Procesy Integracyjne w Europie- Skrypt
1.W czym tkwiła słabość projektów i praktycznych działań integracyjnych w Europie od
średniowiecza do czasów współczesnych (przykłady)?
Religa chrześcijańska jako wspólny element, obecny we wszystkich państwach i księstwach
europejskich ze swoją własną niezależna od władców hierarchią,
- wspólne tradycje, język łaciński i takie same style architektoniczne
- zjednoczona walka przeciw niewiernym czyli islamowi
- św Augustyn wysunął utopie że świat powinien się zjednoczyć pod wodzą papieża: państwa władców
się rozpadają, a państwa Boże są wieczne.
Koncepcje tą próbował wcielić w życie Karol Wielki- wszędzie wprowadzał jednakowe szkolnictwo, łacinie
jako język, monety itd.
- wyprawy krzyżowe jednoczyły całe rycerstwo- miały one być jedynym w dziejach wojskiem w pełni
europejskim.
- koncepcja Ottona III – Europa pod zwierzchnictwem cesarza niemieckiego
- uniwersytety kształcące międzynarodową młodzież
Koncepcja federacji Dantego- pod wadzą Niemiec
Hanza jako konfederacja miast i kupców
Wady: zawsze przy użyciu siły i próbie narzucenia swojego zwierzchnictwa jako tego lepszego i
silniejszego. Nikt nie chciał współrządzić- każdy chciał rządzić samemu.
2. Przedstaw główne założenia koncepcji Paneuropy Coudenhouv’a-Kalergiego
Unia Paneuropejska- założona w 1924 przez Hrabiego Richarda Coudenhove-Kalergiego
Idea ta nawiązywała do koncepcji Stanów Zjednoczonych Europy
Eksponował on zewnętrzne zagrożenie dla Europy ze strony wielkich mocarstw światowych, jedynym
ratunkiem miało być zjednoczenie kontynentu
Centrala tego ruchu mieściła się w Wiedniu
1923- manifest Pan-Europa wydany w 1923
1924- wydanie pierwszego numeru czasopisma pod tym samym tytułem
Programowym dokumentem tego ruchu stały się publikacje „Pan-Europy”
Swoje idee Kalergii wywodził z tradycji rzymskiego uniwersalizmu, ponadnarodowych doświadczeń
narodu żydowskiego oraz dorobku idei humanistycznych
Kalergii proponował:
Zespolenie działań ogółu państw Europejskich z wykluczeniem Wielkiej Brytanii i ZSRR
Dążył do utworzenia z Europy ośrodka zdolnego do przeciwstawienia się innym ośrodkom
wpływów: USA, Wielkiej Brytanii, Związkowi Sowieckiemu i dalekowschodniej Azji
Za podstawowy czynnik jednoczenia uznał rozwój współpracy francusko-niemieckiej
Eksponował europejską wspólnotę kulturową i potrzebę likwidacji barier granicznych
Zmierzał do stworzenia Europy zespolonej przez kulturę i wspólną świadomość społeczności
ogólnoeuropejskiej , w której narody cieszyłyby się autonomią wewnętrzną
Paneuropa miała być federacją w ramach Ligii Narodów, zmierzającą do znoszenia granic
Wzorem dla Paneuropy były kantony Szwajcarii z obligatoryjnym układem rozjemczym i unią celną
oraz konstytucją
Przewidywał stworzenie w Europie dwuizbowego parlamentu złożonego z Izby Narodów(składałaby
się z członków wybieranych z obywateli państw członkowskich) i Izby Państw( składać się miała z
posłów delegowanych przez państwa związkowe)
Paneuropa tworzyłaby jedną całość gospodarczą i polityczną wobec świata zewnętrznego
Podstawą miał być uniwersalny naród europejski o odrębnej tożsamości, bazujący na dorobku
kultury chrześcijańsko-hellenistycznej
Zalety paneuropy wg jej twórców:
Zabezpieczenie przed wybuchem wewnątrz-europejskiego konfliktu zbrojnego
Neutralizacja kontynentu w konfliktach światowych
Tworzenie bariery przed zagrożeniem ze strony Rosji
Zwiększenie możliwości przeciwdziałania zewnętrznej konkurencji gospodarczej
Możliwość racjonalizacji europejskich wysiłków zbrojnych
(przewidywane) Etapy realizacji idei Paneuropy:
I zwołanie konferencji paneuropejskiej
II obligatoryjne zawarcie umów między państwami członkowskimi o wzajemnych gwarancjach
granic i poddawaniu sporów rozstrzygnięciom wspólnego sądu rozjemczego
III Utworzenie paneuropejskiej unii celnej i 1 obszaru gospodarczego
IV tworzenie Stanów Zjednoczonych Europy
1924- Manifest Paneuropejski, który proponował:
Tworzenie bloku państw i Unii Celnej na obszarze między Rosją, Oceanem Atlantyckim i Morzem
śródziemnym
Wzmocnienie i rozszerzenie Ligi Narodów o Niemcy, ZSRR i USA
1926- Coudenhove-Kalergii zwołał uroczysty kongres Unii Paneuropejskiej w Wiedniu( 2 tysiące
delegatów z 24 państw)
Uchwalono nowy statut i program działania
Coudenhove-Kalergii został prezydentem Unii Paneuropejskiej
1925- honorowym prezesem unii zostaje Aristide Briand
Kryzys z 1929 osłabił w Europie zainteresowanie ideą Paneuropejską
1930- inicjatywa utworzenia Federacji Państw Europejskich
3.Przedstaw główne polskie koncepcje integracji europejskiej zgłaszane na przestrzeni
wieków.
Król Stanisław Leszczyński (1677 – 1766)
- po opuszczeniu tronu polskiego prowadził ożywioną działalność pisarską na terenie Francji
- na jego dworze w Luneville bywali Monteskiusz i Wolter
- Memoriał o ugruntowaniu ogólnego pokoju (1748)
utworzenie unii powszechnej wszystkich państw chrześcijańskich kontynentu europejskiego
łagodziłaby sporne kwestie europejskie i eliminowała przyczyny konfliktów między
państwami
- wykorzystywał doświadczenia federalizmu europejskiego, zwłaszcza federacji niderlandzkiej oraz unii
polsko – litewskiej
- za gwaranta ogólnego pokoju w Europie uznał Francję, rządzoną przez króla Ludwika XV
Kajetan Józef Skrzetuski (1743 – 1806)
- projekt „generalnej konfederacji” w pracy „Projekt, czyli ułożenie nieprzerwanego pokoju w Europie”
- wykorzystał w niej myśli integracyjne francuza de Saint Pierra
- utworzenie ligi państw europejskich z przedstawicieli wszystkich krajów kontynentu (poza Rosją)
- na czele Sejm Generalny sprawujący władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz
zarządzający wspólnym skarbem
- każdy członek konfederacji był reprezentowany na Sejmie przez dwóch posłów pełnomocników
- członkowie mieli się wyrzec wzajemnych pretensji i dążyć do rozwoju współpracy
- jeżeli któryś z członków zerwałby układy byłby uznany za nieprzyjaciela publicznego i narażony na
sankcje zbrojne wszystkich pozostałych
Stanisław Staszic(1755 – 1826)
- „Myśl o równowadze politycznej w Europie”(1815)
- panslawistyczna koncepcja współdziałania narodów słowiańskich
- po niszczących wojnach napoleońskich narody słowiańskie powinny się jednoczyć, a nawet być wzorem
dla innych państw europejskich
- w istniejącym wówczas systemie Świętego Przymierza przyszłość państw słowiańskich upatrywał we
współpracy z carami Rosji
Książę Adam Czartoryski (1770 – 1861)
- jako zaufany minister spraw zagranicznych Rosji proponował integrację narodów Europy w Lidze
Europejskiej pod przewodnictwem cara Aleksandra I
- Liga miała rozwijać prawa europejskie, ale każdy z narodów miałby zagwarantowane prawo do
niezależnego życia w pokoju, sprawiedliwości i dobrobycie
- po zerwaniu współpracy z carem Czartoryski został przywódcą uchodźctwa polskiego w Paryżu
- traktat ” Esej o dyplomacji”(1825 – 1827)
