Postanowienie

z dnia 15 lipca 2005 r.

wojewódzki sąd administracyjny w Bydgoszczy

II SAB/Bd 23/2004

Do kategorii czynności z zakresu administracji publicznej, wymienionych w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zaliczyć należy materialno-techniczne czynności określone przepisem art. 164 § 2 i § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), polegające na dokonaniu przez prezesa właściwego sądu zawiadomienia ławników o wyborze, odebraniu od nich ślubowania, wpisaniu ich na listę ławników i wydaniu im legitymacji.

OSP 2006/3/30

172379

Dz.U.02.153.1270: art. 3§ 2 pkt 4

Dz.U.01.98.1070: art. 164

glosa aprobująca: Bogusz M. OSP 2006/3/30

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2004 r. na rozprawie sprawy ze skargi Andrzeja W. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu w przedmiocie wpisania na listę ławników - postanowił odrzucić skargę.

Andrzej W. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu, polegającą na niewpisaniu go na listę ławników, nieprzeszkoleniu, nieodebraniu przysięgi, mimo wyboru dokonanego uchwałą Rady Miasta Torunia oraz nieudzieleniu odpowiedzi na pismo skarżącego z 22.I.2004 r.

Skarżący wniósł o nakazanie Prezesowi Sądu Okręgowego w Toruniu wpisu go na listę ławników i udzielenia odpowiedzi na pismo z 22.I.2004 r. Uzasadniając skargę, Andrzej W. wskazał, że wybrany został uchwałą Rady Miasta Torunia na ławnika Sądu Okręgowego w Toruniu. Inni ławnicy wybrani na mocy tej uchwały zostali zaprzysiężeni i pełnią swoje funkcje. Natomiast co do skarżącego ma miejsce bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu, który nie zakwestionował wyboru skarżącego w sposób przewidziany prawem. Andrzej W. podniósł również, że Prezes Sądu Okręgowego w Toruniu mimo pisemnego zapytania zawartego w piśmie z 22.I.2004 r. nie udzielił mu wyczerpującej odpowiedzi co do przyczyny zaistniałego stanu rzeczy. Skarżący podał ponadto, że od ponad 20 lat jest działaczem społecznym we wszystkich strukturach samorządu terytorialnego, stowarzyszeniach, fundacjach, towarzystwach oraz związkach - miejskich, regionalnych, krajowych i zagranicznych o różnym profilu. Organizacje te rekomendowały go na funkcję ławnika.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Okręgowego w Toruniu wniósł o odrzucenie skargi, podnosząc, iż sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że Andrzej W. w dniu 30.X.2003 r. wybrany został na ławnika Sądu Okręgowego w Toruniu na kadencję 2004-2007. Jednak sędziowie Sądu Rejonowego i Okręgowego w Toruniu poinformowali swych przełożonych o toczących się procesach z udziałem Andrzeja W. Prezes Sądu Okręgowego w Toruniu pismem z 19.XII.2003 r., na podstawie art. 166 § 2 pkt 3 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, wystąpił do Przewodniczącego Rady Miasta Torunia o odwołanie Andrzeja W. z funkcji ławnika. W związku z tym Prezes Sądu Okręgowego nie odebrał od Andrzeja W. ślubowania, nie wpisał go na listę ławników i nie wydał mu legitymacji. Skarżący został poinformowany o tym w piśmie z 4.II.2004 r. i 30.IV.2004 r., niezależnie od informacji ustnych.

Prezes Sądu Okręgowego w Toruniu podniósł ponadto, że ławnicy wraz z sędziami zawodowymi realizują wymiar sprawiedliwości. Osoba godząca się pełnić funkcję ławnika przyjmuje na siebie obowiązek właściwego zachowania się w życiu publicznym i prywatnym. Jest to podyktowane dbałością o autorytet i powagę sądu. Wprawdzie Andrzej W. jest osobą nie karaną, ale ilość spraw cywilnych toczących się z jego udziałem sprawia, że podważona została wzorowa postawa, jaką powinien posiadać obywatel starający się o mandat ławnika.

Mając na uwadze powyższe, według Prezesa Sądu Okręgowego brak jest podstaw do uznania, że sprawa należy do właściwości sądu administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, co jednak nie dowodzi trafności stanowiska Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu, wnoszącego o odrzucenie skargi z uwagi na niewłaściwość Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zakres podmiotowy i przedmiotowy dopuszczalności drogi sądowej przed sądami administracyjnymi jest w zasadzie wyznaczany przez pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej w rozumieniu art. 1 ustawy z 30.VIII.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270 (dalej p.p.s.a.).

Według wymienionego przepisu przedmiotem wymiaru sprawiedliwości sprawowanego przez sądy administracyjne jest kontrola działalności administracji publicznej, obejmująca m.in. orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów w przypadkach określonych art. 3 § 2 pkt 1-4 p.p.s.a. W okolicznościach rozpatrywanej sprawy należało rozważyć, czy czynności Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu, których zaniechanie zarzuca skarżący, są wymienionymi w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. czynnościami z zakresu administracji publicznej dotyczącymi uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

W piśmiennictwie przyjmuje się, iż akty i czynności, o których mowa w powołanym przepisie, charakteryzują się tym, że:

1) nie mają charakteru decyzji lub postanowienia,

2) są podejmowane w sprawach indywidualnych,

3) muszą mieć charakter publicznoprawny,

4) dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisu prawa (por. J.P. Tarno: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 22-23).

