Ponieważ w swojej teorii społeczeństwa i rozwoju społecznego Marks kontynuował nurt filozofii dialektycznej, mający swe źródło w filozofii starożytnej, zwłaszcza Heraklita z Efezu. Istotą dialektyki Marksa jest przekonanie, że świat społeczny ciągle zmienia się, jest w nieustannym rozwoju. Rozwój ten w sensie historycznym nie jest przypadkowy, przebiega zgodnie z dającymi się odkryć i określić prawami. Jego czynnikiem sprawczym są w Marksa sprzeczności występujące w poszczególnych formacjach społeczno-ekonomicznych, czyli kolejnych, jakościowo odmiennych fazach rozwojowych społeczeństwa.
Niemiec Ralf Dahrendorf wyraził przekonanie, że w wysoko rozwiniętych społeczeństwach kapitalistycznych proletariatu w rozumieniu Marksistowskim już nie ma, stąd też nie może on stanowić drugiego bieguna konfliktu klasowego. Jego zdaniem wpółczesna klasa robotnicza coraz mniej liczna należy do dobrze urządzonej większości społeczeństwa.
Krytycznie oceniając znaczenie teorii Marksa dla rozumienia problemów współczesności, Dahrendorf zwraca uwagę na zawarte w niej biegunowe ujęcie konfliktu społecznego(proletariat-burżuazja), co jego zdaniem ignoruje współczesne zjawisko nie uwzględnia wzrostu znaczenia i liczebności klasy średniej. Dahrendorf pozostaje w opcji konfliktowej potwierdzając znaczenie konfliktu, jako czynnika wytyczającego kierunek rozwoju społecznego.
Wg K.Poppera marksizm jest teorią „globalną” tzn. ujmującą wszystkie fakty historyczne w jeden (pozornie) logiczny proces, z czego wynika, że nie jest możliwa jej falsyfikacja, tzn. nie można sobie nawet wyobrazić faktu lub faktów, które gdyby zaszły, obaliłyby tę teorie. Istotą dociekań Poppera w tym zakresie było wykazanie niebezpieczeństwa tworzenia takich globalnych ujęć „koniecznych” i obiektywnie przesądzonych procesów historycznych, ponieważ nie tylko, że są niesprawdzalne i wątpliwe, to jeszcze niosą niebezpieczeństwo wykorzystywania ich jako ideologicznej podstawy systemów totalitarnych, na co wskazują przykłady faszyzmu i stalinizmu. Popper opowiada się za pozostawaniem przy sprawdzalnych (falsyfikowanych) teoriach średniego co najwyżej zasięgu, poddających się kontroli empirycznej.