utworzenie Ligi Europejskiej bazującej na brytyjskich rozwiązaniach ustrojowych
Liga miała w istocie unię państw europejskich z organami ponadnarodowymi: Najwyższa Rada,
Senat, Kongres Europejski
W skład unii wchodziłyby federacje regionalne: francuska, słowiańska, bałkańska, niemiecka,
skandynawska i włoska
- uważał, że w nowej strukturze Europy Francja i Wielka Brytania mogą przewodzić stabilizacji
europejskiej i dążyć do przywrócenia niezależnego bytu narodom zniewolonym: polskiemu, greckiemu,
włoskiemu, belgijskiemu
- zwolennik uwzględniania zasad moralnych w programach politycznych
Józef Maria Hoene – Wroński (1776 – 1853)
- polski filozof i ekonomista
- „Metapolityka”
przewidywał kształtowanie wieloetapowego procesu ku federacji kontynentu
proponował rozpoczynanie działań integracyjnych od wcześniejszego przygotowania
odpowiednich warunków wśród narodów (zdobycie „zdolności do federacji”)
naród i państwo jako naturalne komórki szerzej organizowanej społeczności kontynentu
najwyższy stopień rozwoju społ. Ludzkiego – ustrój federalny utworzony przez braterskie
„rodziny narodowe”
Wojciech Bogumił Jastrzębowski(1799 – 1882)
- możliwość eliminowania konfliktów na kontynencie upatrywał w rzeczywistym uprawnieniu
narodów, stopniowym znoszeniu granic europejskich oraz przestrzeganiu zasad prawa
- „Konstytucja dla Europy” projekt; 1831 rok
prawo jako gwarancja pokoju
łączenie praw poszczególnych narodów ogólnoeuropejskimi normami prawa
konieczność zmiany granic i tworzenie w Europie tylu państw nazywanych patriarchami ile
jest w niej narodów
Kongres – najwyższa władza, złożona z delegatów wybieranych przez parlamenty
narodowe; tworzenie podstawowych praw ogólnoeuropejskich; gwarant podstawowych
praw poszczególnych narodów; obrady co rok, w kolejnej stolicy zwanej gospodą
narodową; obowiązek utrzymania pokoju oraz ustanawiania i wykonywania praw
obowiązujących cała wspólnotę; prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i obronnej i
tworzenie wspólnego systemu bezpieczeństwa ogólnoeuropejskiego
na czele patriarchii rządy narodowe kierowane przez ojców narodu łączących funkcje non
archi i prezydenta
ojciec narodu dobierał by sobie ministrów, zobowiązanych do przygotowania fachowej
kontrasygnaty dla jego decyzji
Stefan Buszczyński (1821 – 1892)
- praca „Upadek Europy”
jedynym sposobem zapewnienia pokoju jest utworzenie unii wszystkich narodów Europy
jedynym sposobem na utrzymanie przodującej roli Europy w świecie jest utworzenie federacji
europejskiej podobnej do USA
Anatol Muhlstein
-1942r koncepcja federacji środkowoeuropejskiej i utworzenia Stanów Zjednoczonych Centralnej
Europy obejmująca Polskę, Węgry, Czechosłowację, Austrię, Rumunię, Jugosławię i ewentualnie
Grecję, Bułgarię i kraje bałtyckie
- dopiero taka struktura mogłaby przeciwstawić się wschodnim jaki i zachodnim sąsiadom
- uprawnienia ponadnarodowe w sprawach obrony, gospodarki, spraw zagranicznych i waluty
- parlamenty narodowe wybierałyby stanowiący Senat Generalny
-władza wykonawcza: Rada
- konflikty rozwiązywałaby Izba Spraiwedliwości
4.Jakie były przesłanki powodzenia integracji europejskiej po II wojnie światowej?
- zagrożenie ze strony komunizmu i ZSRR-
- odbudowa mocno zniszczonej Europy
- sprzeciw wobec nowego, dwubiegunowego świata (USA i ZSRR)
- chęć powiązania interesami gospodarek różnych krajów- żeby wojna była nieopłacalna i niemożliwa do
prowadzenia w pojedynkę
- świadomość przywódców że jeżeli narody się nie pogodzą to za kilkanaście, kilkadziesiąt lat znów
dojdzie do wojny i ogromnej rzezi
- pod koniec lat 40. ZSRR osiąga broń atomową
- problemy państw europejskich w koloniach i kryzysy w gospodarkach krajowych z tym związanych
zmuszające do szukania innych partnerów i rynków zbytu
5.
Jakie było znaczenie Deklaracji Schumana dla procesów integracyjnych w Europie?
Tekst ten ma fundamentalne znaczenie dla całego ponadnarodowego procesu integracji europejskiej i
uważany jest za jego prawdziwy początek. Dała ona impuls do dziewięciomiesięcznych negocjacji. Ich
efektem była podpisania przez Francję, Republikę Federalną Niemiec, Luksemburg, Włochy, Belgię i
Holandię traktatu paryskiego, który powoływał Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Adresatem Deklaracji
było także Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Londyn odrzucił jednak propozycję
uczestnictwa we Wspólnocie. Schuman zwrócił uwagę że Europie potrzebny jest solidaryzm oraz
pojednanie między FR i NIEM aby nie dopuścić do dalszego rozlewu krwi i nienawiści. Deklaracje
przedstawiono niemal równo w 5 lat po zakończeniu wojny- wbrew pozorom to bardzo krótko i deklaracja
była aktem olbrzymiej odwagi i pewnego wizjonerstwa politycznego.
6. Jakie rzeczywiste znaczenie miał Plan Marschalla dla realizacji planów integracyjnych?
Podaj argumenty zwolenników i oponentów.
Plan ten pozwolił mieszkańcom zniszczonej europy odbudować swoje zaplecze ekonomiczne. Dzieki
pomocy gospodarka krajów zniszczonych szybciej staneła na nogi, wywiązały się pierwsze zależności
między gosp. Francji i Niemiec. Plan przyczynił się do znoszenia barier celnych na granicach państw- co
przyśpieszyło odbudowe, miał powiązać kapitał Europejski z USA oraz zapobiec wpływom ZSRR i
komunizmu w europie zachodnie oraz powrotu nazizmu. Przeciwnicy podkreślali że przez ten plan Europa
stanie się zależna od USA i być może nigdy nie odzyska dawnej światowej pozycji, a także istniały obawy
dot. Możliwej ostrej reakcji ZSRR po odrzuceniu planu przez te ostanie. Obawiano się zależności
wojskowej od USA w związku z zimną wojną i napięciami między blokami. Zwolennicy podkreślali że bez
tej pomocy Europa by nie odbudowała się tak szybko, rosły by wpływy komunistów i wtedy właśnie
istniało by realne zagrożenie ze strony ZSRR a słaba Europa nie była by w stanie nic zrobić.
7. Porównaj funkcjonalizm i neofunkcjonalizm (podobieństwa i różnice).
PODOBIEŃSTWA
- proces spill – over (mechanizm rozlewania się idei integracji); obie koncepcje opierają się na tym
procesie
- tworzenie systemu ponadnarodowego
- w neofunkcjonaliźmie wychodzi się od integracji gospodarczo – społecznej (nawiązanie do
funkcjonalizmu jako integracji tylko ekonomicznej) można traktować to jako różnicę
- obie koncepcje nastawiają się na zapewnienie dobrobytu poprzez integrację
- zinstytucjonalizowane procedury
- wymaga się społeczeństwa industrialnego
RÓŻNICE
FUNKCJONALIZM
NEOFUNKCJONALIZM
Integracja polityczna jest niebezpieczna
polityka elementem integracji
Automatyczne rozprzestrzenianie się idei
integracyjnych
Automatyzm jest ograniczony wymaga, decyzji
politycznych
prymat ekonomii
zwracał uwagę głównie na zmianę wartości
obywatelskich w ramach społeczeństwa
podkreśla rolę politycznego, instytucjonalnego
spill-over i procesu uczenia się biurokratów.