Zaznaczyć należy, że skarga na bezczynność wniesiona być może do sądu administracyjnego tylko w razie niepodejmowania przez organy nakazanych prawem aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej.

Mając na względzie przedstawione powyżej przesłanki, należało dojść do wniosku, że w świetle przepisów art. 4, art. 160 i art. 164 ustawy z 27.VII.2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) prezes właściwego sądu, po przesłaniu mu przez radę gminy listy wybranych ławników, ma obowiązek podjąć działania określone ostatnim z wymienionych przepisów, celem umożliwienia realizacji prawa ławników do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Podkreślić bowiem trzeba, że uprawnienie ławnika do orzekania powstaje dopiero po dokonaniu przez prezesa odpowiedniego sądu wpisu ławnika na listę ławników. Okoliczność ta dowodzi doniosłości tej czynności, jeśli się zważy, że uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw jest wyrazem konstytucyjnej zasady udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.

W ocenie Sądu - o publicznoprawnym charakterze tej czynności przemawia również fakt, że pozostaje ona w ścisłym i bezpośrednim związku z aktem wyboru ławnika, będącym w myśl art. 160 § 2 prawa o ustroju sądów powszechnych zadaniem zleconym gminy z zakresu administracji rządowej. Trudno byłoby przyjąć, że realizacja ustawowego prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości przez ławnika - wybranego w trybie zagwarantowanym ustawą - uzależniona jest od uznania organu sądowego i w dodatku niepodlegającego kontroli sądowej.

Tak więc wykluczając, z oczywistych względów, cywilnoprawny charakter wynikłego sporu, trzeba założyć, że w sprawie zaistniały przesłanki do kontroli sądowoadministracyjnej. Wprawdzie prawo o ustroju sądów powszechnych, regulując kompleksowo instytucję ławników, nie przewiduje wprost takiej kontroli, to jednak wykładnia systemowa i celowościowa wymienionych wyżej przepisów uzasadnia dopuszczenie w omawianym zakresie wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Dodać należy, że sądy powszechne działają na dwóch płaszczyznach, tj. jurysdykcyjnej oraz w sferze działalności administracyjnej służącej zapewnieniu sądom odpowiednich warunków wykonywania ich podstawowych zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości i z zakresu ochrony prawnej.

Działalność administracyjna sądów należy zasadniczo do organów sądów oraz urzędników, przy czym zwierzchni nadzór nad tą działalnością sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Ze względów wyżej przedstawionych zasadne było uznanie, że do kategorii czynności z zakresu administracji publicznej, wymienionych w art. 3 § 2 pkt 4 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zaliczyć należy materialno-techniczne czynności określone przepisem art. 164 § 2 i § 3 ustawy z 27.VII.2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, polegające na dokonaniu przez prezesa właściwego sądu zawiadomienia ławników o wyborze, odebraniu od nich ślubowania, wpisaniu ich na listę ławników i wydaniu im legitymacji.

W konsekwencji trzeba się opowiedzieć za dopuszczalnością kontroli sądowoadministracyjnej wskutek skargi ławnika co do zaniechania przez prezesa sądu działań w tym zakresie, skutkującego uniemożliwieniem realizacji ustawowego prawa ławnika do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, w sytuacji gdy ławnik ten objęty został listą wybranych ławników, przedstawioną przez radę gminy właściwemu prezesowi sądu.

Zaliczenie powstałego sporu do kategorii spraw sądowoadministracyjnych, rozpoznawanych przez sądy administracyjne, nie przesądzało jeszcze uwzględnienia skargi.

Zauważyć w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 52 p.p.s.a. wniesienie skargi na bezczynność organu jest dopuszczalne dopiero po wyczerpaniu przewidzianych prawem środków zaskarżenia. W sprawach, w których postępowanie normuje k.p.a., na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. służy, w myśl art. 37 § 1 k.p.a., zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia. Gdy zaś środek zaskarżenia nie przysługuje, to skargę na bezczynność do sądu administracyjnego można wnieść dopiero po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu administracji do usunięcia naruszenia prawa polegającego na niezałatwieniu sprawy w terminie prawem przewidzianym. Ze skargi i złożonego w toku postępowania pisma skarżącego oraz z pozostałych dokumentów przedstawionych przez strony nie wynika, aby skarżący przed wniesieniem przedmiotowej skargi wyczerpał wymienione środki prawne, a w szczególności zażalenie przewidziane w art. 37 k.p.a.

Wobec powyższego skargę, jako przedwczesną, należało uznać za niedopuszczalną.

W konsekwencji, na mocy art. 58 § 1 pkt 6 p.p.s.a., orzeczono o jej odrzuceniu.

---