc� jednej tabletki. Warto pami�ta�, �e depresja to nie chwilowa chandra, lecz ci�ka choroba, kt�r� mo�na i trzeba leczy�, ale o tym, jak to robi�, powinien zadecydowa� specjalista.

Ma�gorzata T. Za�oga jest chirurgiem, redaktorem „Wiedzy i �ycia”.

http://portalwiedzy.onet.pl/4868,12799,1312727,1,czasopisma.html

---