Motorem rozwoju integracji są masy, które chcą by
spełnić ich potrzeby
elity oraz grupy interesu
FUNKCJONALIZM
- klasyczny funkcjonalizm; David Mitrany; rozwijał się już podczas drugiej wojny światowej; wyjaśnienie
motywów państw, które przyłączają się do organizacji międzynarodowych i dlaczego dążą do
współzależności
- cel funkcjonalizmu: znalezienie takiego sposobu organizacji systemu międzynarodowego, który
doprowadził by do pokoju i dobrobytu
- rządy suwerennych państw przyłączają się do organizacji, bo widzą w tym sposób na dostarczenie
swojemu elektoratowi dóbr i korzyści, których sam nie może dostarczyć
- funkcjonalizm zakłada kolektywny zarząd nad państwami, które integrują się w obszarze
funkcjonalnym, technicznym i ekonomicznym
- potrzeby ludzi musza być zaspokajane, bo inaczej ich lojalność kierowana jest na źródło, które zaspokaja
ich potrzebyjeżeli potrzeby ludzi zaspokajane są poza państwem to lojalność ludzi może być
przeniesiona np.: na instytucje międzynarodowe
- funkcjonalizm wiec nie broni narodowej suwerenności państwa funkcjonalna współpraca ponad
granicami zmniejsza granice tych państw
- funkcjonalistyczny efekt spill – over – 2 rodzeje:
1)funkcjonalistyczny – międzysektorowe powiązanie oznaczające rozlewanie się integracji z jednego
obszaru (sektora) na inny
2)polityczny – sprzyja tworzeniu modelu ponadnarodowego zarządzania
- główne założenie: podjęcie współpracy przede wszystkim na obszarze gospodarki – środowisko
międzynarodowe jest dla niej naturalnym polem realizacyjnym
- taka współpraca miała przynieść szybkie i wymierne korzyści(short – team benefits) społeczeństwom,
które cechują się dużą wewnętrzna homogenicznością i przyczynić się do eliminacji lub ograniczenia
konfliktów międzynarodowych
- integracja funkcjonalna powinna prowadzić do wspólnoty, w której interes i aktywność są zgodnie
skorelowane, i w której polityka jest zastąpiona przez rozwiązywanie konkretnych problemów
- współpraca w sferze politycznej jest zbyt ryzykowana, ze względu na różne interesy polityczne państw,
które mogą osłabiać współpracę
- bezpieczeństwu nie służy oparcie współpracy na strukturach narodowych czy terytorialnych
- prymat ekonomiki nad polityką
- zakładali samo determinację rozwoju procesu integracyjnego i jego horyzontalne rozlewanie się na inne
dziedziny(spill – over) pełna współpraca ekonomiczna na gruncie pełnej zgody stanowisk partnerów w
jednej dziedzinie może powodować dalszy jej rozwój, niejako automatycznie w innych dziedzinach
- integracja funkcjonalna generuje coraz większe zapotrzebowanie na władze ponadnarodowe, które
otrzymują coraz większe kompetencje
- stopniowe przesuwanie się sfery suwerennych kompetencji narodowych ze szczebla krajowego na
szczebel wspólnotowy proces ten powinien być wynikiem wspólnego działania, samorzutny, zależny
jedynie od potrzeb i opierać się na gruncie gospodarki wolnorynkowej
- integracja powinna koncentrować się na takich obszarach, na których może osiągnąć większą
skuteczność niż pojedyncze państwo
- organizacje i instytucje międzynarodowe funkcjonaliści uznali za ważne czynniki wspierające integrację,
w których partycypować mogą także aktorzy niepaństwowi (non – state actors)np.: grupy interesów i
korporacje transnarodowe
NEOFUNKCJONALIZM
- Ernest B, Haas; zwolennik integracji regionalnej
- wynika z kontynuacji funkcjonalizmu, ale i jego krytyki polegającej na tym, ze dokonał głębokiego i
mechanicznego rozdziału między integracją opartą na rozwiązaniu gospodarczym i rozwiązaniu polityczno
– konstytucyjnym i uznał, że taki rozdział może być trwały
- dla neofunkcjonalizmu polityka nie jest przeszkodą w integracji regionalnej, jest składnikiem
- nowoczesny neofunkcjonalizm nawiązuje do liberalizmu
- 3 podstawowe idee przeniesione z funkcjonalizmu do noefunkcjonalizmu
1)maksymalizacja dobrobytu materialnego przez impuls do współpracy ponad granicami, która jest
bardziej odpowiednia niż mglista jedność Europy
2)zinstytucjonalizowanie procedur, które są ważnym elementem w kreowaniu i utrzymywaniu konsensusu
3)wykorzystanie funkcjonalnego postulatu zaawansowanego społeczeństwa industrialnego do
podważenia logiki i racjonalności granic narodowych
- teoria neofunkcjonalizmu skupia się na progresywnym rozwoju integracji i kładzie nacisk na rolę
funkcjonalistycznego mechanizmu spill – over czyli pozytywnej dynamiki integracyjnej przenoszonej z
jednego sektora na inny przy czym zdynamizowanie jednego sektora warunkuje dynamikę kolejnego oraz
ekspansji współpracy przy jej jednoczesnej instytucjonalizacji
- sektory i elementy integracyjne są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się warunkują
- integracja budowana stopniowo i po kawałku w oczekiwaniu na pojawienie się systemu politycznego
- ostatecznie kompetencje oraz władza międzynarodowych instytucji zwiększa się w procesie spill – over
- negatywne biguny spill – over
1)efekt spill – back – brak dynamiki integracyjnej
2)spill – around – efekt obojętny
3)system drift – dryfowanie systemu; w sytuacji gdzie w kontaktach międzynarodowych cele
poszczególnych aktorów są mało do siebie pasujące
-neofunkcjonaliści przyznają, że organizacje międzynarodowe bywają mało efektywne lub wręcz
nieprzydatne do osiągnięcia specyficznych celów
- 3 procesy integracyjne:
1)funkcjonalny spill – over – pojawiający się gdy oryginalny cel integracji może być zapewniony tylko
przez integrację na obszarach powiązanych funkcjonalnie
2)eksternalizację opisującą nacisk na członków regionalnego reżimu w celu przyjęcia jednolitej, i w
konsekwencji zintegrowanej polityki ukierunkowanej na strony trzecie
3)polityzację jako najważniejszy proces, w którym integracja regionalna staje się przedmiotem rywalizacji
między szerokimi kręgami aktorów politycznych
- polityzacja – odnoszona do procesu, w którym podnosi się sposoby podejmowania decyzji, przy
jednoczesnym zainteresowaniu opinii publicznej procesem integracji;
- 3 sposoby podejmowania decyzji:
1)technika znajdowania najmniejszego wspólnego mianownika: strony(elity, grupy) mające sprzeczne
interesy usiłują znaleźć obszar problemów, gdzie porozumienie wydaje się możliwe
2)technika określania różnicy: strony określają obszar porozumienia i obszar braku zgody, po czym
wykluczają z obszaru negocjacji zakres zagadnień, w którym istnieją między nimi wyraźne różnice
3)technika poszukiwania obszaru wspólnego interesu: strony znajdują wspólny obszar i odkładają sprawy
ich różniące, oczekując iż wcześniej osiągnięty konsensus zwiększy szanse porozumienia w dłuższym
horyzoncie czasowym
- L. Lindberg: polityczna integracja rozwija się na podstawie decyzji podejmowanych
kolektywnie(międzyrządowo) a nie wyłącznie przez pojedyncze rządy narodowe i wcale do tego nie jest
niezbędna polityczna
- neofunkcjnalizm lansuje koncepcję „ponadnarodowości” polegającej na tworzeniu wspólnej władzy
ponadnarodowej przez korzystanie z dobrowolnie odkładanych części kompetencji narodowych
- przesunięcie kompetencji na szczebel ponadnarodowy odbywa się, gdy instytucje ponadnarodowe
wyposażone w takie kompetencje przynoszą więcej korzyści niż instytucje na poziomie narodowym
- zwraca się uwagę na zmiany postaw społecznych, traktowanych jako wyznacznik integracji, w
funkcjonaliźmie podkreśla się zaś role instytucji i formalnych struktur jako ram zachowania się elit
- organizacje międzynarodowe są aktywnymi agencjami służącymi do rozszerzania zadań oraz osiągania
efektu spill – over
- państwa narodowe partycypujące w integracji będą ograniczone z jednej strony instytucjami
ponadnarodowymi, z drugiej transferem części swoich kompetencji na szczebel ponadnarodowy
- neofunkcjonalizm lansuje prawno – instytucjonalne podejście do integracji akcentujące
ponadnarodowy charakter systemu instytucjonalnego oraz procesu podejmowania decyzji
- instytucje ponadnarodowe powinny zwiększać swoją władzę także przez przesunięcie lojalności elit ze
szczebla narodowego na szczebel ponadnarodowy
8. Jakie znasz nurty występujące w federalizmie – jaką drogą miałaby powstać zjednoczona
Europa?
Europejska Unia Federalistów- 1946- występowali w niej federaliści różnych rodowodów, głownie
organizacje pozaparlamentarne. Dążenie do jednolitej organizacji integracyjnej wyposażonej w władzę
ustawodawcza wykonawcza i sadownicza. Głosiły potrzebie podpisania paktu federalnego. Federacja
miała wykluczyć wojny i autarkie oraz sprawiedliwie rozwiązać kwestie niemiecką.
Europejska Unia Parlamentarna- dążyła do budowy unii gosp. krajów objętych planem Marshalla. W
projekcie z czasem uwidoczniły się spory między małymi i dużymi krajami co skutecznie zahamowało
integracje, a z czasem inne projekty go znacznie wyprzedziły co doprowadziło do jego marginalizacji.
Nowe Ekipy Międzynarodowe- projekt chadecji- eksponował hasła pokoju socjalnego i politycznego oraz
„harmonii międzynarodowej”. Wizja luźno sfederowanych państw, poparcie dla powrotu Niemiec, jako
pełnoprawnego członka do społeczności międzynarodowej.
Ruch socjalistyczny- opowiadał się za budową trzeciej drogi między komunizmem i kapitalizmem w
wydaniu USA. Później zbliżyli się do prawicy, czekając z realizacją swoich haseł na zmiany geopolityczne.
