WYKŁAD XIII - KRYZYSY WALUTOWE I

FINANSOWE

Pod koniec XX i na początku XXI wieku w niektórych krajach często położonych w różnych regionach świata wystąpiły zjawiska nagłych, gwałtownych załamań ich gospodarek.

Zjawiska zapaści gospodarczej wystąpiły zarówno w krajach:

Regiony odmienności przyczyn

* które były w stanie chronicznych kryzysów gospodarczych i politycznych ( np. kraje Ameryki Łacińskiej - Chile, Boliwia, Meksyk, Argentyna) .... i to nie było dziwne, że występowały tam zjawiska kryzysowe,

Chroniczność kryzysów gospodarczych wynikała z założeń ich polityki gospodarczej:

- zwykle ekipy dyktatorskie prowadziły politykę deficytu budżetowego

w wyniku którego rosła podaż pieniądza i w konsekwencji pojawiała się

inflacja

- kraje tego regionu były notorycznie zadłużone w USA ( broń) i w MFW

Obsługa długu była bardzo kosztowna

- archaiczna monokulturowa gospodarka zależna od jednego rynku zbytu i

dyktatu cen, ( Pax Americana )

przechodzących od systemu gospodarki centralnie planowanej i nakazowo-rozdzielczej do gospodarki rynkowej ( Rosja, Czechy...) - co w końcu także nie było takie zaskakujące - bowiem istniały pewne wzory dla transformacji systemowej ( IMF adjustment programs) ale opracowane dla Ameryki Łacińskiej. Nie zawsze dobre dla tego typu krajów….

- zagrożenie kryzysami wynikało z błędów w polityce monetarnej i kursowej

- pośpiesznego otwarcia gospodarek tych krajów

- wahliwych postaw wobec prywatyzacji

które przez dekady prezentowano jako wzór i stabilnego dynamicznego rozwoju gospodarczego: ( „ tygrysy azjatyckie” - Singapur, Malezja, Tajlandia, Hong-Kong, Japonia, co było kompletnym zaskoczeniem dla całego świata ekonomicznego.

- zbyt pośpieszne odejście od centralnego kierowania gospodarką kraju

- brak infrastruktury instytucjonalnej ( regulacji, norm np. w sektorze

bankowym) po otwarciu gospodarek

Charakterystyczne novum kryzysów 1990 tych było:

załamania gospodarcze wystąpiły tylko w tych krajach które zaliczane

były jako tzw „kraje wchodzących rynków” „ raczkujące” (K.Lutkowski),

kryzysy gospodarcze wystąpiły w tych krajach, które otworzyły swoje

gospodarki zgodnie z postanowieniami „Ugody Waszyngtońskiej” ( ale nie

w Chinach, które do tej Ugody nie przystąpiły )

kryzysy zwykle zaczynały się nagłą skokowo wysoką dewaluacją waluty

krajowej ( np. jednorazowa dewaluacja bath'a aż 25%) lub skokowym

spadkiem kursów krajowych krótkoterminowych papierów wartościowych

(Meksyk, Argentyna) - czyli kryzysy były wywoływane dysfunkcją sektora

finansowego w danym kraju,

kryzysy zaczynały się nagle, zaskakiwały wszystkich, inwestorów krajowych

i zagranicznych, banki, giełdy, i rządy w tych krajach,

kryzysy walutowe i pieniężne lat 1980 - 2000

1995 Meksyk - „tequila” kryzys, 1995 i 2002 Argentyna

1997 Tajlandia, Indonezja, Malezja, Korea 1997 Czechy

1998 Rosja

Mechanizm kryzysu walutowego - podobieństwo do modelu azjatyckiego

KRYZYS WALUTOWY nagła utrata zaufania rynków finansowych do danej waluty. ( A.Sławiński)

I Faza nagła utrata zaufania do danej waluty

• z powodów często trudnych do określenia następuje nagłe odchodzenie

inwestorów od danej waluty. Nagle przyjmuje się, ze spodziewane stopy

zwrotu z danych walorów będą niższe niż zakładano. Działa mechanizm

samo sprawdzających się prognoz. Masowo wysprzedaje się instrumenty

krótkoterminowe w danej walucie za waluty wymienialne,

• władze danego kraju, zwykle zaskoczone nie podejmują żadnych akcji. Często uważa się, że jest to zwykłe wahnięcie rynku i po jakimś czasie wróci wszystko do normy. Zwykle akcje władz sprowadzają się do obrony kursu waluty własnej,

• często obrona kursu walutowego odbywa się kosztem rezerwy dewizowej kraju. Jest nieskuteczna i zwykle nic nie dawała i kończyła się całkowitym wyczerpaniem rezerw dewizowych kraju objętego kryzysem

• nieskuteczność tych działań jest elementem prognozy samo sprawdzającej się. Ucieczka kapitałów czyni, że wszelkie działania rządu stają się nieskuteczne a działania rządu są nieskuteczne bo uciekają kapitały. Istota problemu sprowadza się do tego, że jest to kapitał spekulacyjny i jego zatrzymanie jest bardzo trudne. A jego nagłe ruchy rujnujące dla gospodarki.

• wobec tego oczekuje się dalszych dewaluacji, rygorów w obrocie kapitału, recesji podczas której gospodarka wymaga mniej kapitału - i w sumie ratuje się to co można wywieźć.

Faza II.

• dewaluacje waluty własnej.

• drastyczne podwyższenie stóp procentowych

• rygorystyczna polityka fiskalna

• programy stabilizacyjne MFW i rządów krajów rozwiniętych

Faza III

załamanie systemu finansowego kraju.

Kapitał krótkoterminowy jest procykliczny

Konsekwencje braku dostępu do kapitału -

Konsekwencje ograniczeń eksportu\importu

Modele kryzysów:

I generacji

II generacji

III Eklektyczne

TRADYCYJNE REMEDIA NAPRAWY

rządy krajów dotkniętych kryzysem, w pierwszej kolejności za ogromną

cenę ( utrata rezerw) broniły kursu walutowego i rzadko kiedy na początku

podejmowały inne decyzje ekonomiczne, ( stopy procentowe, itp.......)

w dalszej kolejności negocjowano i uzyskiwano pomoc IMF, Banku

Światowego, rządów krajów wysokorozwiniętych ( głównie USA)

kryzys przynosił spowolnienie wzrostu gospodarczego, pogorszenie

warunków życia, ucieczkę zagranicznych inwestorów, upadek banków i

korporacji

Literatura obowiązkowa: A.Sławiński i inni - Kryzysy walutowe.

Dr. Bogdan Radomski

FINANSE MIĘDZYNARODOWE 120-180-0482

Semestr Zimowy 2009/2010

1

4

Dewaluacja waluty,

rosnące stopy procentowe, recesja gospodarcza

II Faza

Problemy finansowe

banków, spółek i gospodarstw domowych

III Faza

Nagła

Utrata zaufania

I Faza

---