9. Jakie były przyczyny upadku Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej?
Przyczyny fiaska tego projektu były różnorakie. Po pierwsze przystąpienie do tego typu organizacji
oznaczałoby zrzeczenie się części suwerenności na rzecz wspólnotowego dowództwa. Uderzyłoby to w
państwa narodowe i ich chęć utrzymania własnego znaczenia w Europie. Poza tym Plan Plevena –
francuskiego premiera (inna nazwa projektu EWO) przedstawiono jako kontrpropozycję w stosunku do
działań USA i Wielkiej Brytanii na rzecz remilitaryzacji RFN. W związku z tym Plan postrzegany był przez
niektórych jako wyraz wrogiego stosunku Francji do tworzenia armii przez RFN. Kolejnym czynnikiem była
niechęć Wielkiej Brytanii do członkostwa w EWO o tak rozbudowanych strukturach ponadnarodowych,
więc poparła tylko pomysł aby armią europejską dowodził Europejski Minister Obrony. Chciała żeby
jednymi organami było coś na wzór Wysokiej Władzy EWWiS i Europejski Komisariat Obrony EWO
(Wlk.Bryt. w ogóle odmówiła przystąpienia do EWO). Jedną z głównych przyczyn fiaska okazał się problem
z ratyfikowaniem Traktatu o EWO we Francji. Pomimo tego, że Francuzi sami wysunęli projekt utworzenia
EWO, nowy rząd nie poradził sobie z oporem krajowych środowisk – gaullistów, komunistów, republikanów
i części socjalistów. Przeciwnicy EWO we Francji chcieli uzupełnić Traktat korzystnymi dla siebie
protokołami. Ostatnim i chyba najistotniejszym okazał się projekt połączenia integracji obronnej z
tworzeniem równolegle Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Głównymi propagatorami tego byli Alcide de
Gasperi i Maurice Schuman. Chciano utworzyć Wspólnotę Europejską. Jednak większość rządów państw
„szóstki” broniła swoich suwerennych uprawnień i popierała tylko ograniczone regulacje wspólnotowe.
Pomniejszymi czynnikami było zakończenie Wojny w Korei oraz śmierć Stalina. Po tych 2 wydarzeniach
spadł poziom determinacji w integracji. Inną poboczną przeszkodą było zaangażowanie Francji i Wielkiej
Brytanii w walki o utrzymanie kolonii np. azjatyckich. Ostatecznym ciosem (K.O. !!!) było właśnie
odrzucenie Traktatu o EWO w głosowaniu francuskiego Zgromadzenia Narodowego w dniu 30 sierpnia
1954 roku.
11. Przedstaw wizję Europy gen. Ch. de Gaulle’a i porównaj ją z wizją Europy A. Spinelle’go.
Charles de Gaulle był zwolennikiem wizji Europy współpracującej i której działanie rozciąga się od
Atlantyku do Uralu. Ponadto chciał, aby rozwijała się ona bez wpływu Stanów Zjednoczonych. Zakładał
budowę struktury niezależnej od USA, tzw. europejskiej Europy – Europy Ojczyzn oraz przewidywał, że
państwa bloku komunistycznego będą skłaniały się w przyszłości ku modelowi demokracji zachodniej i to
miała być determinanta kształtowania w odpowiedni sposób polityki jednoczącej się Europy.
De Gaulle eksponował rolę suwerennych państw narodowych w procesie integracji, które łączą wspólne
korzeni, a które są podzielone tylko przejściowo. Cechą charakterystyczną polityki generała było oparcie
integracji na wyważeniu sił mocarstw i oparcie jej na Francji i Rosji. Blokował integrację Wielkiej Brytanii,
ponieważ była ona ściśle związana z USA i prowadziła politykę międzynarodową opartą o Stany
Zjednoczone.
Takiej koncepcji sprzyjały Europy bez USA sprzyjało zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w kryzys
kubański i gotowość do poświęcenia Starego Kontynentu. Osoba generała, postaci charyzmatycznej i
pozycja Francji również mogły przyczynić się do stworzenia Europy z wizji de Gaulla. Jednakże Francja
zaangażowała się w wojnę algierską. Na przeszkodzie stał również podział Niemiec, a także pojawił się
problem wypracowania wspólnego stanowiska w tym zakresie. Silny sprzeciw w lewicowych ruchach
politycznych budził sam de Gaulle.
Spinelli miał inną koncepcję budowy i zorganizowania integracji europejskiej. Zakładał budowę federacji
państw europejskich. Opowiadał się za stworzeniem wspólnej armii, waluty, likwidacją taryf celnych.
Chciał scalenia i stworzenia jednego systemu prawnego i sądowniczego oraz władzy wykonawczej.
Państwa w imię integracji miałyby zrzec się części suwerenności (przeciwnie niż u de Gaulla) i powołać
wspólną konstytucję (patrz postulaty Europejskiej Unii Federalistów). Zakładać miała ona wspólnych
organów ponad narodowych. Co więcej Spinelii nie wykluczał z integracji Wielkiej Brytanii.
12. Porównaj główne założenia Raportu Altiero Spinellego z Raportem przedstawionym przez
lorda Carringtona.
Raport Carringtona- (10 października 1981 roku), Odrzucał on idee federalne i koncentrował szczególną
uwagę na doskonaleniu współdziałania politycznego o charakterze międzyrządowym. Eksponował on
współdziałanie państw bez ograniczenia ich suwerenności. Postulował on dalszą rozbudowę struktur
administracyjnych i mocniejszą współpracę polityczna w państwach Wspólnoty.
Raport Spinellego- eksponował on prymat prawa wspólnotowego nad krajowym, pomocniczość
(subsydiarność) w działaniach. W kwestii podejmowania decyzji proponował on zasadę zwykłej lub
kwalifikowanej większości. W świetle tego projektu ograniczeniu miały ulec kompetencje państw
członkowskich a wzmocnieniu miały ulec działania o charakterze ponadnarodowym. Zakładał też
ustanowienie wspólnej polityki zagranicznej Unii Europejskiej.
uzupełnienie:
-Nowy traktat o charakterze konstytucjonalnym
-zachowanie istniejących instytucji wspólnotowych, ale zmiana ich kompetencji
-wzmocnienie pozycji Trybunału Sprawiedliwości WE
-„kompetencja wyłączna” w dziedzinie rolnictwa, problemów konkurencji, wspólnego rynku
-dzielenie „kompetencji konkurencyjnej” z państwami członkowskimi w dziedzinie polityk
sektorowych(badania, rozwój przemysłu, transport, polityka energetyczna)
- w dziedzinie unii politycznej i bezpieczeństwa Unia będzie dysponować „kompetencją potencjalną”
- ważne utworzenie wspólnego rynku
13. Czy błędem było odrzucenie planu Foucheta?
Plan Foucheta nazywamy inaczej projektem utworzenia unii politycznej i obronnej z 6 państw EWG.
Usilnie forsował go Charles de Gaulle [Szarls!!!] . Jako jedyny z przywódców państw „szóstki” poparł go
Konrad Adenauer. Pozostałe kraje EWG odniosły się sceptycznie do tej idei. Chłodne przyjęcie tego
pomysłu wywołane było także ideą de Gaulle’a o budowie Europy od Atlantyku aż po Ural. Christian
Fouchet przedstawił pierwszy projekt 19 X 1961 roku. Proponowano utworzenie Wspólnoty opartej na
współpracy międzyrządowej, która prowadziłaby wspólną politykę zagraniczną oraz, współpracując z
innymi narodami, także obronną. Miałaby również rozwijać ścisłą współpracę na obszarze nauki i kultury.
Celowo w planie pominięto kwestie ekonomiczne, by nie sprawiać wrażenia, iż Unia Państw dąży do
kontroli Wspólnot. Według planu organami miałyby być m.in.:
- Rada, najważniejszy organ, składający się z szefów rządów, którzy mieliby spotykać się 3 razy rocznie
oraz ministrów spraw zagranicznych, obradujących 3 razy do roku. Decyzje miałyby być podejmowane
jednomyślnie.
- Komisja Polityczna, miałaby znajdować się w Paryżu; według planu nie powinna mieć charakteru
instytucji ponadnarodowej, lecz składać się z wysokich urzędników ministerstw spraw zagranicznych
państw członkowskich. Dysponowałaby personelem wykonującym jej zadania, mogłaby również tworzyć
dodatkowe organy robocze. Do jej zadań należałoby m.in. opracowywanie propozycji decyzji dla Rady, a
po ich podjęciu, ich wykonywanie.
-Zgromadzenie Parlamentarne, które debatowałoby we wszystkich sprawach Unii i uchwalało zalecenia
(funkcja doradcza).
Po trzech latach traktat miałby ulec rewizji, która polegałaby na ujednolicenia polityki zagranicznej i
wzmocnieniu roli Wspólnot w ramach Unii. O ewentualnym poszerzeniu decydowałaby jednomyślna
decyzja państw członkowskich. Jednak kraje Beneluksu obawiały się, że de Gaulle będzie chciał
przeforsować poprawki uderzające w pozycję NATO( jeszcze mocniej niż obawiano się tego skutku w
związku z pierwszym planem Foucheta) i partnerstwo z USA. Poza tym Holandii zależało na włączeniu do
Wspólnot Europejskich Wielkiej Brytanii. Pomysł Charlesa z 19 stycznia 1962 o rozszerzeniu tej Wspólnoty
o integrację ekonomiczną zaszokował partnerów politycznych de Gaulle’a. Ostatecznie na konferencji 17
kwietnia 1962 Francuzi ogłosili, że WE nie będzie obejmować ekonomii i zapewniła nienaruszalność
Traktatów Rzymskich.
Ogólnie to UE była budowana podobnie do tego co przewidywał plan Foucheta. Po prostu utworzenie UE
zostało opóźnione o parę dekad. Na pewno wprowadzenie wtedy tego projektu byłoby krokiem naprzód i
szybciej ukształtowałaby się WE. Nie licząc tej kwestii, że de Gaulle chciał żeby WE była „konkurentem”
dla NATO plan powinien był wejść w życie wtedy. Obecna UE byłaby teraz bardziej dojrzała i
zmodernizowana.
14. Przedstaw kulisy sporu, który toczył się w latach 60-tych między W. Hallsteinem a gen.
Ch. de Gaulle’m.
Plan Foucheta, podobnie jak i cała francuska polityka integracyjna, nie uwzględniała w procesie integracji
Wielkiej Brytanii. Na arenie międzynarodowej doszło więc do polemiki między Ch. de Gaullem
(konfederalistą) a Hallsteinem (umiarkowany federalista). Francja nie widziała miejsca w EWG dla U.K.
Spór dotyczył także orientacji Europy. Francja była bardziej europejska i była przeciwna ingerencji USA na
Starym Kontynencie. Wielka Brytania była bardziej proatlantycka. Inne państwa sprzeciwiły się francuskiej
polityce i wobec uporu de Gaullea zerwały z nim rokowania w sprawie utworzenia europejskiej unii
politycznej. Francuz uważał, że udział U.K w EWG nie służyłby Europie i Francji lecz wspólnocie
atlantyckiej, zdominowanej przez USA. Bał on się, że w przyszłości USA mogą pełnić rolę hegemona we
Wspólnocie Europejskiej. A jako, że U.K była już wówczas bliskim sojusznikiem USA, Francja zdecydowanie
sprzeciwiła się brytyjskiej obecności w zjednoczonej Europie.
15. Jaka była koncepcja zjednoczonej Europy L. Erharda i czy miała szansę na realizację?
(nie
jestem do końca przekonana czy to o to chodziło, ale nic innego na ten temat nie znalazłam, a to co tu
jest wzięłam z książki Miecznikowskiej, a już zwłaszcza w odniesieniu do tego polityka, jeśli ktoś z was ma
na ten temat w swoich notatkach to niech to uzupełni jak może. A i nigdzie nie było też napisane czy
miała szansę czy nie miała)
Dużą wagę przykładał do gospodarczego wymiaru integracji, która wg niego miała stopniowo
rozszerzać się o kolejne kraje( przede wszystkim Wielką Brytanię i kraje EFTA)
Fundamentem prawdziwej integracji państw europejskich była polityka finansowo-walutowa.
Przestrzegał przed próbami odgórnego wyrównywania różnic między państwami członkowskimi
Główne zadanie stojące przed Europą to: dopasowanie polityczno-gospodarczej organizacji do
zmienionej sytuacji międzynarodowej
Przestrzegał przed rozbudowaną biurokracją
Sceptyczny wobec przekazania uprawnień gospodarczych organom ponadnarodowym
Rozwój zjednoczonej europy będzie możliwy wtedy, kiedy wszystkie państwa opowiedzą się za
systematycznie postępującą liberalizacją przepływu towarów, usług i kapitału a także redukcją ceł
Opowiadał się za stworzeniem otwartej strefy wolnocłowej z krajami EFTA
1964- apelował o stworzenie Europy wolnych i równych- gdzie żadne państwo nie będzie dominowało
nad innymi
11.1964- przedstawił zachodnioniemiecki projekt europejskiej unii politycznej. Celem było:
Utworzenie federacji politycznie i gospodarczo zjednoczonych demokracji europejskich
Projekt nawoływał do:
Przyspieszenia prac nad wspólnym rynkiem
Ustalenia zewnętrznych taryf celnych
Zniesienia ceł wewnętrznych
Współpracy państw członkowskich w dziedzinie polityki walutowej
Koncepcja zakładała minimalnie sformalizowaną współpracę polityczną w ramach Szóstki państw
założycielskich
Proponował luźną umowę rządową regulującą rozwijającą się międzyrządową współpracę na szczeblu
szefów rządów i ministrów w dziedzinach: polityki zagranicznej, polityki obronnej i kultury
Propozycje ustalenia planu działania w kwestiach polityki gospodarczej i socjalnej
Propozycja zwiększenia roli parlamentu europejskiego w rozwoju integracji: bezpośredni wybór
członków
Postulował utworzenie komitetu doradczego
16. Jakie były przyczyny i etapy kryzysu europejskiego w latach 60-tych?
Mimo zaawansowanej integracji „szóstki”, między tymi państwami nadal pozostały liczne zróżnicowania.
Dlatego też w 1965 roku doszło do kryzysowej sytuacji. Spowodowało ją kilka czynników:
-Komisja Europejska i Parlament domagały się zwiększenia zakresu ich działania.
-Spór między Francją, a Komisją w sprawie polityki rolnej EWG.
-Brak zgody Francji na przystąpienie Wielkiej Brytanii do EWG.
Etapy impasu:
- francuska polityka „pustego krzesła” (opuszczenie przez Francję Rady EWG)
Trwało to od 30 czerwca 1965 do 18 stycznia 1966., czyli do obrad „szóstki” w Luxemburgu,
gdzie wypracowano kompromis.
- wycofanie się Francji ze struktur militarnych NATO.
21 lutego 1966 Ch. de Gaulle stwierdził, że nie będzie dalej współpracował z USA w Europie pod
przykrywką NATO i wycofał się z jej struktur militarnych.
- złagodzenie konfliktu. Łączenie struktur Wspólnot Europejskich (1965-1967). Przemiany wewnętrzne
w EWG.
19. Jaka była i jest brytyjska polityka europejska?
Politykę europejską Zjednoczonego Królestwa w ostatnim dziesięcioleciu wyznacza Partia Pracy. Trzeba
podkreślić ten fakt, że laburzyści przeszli od początku brytyjskiego członkostwa we Wspólnotach
Europejskich znaczące zmiany w swojej postawie względem projektu europejskiego.
Polityka rządów laburzystowskich tyczy się takich sfer polityki europejskiej jak: stosunku do
integracji gospodarczej; stosunku do integracji politycznej; stosunku do integracji w zakresie polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa; a także do współpracy policyjnej i sądowej.
Stosunek rządów laburzystowskich do integracji gospodarczej
Postawa rządów laburzystowskich wobec integracji gospodarczej uwarunkowana była
generalnymi założeniami ich polityki ekonomicznej, określanymi terminem trzeciej drogi (elastyczny
rynek pracy, umiarkowana deregulacja, rozwój gospodarki między państwami Zjednoczonego
Królestwa). Od samego początku działalności New Labour starała się odgrywać rolę
konstruktywnego uczestnika procesów europejskich, czego manifestacją była szybka ratyfikacja
Europejskiej Karty Społecznej (EKS), czy wstępna zgoda Tony’ego Blaira na przystąpienie
Zjednoczonego Królestwa do Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Partia Pracy miała
zdystansowane podejście do UGW. Partia Pracy liczyła, że Wspólnoty Europejskie będą wzorować się
niejako na trzeciej drodze, np. otworzą się bardziej na państwa trzecie. W przemówieniu
otwierającym prezydencję brytyjską w 2005 r. Tony Blair zwracał uwagę na konieczność zasadniczej
rewizji priorytetów gospodarczych UE i ograniczenie polityk „socjalnych” na rzecz polityk
prorozwojowych, zwłaszcza w zakresie badań podstawowych i stosowanych.
Stosunek rządów laburzystowskich do integracji politycznej
Charakteryzował się chęcią znalezienia się przez Zjednoczone Królestwo „w sercu
Europy” i chęcią aktywnego włączenia się w najważniejsze inicjatywy polityczne podejmowane przez
UE. Jedną z pierwszych takich okazji było aktywne włączenie się w końcowe negocjacje nad
Traktatem Amsterdamskim. Dalszym działaniem w tym kierunku było wyrażenie zgody na przejęcie
dorobku Strefy Schengen do polityk wspólnotowych, przy podtrzymaniu brytyjskiego out-put w tym
zakresie. Blair aktywnie popierał zwiększone możliwości działania UE w zakresie polityki
zagranicznej, czego instrumentami miały być wspólnie opracowane strategie działania przez Radę
UE, powołanie Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki Zagranicznej. Rząd Blaira popierał także
wzmocnienie demokratycznego charakteru UE przez rozszerzenie procedury współdecydowania. W
okresie negocjacji nad Traktatem z Nicei można było obserwować pewne usztywnienie stanowiska
brytyjskiego. Rząd Blair’a popierał wprowadzenie potrójnej większości kwalifikowanej w głosowaniu
w Radzie UE. Broniono także zasady obsadzania przez rząd brytyjski jednego ze stanowisk w Komisji
Europejskiej (podobnie jak w przypadku Francji, Niemiec, Hiszpanii i Włoch). Blair nie był
zwolennikiem poszerzania zakresu władzy instytucji ponadnarodowych, postrzegając jako
podstawowy podmiot Unii narodowe państwa członkowskie. Stąd Partia pracy nie popierała
propozycji powołania stałej prezydencji UE. New Labour popierała postanowienia o zwiększeniu roli
parlamentów narodowych we wspólnotowym procesie ustawodawczym, utrzymanie zmodyfikowanej
formuły głosowania większościowego, a także brytyjskich out-put w zakresie Karty Praw
Podstawowych, czy ustawodawstwa socjalnego.
Pewne modyfikacje w polityce europejskiej Zjednoczonego Królestwa zaszły po zmianie
szefa rządu. Tony Blair został zastąpiony przez Gordona Browna. Te zmiany zostały odrazu
dostrzeżone w postawie wobec Traktatu Lizbońskiego. Premier Brown zdecydował się poprzeć
projekt traktatu za cenę obrony priorytetów brytyjskich. Wynegocjowano m. in. out-put w zakresie
stosowania Karty Praw Podstawowych w stosunku do brytyjskiego ustawodawstwa socjalnego, czy
swobody decyzyjnej w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Partia Pracy była zwolennikiem rozszerzenia
struktur UE na Wschód.
stosunek rządów laburzystowskich do wspólnotowej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa
Premier Blair wysunął propozycję wyposażenia Unii Europejskiej w Siły Szybkiego
Reagowania, które miałyby poszerzać możliwości zewnętrznego oddziaływania UE poprzez użycie sił
zbrojnych, przede wszystkim w misjach o charakterze stabilizacyjnym i humanitarnym, w wypadku,
gdyby takich działań nie chciało podjąć się NATO. W relacjach unijnych polityka Blaira powodowała
nasiloną konfrontację Zjednoczonego Królestwa z Francją i Niemcami (jeżeli chodzi o kwestię
interwencję amerykańską w Iraku).
stosunek rządów laburzystowskich do integracji w zakresie spraw
wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości
Jeżeli chodzi o politykę wymiaru sprawiedliwości Zjednoczonego Królestwa to można ją
określić jako selektywne i konstruktywne zaangażowanie. Selektywne, ponieważ starano się bronić
autonomii Zjednoczonego Królestwa i prowadzono politykę pozostawania poza Strefą Schengen.
Konstruktywność brytyjskiego zaangażowania w tym wymiarze dotyczy przede wszystkim woli
nawiązywania efektywnej współpracy z partnerami europejskimi w zakresie tych zadań, których
realizacji Zjednoczone Królestwo dobrowolnie się podjęło, np. uczestniczenia w wymianie związanej
z funkcjonowaniem Systemu Informacyjnego Schengen, który pozwala państwom Strefy i
stowarzyszonym skutecznie zwalczać przestępczość transgraniczną i terroryzm. Znaczący wzrost
współpracy policyjnej i wymiaru sprawiedliwości zanotowano po zamachach w Madrycie (marzec
2004) oraz Londynie (lipiec 2005). W kontekście wymiaru wewnętrznego polityki europejskiej
Wielkiej Brytanii warto zwrócić uwagę na trzy nowe obszary, gdzie można dostrzec bezpośrednio
powiązanie polityki wewnętrznej z unijną. Po pierwsze jest to kwestia zwiększania gwarancji
przestrzegania praw podstawowych w Zjednoczonym Królestwie poprzez włączenie Europejskiej
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności do systemu brytyjskiego prawa
wewnętrznego poprzez uchwalenie Human Rights Act z 1998 r. Po drugie jest to problem dewolucji,
z jej wpływem na zwiększone upodmiotowienie krajów i regionów składowych Zjednoczonego
Królestwa, w tym odnośnie polityk unijnych. Po trzecie jest to problem reformy Parlamentu, a
zwłaszcza Izby Lordów.
24. Jak wygląda proces starania się państwa kandydackiego o członkowstwo w UE? Jakie
kryteria musi spełniać kandydat?
(opracowane praktycznie na zasadzie kopiuj-wklej, ale korzystałam z
publikacji na stronie wyższej szkoły zarządzania więc nie powinno być błędów)
Proces rozszerzania inaczej proces akcesyjny. Wg. Traktatu Amsterdamskiego o członkowstwo w UE
może ubiegać się każde państwo Europejskie, które przestrzega fundamentalnych zasad Unii. Tylko
„państwa europejskie, odpowiednio rozwinięte gospodarczo, uznające zasady wolności, demokracji i
szacunku dla praw człowieka oraz podstawowych wolności i państw prawa, gotowe do przystąpienia i
współtworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej i polityki
bezpieczeństwa oraz w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zgłaszające gotowość
kontynuowania rozpoczętej integracji, mogą złożyć wniosek o członkostwo w Unii.”
Proces akcesyjny rozpoczyna złożenie wniosku o członkowstwo w UE do Rady UE. Po otrzymaniu takiego
wniosku Rada UE prosi KE o przygotowanie opinii o stopniu przygotowania danego kraju do członkowstwa
w UE. Do wydania takiej opinii konieczny jest screening, czyli sprawdzenie zgodności prawa państwa
kandydującego z prawem wspólnotowym. Komisja musi również zbadać, czy kandydat spełnia ustalone w
1993 r. tzw. kryteria kopenhaskie. Po opracowaniu opinii Rada UE jednomyślnie decyduje o rozpoczęciu
negocjacji między krajem kandydującym a Komisją Europejską. Przedmiotem dalszych rund
negocjacyjnych jest zamykanie obszarów negocjacyjnych oraz negocjowanie tzw. okresów przejściowych.
Pozwalają one na czasowe odstępstwo od ujednolicenia prawa ze względu na szczególne warunki lub
wysokie koszty dostosowania. Po zamknięciu wszystkich 31 rozdziałów acquiscommunautaire Komisja Eu-
ropejska ponownie wydaje opinię (avis) na temat stopnia gotowości kraju kandydującego do członkostwa
w UE. Następnie w Radzie UE odbywa się głosowanie oparte na zasadzie jednomyślności. Jeśli wszystkie
obecne kraje Wspólnoty zgodzą się na przyjęcie nowego członka, podpisany zostaje (przez nie i przez
kandydata) traktat akcesyjny. Ostatnim etapem jest jego ratyfikacja zarówno przez wszystkich członków,
jak i przez kraje kandydujące. Ma ona formę głosowania w parlamencie lub powszechnego referendum.
Po zaakceptowaniu traktatu akcesyjnego kandydat oficjalnie zostaje przyłączony do Unii Europejskiej.
Procedura akcesyjna- schemat
Państwo europejskie zgłasza do Rady Unii Europejskiej wniosek o członkostwo w UE
Rada UE zwraca się do Komisji Europejskiej o wyrażenie opinii na temat wniosku
Komisja przedkłada Radzie Opinię o wniosku kandydata
Rada podejmuje jednogłośną decyzję o rozpoczęciu negocjacji z kandydatem
Rada UE pod przewodnictwem Prezydencji Rady prowadzi negocjacje z kandydatem
Komisja proponuje a Rada uzgadnia i jednocześnie przyjmuje wytyczne na temat stanowiska Unii w
negocjacjach z kandydatem
Między Unią a kandydatem zostaje uzgodniony projekt Traktatu Akcesyjnego
Traktat Akcesyjny zostaje przedłożony Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu
Parlament Europejski wyraża zgodę na Traktat Akcesyjny absolutną większością głosów
Rada jednogłośnie aprobuje Traktat Akcesyjny
Państwa członkowskie i państwo kandydujące oficjalnie podpisują Traktat Akcesyjny
Państwa członkowskie i państwo kandydujące ratyfikują Traktat Akcesyjny
Po ratyfikacji Traktat Akcesyjny wchodzi w życie: Państwo kandydujące staje się członkiem UE
Kryteria, które musi spełniać kandydat to inaczej kryteria kopenhaskie. Ustalone zostały na szczycie Rady
UE w Kopenhadze w dniach 21-22.06.1993. określają warunki, jakie muszą spełnić państwa
stowarzyszone by zostać przyjętym do UE. Są to:
•
stabilność instytucji demokratycznych,
•
praworządność,
•
poszanowanie praw człowieka,
•
ochrona mniejszości narodowych,
•
funkcjonująca gospodarka rynkowa,
•
gotowość sprostania warunkom konkurencji UE,
•
zdolność do wypełniania obowiązków wynikających z członkostwa,
•
przyjęcie dorobku prawnego Unii Europejskiej (tzw. acquiscommunautaire)
Kryteria zapisane w sposób ogólnikowy(pewne różnice co do interpretacji), służą KE do oceny stanu
przygotowań poszczególnych państw do członkostwa.
25. Jakie były przyczyny fiaska Traktatu Konstytucyjnego i jakie są jego konsekwencje dla
procesu integracji europejskiej?
Aby Traktat Konstytucyjny mógł wejść w życie, musi on być ratyfikowany przez wszystkie kraje
członkowskie. Ratyfikacja przebiegała różnie w poszczególnych państwach. W niektórych odbywała się
ona poprzez ogólnonarodowe referendum a innych poprzez decyzję podjętą przez parlament. Przyczyną,
dla której nie wszedł on wżycie jest odrzucenie go w referendum przez Francję i Holandię. We Francji
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że Konstytucja dla Europy jest niezgodna z Konstytucją Republiki
Francuskiej.
Początkowo sondaże opinii publicznej wyraźnie pokazywały, że zwolennicy konstytucji zwyciężą. Jednak
od połowy marca do końca kwietnia sytuacja zaczęła się odwracać. Ostatni sondaż, który sygnalizował
przewagę zwolenników traktatu, ukazał się 30 kwietnia 2005 roku. W kampanię na rzecz konstytucji
włączyły się trzy główne siły polityczne czyli partie UMP, UDF i PS ora z prezydent Chirac. Socjaliści
podkreślali, że konstytucja włącza do systemu unijnych traktatów Europejską Kartę Praw Podstawowych.
Chirac twierdził, że nowy traktat będzie bronił Francję przed "brytyjskim liberalizmem". Przeciwnicy
konstytucji pochodzili zarówno z lewej jak i prawej strony sceny politycznej. Ci z lewicy twierdzili, że nowy
traktat zmusi Francuzów do przyjęcia liberalnego modelu gospodarki opartego na wolnym
rynku i konkurencji między przedsiębiorcami z całej Europy. Poglądy takie głosiła między innymi część
polityków PS, zbuntowanych przeciw proeuropejskiemu stanowisku całej partii. Na prawicy główne siły
przeciwne ratyfikacji traktatu skupiły się wokół gaullistowskiego Ruchu dla Francji (MPF) oraz Frontu
Narodowego. Politycy z tego nurtu twierdzili, że Francja nie powinna stawać się częścią europejskiego
"superpaństwa". Prawica przekonywała również, że dzięki konstytucji możliwa będzie
akcesja Turcji do UE. Ostrzegali przed napływem muzułmańskich imigrantów mających odebrać Francji jej
"chrześcijańskie korzenie" oraz "polskim hydraulikiem".
Wstępne wyniki referendum
przeprowadzonego 29 maja 2005 wskazały, że Francuzi odrzucili Konstytucję dla Europy. Z ogółu
głosujących 45,13% powiedziało tak, a 54,87% wybrało nie. Frekwencję oszacowano na ponad 69,9%
uprawnionych do głosowania. Prezydent Chirac przyznał publicznie, że przegrał to referendum. Według
zwolenników konstytucji opowiedzenie się przez Francuzów przeciw traktatowi spowoduje osłabienie roli
tego kraju w zjednoczonej Europie. Twierdzili oni, że nie ma żadnego Planu B. Rozwój Europy zostanie
zawieszony, a przez najbliższe 10 lat obowiązywać będzie traktat nicejski. Przeciwnicy konstytucji
twierdzący równocześnie, że popierają Unię, przekonywali o możliwej renegocjacji traktatu na bardziej dla
Francji korzystny. Francuska klasa polityczna będzie miała duży problem z negatywnym wynikiem
głosowania. Ogromne zróżnicowanie głosów przeciw oznacza, że nie ma takiej zmiany w Konstytucji dla
Europy, która wszystkich może zadowolić. Politycznym skutkiem porażki rządu i prezydenta będzie ich
polityczna emerytura.
Z kolei w Holandii Wynik głosowania z 29 maja stworzył wolnościową atmosferę polityczną. Kilka dni po
Francji, czyli 1 czerwca 2005 roku zaplanowano referendum w Holandii. Opozycja przeciwna traktatowi
była w tym kraju jeszcze liczniejsza niż nad Sekwaną. Holendrzy czuli się zagrożeni imigracją z
krajów islamskich. Rząd był niepopularny, a obywatele czuli się ignorowani. W efekcie głosowanie
zakończyło klęską konstytucji, przeciw której głosowało 61,6% uprawnionych. Odrzucenie konstytucji
oznaczało, że przywódcy Unii musieli zwołać spotkanie, aby ustalić jakiś plan B.
26. Jak wyglądał proces prac nad Traktatem Konstytucyjnym?
Szefowie państw i rządów państw członkowskich w Deklaracji w sprawie przyszłości Unii Europejskiej,
przyjętej w Laeken w grudniu 2001 r., zdecydowali o utworzeniu Konwentu Europejskiego, którego
zadaniem miało być przygotowanie propozycji zmian w funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Konwent Europejski, pod przewodnictwem Valéry’ego Giscarda d’Estaing, rozpoczął prace w lutym 2002 r.
W pracach Konwentu Europejskiego, oprócz delegatów rządów państw członkowskich i przystępujących
do Unii Europejskiej, uczestniczyli także przedstawiciele parlamentów narodowych tych państw oraz
reprezentanci Parlamentu Europejskiego. Udział parlamentarzystów pozwolił na przeniesienie debaty na
temat kształtu przyszłej Unii, prowadzonej na forum Konwentu, na poziom narodowy, często z udziałem
zwykłych obywateli. Dyskusja w sprawie przyszłości Unii Europejskiej toczyła się w poszczególnych
krajach, tak członkowskich jak i przystępujących, w ramach różnych – powołanych do tego celu – forów
publicznych.
Po szesnastu miesiącach prac Konwent Europejski przyjął, w drodze konsensusu, projekt Traktatu
ustanawiającego Konstytucję dla Europy, który został przedstawiony Radzie Europejskiej w Salonikach, w
czerwcu 2003 r.
Projekt Traktatu Konstytucyjnego stał się podstawą prac Konferencji Międzyrządowej, która rozpoczęła się
w październiku 2003 r. Konferencja Międzyrządowa, w której udział brali przedstawiciele państw
członkowskich i przystępujących do Unii, w tym także Polski, rozstrzygnęła o ostatecznym kształcie
Traktatu Konstytucyjnego, a tym samym o kierunku reform Unii Europejskiej, zaproponowanych przez
Konwent Europejski. Konferencja ta zakończyła swoje prace w czerwcu 2004 r., a więc po rozszerzeniu
Unii Europejskiej, które miało miejsce w maju 2004 r.
Po przetłumaczeniu na 20 języków urzędowych Unii, w tym język polski oraz irlandzki, który jest
tradycyjnie językiem autentycznym traktatów założycielskich Wspólnot i Unii Europejskiej, i dokonaniu
przeglądu pod kątem technicznym i legislacyjnym, Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy został
uroczyście podpisany przez przedstawicieli już 25 państw członkowskich, w tym także Polski, 29
października 2004 r. w Rzymie.
27. Przedstaw główne założenia Karty Praw Podstawowych.
Karta Praw Podstawowych- zbiór fundamentalnych zasad prawnych UE, uchwalony i podpisany podczas
szczytu Rady
Europejskiej w
Nicei
w
imieniu
trzech
organów Unii
Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz Komisji, powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez
przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r. Moc wiążąca dokumentu
została mu nadana przez Traktat lizboński podpisany 13 grudnia 2007 roku, który wszedł w życie 1
grudnia 2009 r. Składa się ona z preambuły i 54 artykułów podzielonych na 7 rozdziałów.
Preambuła zawiera zobowiązanie państw/narodów członkowskich do przestrzegania zawartych w karcie
przepisów, do poszanowania wartości w niej zawartych, do dbania o odpowiednią interpretację Karty.
Rozdział I- Godność
•
Zawiera zapis o nienaruszalności, poszanowaniu i ochronie godności człowieka
•
Bezwarunkowe prawo do życia, zakaz kary śmierci
•
Zakaz przeprowadzania praktyk eugenicznych, zakaz wykorzystywania ciała ludzkiego dla zysku
i zakaz klonowania istot ludzkich
•
Zakazane jest niewolnictwo i handel ludźmi
Rozdział II - Wolności
•
Potwierdzone zostaje prawo człowieka do wolności i bezpieczeństwa osobistego, do
poszanowania życia prywatnego i rodzinnego i komunikowania się
•
Ochrona danych osobowych, muszą być przetwarzane rzetelnie
•
Karta gwarantuje prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny
•
Gwarantuje wolność myśli, sumienia, rodziny
•
Potwierdzona wolność słowa, niezależność i pluralizm mediów
•
Wolność zgromadzania i stowarzyszania się, wolność tworzenia związków zawodowych
•
Prawo do bezpłatnej nauki obowiązkowej, wolność kształcenia się, wolność dla nauki i
sztuki( badania naukowe wolne od ograniczeń), wolność tworzenia placówek edukacyjnych
•
Każdy ma prawo wybrać zawód, i posiada prawo do podejmowania pracy w wybranym przez
siebie zawodzie w każdym kraju członkowskim
•
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej
•
Każdy ma prawo swobodnego rozporządzania swoją własnością, zakaz bezprawnego
pozbawiania własności ochrona własności intelektualnej
•
Potwierdzone zostaje prawo do azylu
•
Zakaz wydalania z terytorium państwa do państwa w którym istnieje ryzyko kary śmierci lub
tortur
Rozdział III- równość
•
Wszyscy są równi wobec prawa
•
Zakazane są wszelkie przejawy dyskryminacji
•
UE zobowiązuje się do poszanowania różnorodności etnicznej, religijnej, kulturowej
•
Zrównanie praw kobiet i mężczyzn
•
Potwierdza prawa dziecka a także prawa dla osób starszych
•
Karta wyrazie zaznacza potrzebę integracji społecznej osób niepełnosprawnych
Rozdział IV- Solidarność
•
Prawo do konsultacji, informowania się w ramach przedsiębiorstwa przez pracowników i ich
przedstawicieli
•
Prawo do rokowań i działań zbiorowych w przypadku konfliktu interesów
•
Prawo do bezpłatnego pośrednictwa pracy
•
Ochrona pracownika w razie bezprawnego usunięcia z pracy
•
Gwarantuje poszanowanie należytych i sprawiedliwych warunków w pracy. Dbanie o zdrowie,
bezpieczeństwo, godziwą płacę, prawo pracownika do ograniczenia maksymalnego wymiaru
pracy, do urlopów
•
Zakaz zatrudniania dzieci, ochrona nieletnich w relacjach pracodawca-nieletni
•
Ochrona prawna, ekonomiczna, społeczna rodziny
•
Ochrona przed zwalnianiem z pracy matek po urlopie macierzyńskim
•
Zapewnienie prawa do świadczeń socjalnych
•
Każdy ma prawo do dostępu do opieki zdrowotnej i korzystania z leczenia(wg. Ustawodawstwa
krajowego)
•
Ochrona środowiska i konsumentów
Rozdział V – prawa obywatelskie
•
prawo obywateli unii do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego w
państwie członkowskim w którym obecnie się mieszka
•
wybory przeprowadzane powszechnie, bezpośrednio, tajnie, i oczywiście są to wybory wolne
•
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych w kraju członkowskim w którym
obecnie się mieszka
•
prawo do dobrej administracji- prawo do rzetelnego, bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia
sprawy
•
prawo dostępu do dokumentów
•
każdy obywatel ma prawo do skorzystania z pomocy Europejskiego Rzecznika Praw
Obywatelskich w przypadkach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów i
jednostek organizacyjnych Unii
•
każdy obywatel posiada prawo do petycji do parlamentu europejskiego
•
prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terenie państw członkowskich UE
•
każdy obywatel unii znajdując się na terytorium państwa trzeciego ma prawo do opieki
konsularnej każdego z państw członkowskich UE
Rozdział VI- Wymiar Sprawiedliwości
•
Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu
•
Każdy obywatela obowiązuje zasada domniemanej niewinności i prawa do obrony
•
Zasady legalności oraz proporcjonalności kar do czynów zabronionych pod groźbą kary
•
Zakaz ponownego karania i sądzenia za czyn w stosunku do którego jest już wyrok lub
uniewinnienie
Rozdział VII - POSTANOWIENIA OGÓLNE DOTYCZĄCE WYKŁADNI I STOSOWANIA KARTY
•
Określony zostaje zakres stosowania: zastosowanie do instytucji, organów i jednostek
organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do Państw
Członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii
•
Wyjaśniony zostaje zakres i wykładnia praw i zasad
•
A także poziom ochrony i zakaz nadużycia praw
A teraz wracając do zagadnienia z sylabusa…. Główne założenia Karty Praw Podstawowych to:
•
Karta skupia się przede wszystkim na ochronie praw człowieka i obywatela, stara się chronić
poszczególne jednostki, zawiera szereg zasad i przepisów regulujące stosunki
społeczno-polityczne w UE
•
Podstawowe zadanie to ochrona życia ludzkiego, jego godności. Skupia się na regulowaniu spraw
związanych z praktykami dokonywanymi na embrionach, kwestii klonowania jednostek ludzkich
•
Karta zapewnia obywatelom UE podstawowe wolności, które muszą być respektowane. Daje to
możliwość tworzenia się społeczeństwa obywatelskiego, życia w państwach tolerancyjnych,
szanujących postanowienia owego dokumentu. Chroni mniejszości etniczne, religijne, kulturalne
•
Zapewnia dostęp do pracy, wykształcenia, zdobycia zawodu
•
Skupia się na problemach socjalnych, społecznych. Reguluje kwestie zasiłków, ochrony zdrowia.
Karta chce zagwarantować równość wszystkich obywateli UE.
•
Reguluje kwestie ekonomiczne. Skupia się na ochronie praw konsumenckich, pracowniczych
•
Karta określa prawa obywateli UE, dąży do zrównania ich praw bez względu na to w którym
państwie członkowskim aktualnie znajduje się obywatel.
•
Karta daje jednostkom podstawy prawne do dochodzenia swoich praw w każdym państwie które
tę Kartę podpisały, narzuca ona na państwa obowiązek do stosowania się do postanowień Karty,
daje możliwość walki z wszelkimi przejawami jej łamania
28. Jakie argumenty wskazują przeciwnicy, a jakie zwolennicy rozszerzenia UE o Turcję?
Przystąpienie Turcji do Unii Europejskiej wzbudza wiele kontrowersji w krajach Unii i jest jedną z częściej
podnoszonych kwestii. Główne argumenty przeciwko przystąpieniu:
- Tylko 3% powierzchni tego kraju leży w geograficznie definiowanej Europie
- Turecka gospodarka jest duża i relatywnie słabo rozwinięta, co spowodowałoby dodatkowe koszty dla
starych członków UE
- Spodziewana fala migracji i utrata "europejskich" miejsc pracy na rzecz Turcji
- Turcja dzieli ponad tysiąc kilometrów granicy z krajami Bliskiego Wschodu: Iranem (499 km), Irakiem
(352 km) i Syrią (822 km). Wolny przepływ ludzi mógłby ułatwić terrorystom islamskim przedostawanie
się na tereny Europy Zachodniej
- Kontrowersje budzi również polityka Turcji wobec Kurdów oraz kwestia Cypru Północnego
- nieuznawanie ludobójstwa popełnionego przez Turcję na początku XX wieku na ludności Ormiańskiej
-Turcja leży w islamskim kręgu kulturowym, zaś Europa w chrześcijańskim, przez co mentalność Turków
różni się od mentalności Europejczyków.
Główne
argumenty za przystąpieniem Turcji do UE:
- Podkreśla się duże znaczenie Turcji w strukturach NATO, jej zaangażowanie w walkę z terroryzmem i
działania na rzecz pokoju na wschodzie.
- Turcje popiera USA, więc w przypadku jej przyjęcia do UE zacieśni się współpraca na linii NATO- UE.
- Turcja stanowiłaby korytarz energetyczny do Europy znad Morza Czarnego i Kaspijskiego.
- Przyjęcie Turcji może spowodować poszerzenie wpływów Europy w tzw. Azji Centralnej.
30. Jak wyglądał proces ratyfikacji Traktatu Lizbońskiego w państwach członkowskich UE (w
tym w Polsce)?
Proces ratyfikacyjny rozpoczął się od chwili podpisania przez wszystkie strony w Lizbonie 13 grudnia
2007.
Stosownie do art. 6 traktatu miał on początkowo wejść w życie 1 stycznia 2009 roku – pod warunkiem, że
zostaną złożone wszystkie dokumenty ratyfikacyjne lub pierwszego dnia miesiąca następującego po
złożeniu dokumentu ratyfikacyjnego przez państwo-stronę, które jako ostatnie dopełni tej formalności.
Ratyfikacja traktatu odbywa się zgodnie z wewnętrznymi wymogami konstytucyjnymi państw-stron
traktatu
W Polsce:
Proces ratyfikacji Traktatu lizbońskiego odbył się w trybie artykułu 90 Konstytucji RP i podjętej w związku
z nim uchwały Sejmu z dnia 28 lutego 2008 wybierającej ustawowy, a nie referendalny, tryb wyrażenia
zgody dla Prezydenta RP na ratyfikację.
1 kwietnia 2008 roku Sejm RP uchwalił ustawę o ratyfikacji Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o
Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, sporządzonego w Lizbonie dnia 13
grudnia 2007 r., która upoważnia Prezydenta do dokonania ratyfikacji. 2 kwietnia 2008 roku ustawa
została przyjęta przez Senat RP, a 9 kwietnia 2008 została podpisana przez Prezydenta RP Lecha
Kaczyńskiego. 15 kwietnia 2008 została opublikowana w Dz. U. z 2008 r. Nr 62, poz. 388. Weszła w życie
30 kwietnia 2008. Na jej mocy Prezydent RP został upoważniony do ratyfikacji tej umowy
międzynarodowej, co uczynił 10 października 2009, po drugim referendum ratyfikacyjnym w Irlandii.
Procedura ratyfikacyjna została ukończona 12 października 2009 gdy dokumenty ratyfikacyjne zostały
złożone rządowi Włoch – depozytariuszowi Traktatu Rzymskiego. Złożył je ambasador RP w Rzymie Jerzy
Chmielewski podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Republiki Włoskiej.
32. Jakie obowiązki spoczywają na administracji państw członkowskich w kontekście
uczestnictwa w procesie integracji europejskiej?
Zadania administracji publicznej wobec UE:
- szybkie i skuteczne wypełnianie zadań związanych z członkostwem we Wspólnocie.
- konieczność przyjęcia acquis communautaire (dorobku wspólnotowego).
- realizacja polityk wspólnotowych.
- kompatybilność z instytucjami unijnymi.