© Copyright by
Adam Matusiak
Projekt okładki: Michał Kozakiewicz
ISBN
978-83-941446-0-9
W tekście wykorzystano fragmenty utworów:
PEARL JAM:
- Garden
- Crazy Mary
- Black
- Yellow Ledbetter
ALICE IN CHAINS:
- Would
THREE FISH:
- Hummingbird
Wydawca: self-publishing
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Kopiowanie, rozpowszechnianie części lub całości
bez zgody wydawcy zabronione
Wydanie I 2015
4
Z
włoki huśtają się niemrawo na długiej linie. To
wiatr nimi porusza, choć wiatruje raczej umiar-
kowanie. A w nich, cóż, w nich samych nie ma
już ruchu. Krew w nich wystygła. Pętla sznura niknie
pomiędzy zwisającą bezwładnie głową, a torsem męż-
czyzny. Bo to jest, a właściwie był mężczyzna. Ma na
sobie eleganckie szare spodnie, skórzane półbuty, białą
koszulę i granatową marynarkę. Nie widzimy jego twa-
rzy. Jest skierowana ku ziemi, jakby kłaniał się nam po
udanym, rzęsiście oklaskiwanym przedstawieniu. Bra-
wo! Brawo! Fryzura mężczyzny jest starannie utrzyma-
na, połyskująca żelem, sztywna. Widać na niej krople
wody, deszczowało nie tak dawno.
To mógłby być ktoś z tak zwaną klasą, może nawet rze-
czywiście był, a może tylko takiego udawał; wygląda
na udawacza, fałszerza uczuć. Cóż, pewnie z czasem
się tego dowiemy. Po to tu w końcu jesteśmy, żeby do-
wiedzieć się jak najwięcej o nim. Prześledzić jego życie
wstecz; od tego straszliwego momentu, kiedy to zdecy-
dował się skoczyć z gałęzi, która teraz utrzymuje jego
sztywne ciało, aż do pewnej chwili w jego życiu, mogą-
cej być, nie możemy mieć co do tego pewności – ale być
może się dowiemy – początkiem końca.
5
Jest z nami syn mężczyzny. On nas tu ściągnął. Uznał,
że musi poznać prawdę. Chce ją poznać od razu. Czeka-
nie nie jest jego mocną stroną.
Kładę rękę na ramieniu syna i przez chwilę stoimy
w milczeniu, przypatrując się temu smutnemu widoko-
wi. To jest smutny widok, obaj tak uważamy. Patrzymy
w milczeniu i jednocześnie w ogromnym napięciu. Obaj
jesteśmy smutni. Z różnych powodów. On, bo kochał
wisielca, ja – bo to ja sam nim jestem.
Mój smutek nie jest czymś rzeczywistym, trudno go
zdefiniować jako uczucie, bowiem w zasadzie w tej
chwili jestem wolny od uczuć. Czym więc jest ten smu-
tek? Myślą, instynktem, resztką ze stołu zakończonego
życia. A może to wyobraźnia?
– Dlaczego to zrobiłeś, tato? – Łzawi oczami, kocha-
ny chłopak, choć nie chce tego pokazywać. Wstydzi się.
Jego drobne ciało przechodzi mocny dreszcz.
– To długa historia. Trudna.
– Zbyt trudna dla mnie? – Pyta złamanym głosem
– Myślałem o sobie – odpowiadam szybko.
Za szybko. Znowu pomyślałem o sobie, jak zawsze. Mu-
szę coś dodać, wiem o tym.
– Ale... Tak, to całkiem możliwe, ona i dla ciebie będzie
zbyt trudna.
6
Kiwa głową. Chyłkiem wyciera łzę.
Ja rozumiem, dlaczego tu się znalazłem. Nie chcę tego,
ale rozumiem. Kazano mi, coś mi rozkazało, wytłuma-
czyć własnemu synowi, z jakiego powodu to zrobiłem.
Rozumiem, że trzeba to wytłumaczyć, on powinien wie-
dzieć. Rozumiem to patrząc z mojego punktu widzenia
i w zasadzie zgadzam się, co jest nieco dziwne, jeżeli
weźmie się pod uwagę, że za życia w zasadzie z niczym
nie chciałem się pogodzić, ani z nikim zgodzić.
Ale ważniejszy jest on.
Z jego punktu widzenia na pewno wszystko wygląda zu-
pełnie inaczej. Boję się go zapytać, czy ma ochotę przez
to wszystko przebrnąć akurat teraz, kiedy jest jeszcze
młody, wielu rzeczy może nie zrozumieć, zbyt wiele pa-
mięta.
Jego punkt widzenia.
Kiedyś niewiele zważałem na jego punkt widzenia.
Kiedyś.
Jakże źle wspominam to – kiedyś. Ze względu na niego,
przede wszystkim. On potrzebował mnie, potrzebował
zainteresowania jego sprawami, potrzebował się wyga-
dać. A ja nie umiałem go wysłuchać, uciekając najczę-
ściej w głąb swego szaleństwa i potrafiąc pozostać tam
na długi czas. Jestem trochę zły na siłę każącą mi teraz
przez to wszystko przechodzić. Po co teraz? Dlaczego
on nie może się wszystkiego dowiedzieć z listu, jaki dla
niego zostawiłem? Tam jest wszystko, cała, najszczer-
7
sza prawda. To długi list, najdłuższy jaki kiedykolwiek
napisałem, ma ponad dwadzieścia stron. Nawet do żony
nie pisałem tak długich listów, to znaczy kiedy jeszcze
nie była żoną, kiedy dużo słów chciało się do niej mó-
wić i pisać. List do syna pisałem ponad trzy tygodnie,
bez pośpiechu, dobrze ważąc słowa, długo szukając od-
powiedniego rytmu i stylu, na pewno niczego nie prze-
milczałem. To powinno wystarczyć, ale zdecydowano
inaczej. Tylko nie wiem kto, ani dlaczego. Wyobraźnia?
Jest też list pożegnalny do żony, dużo krótszy, lakonicz-
ny, zawiera mnóstwo skrótów i uproszczeń. Nie potra-
fiłem napisać tak szczerze, jak do syna. Ale i tak lepsze
to, niżbym miał jej powiedzieć, powiadomić o swoich
zamiarach.
Nie potrafię za dużo gadać, trudno mi doszukać się
w zbyt długim gadaniu jakiejś podniety. Zawsze tak
było. To dlatego teraz czuję się bardzo niepewnie. To
jest uczucie podobne do tego, jakie mnie ogarnęło tuż
przed skokiem z gałęzi. Ten sam stan niepewności
i strachu. Nigdy nie spodziewałbym się, iż będę potrafił
odebrać sobie życie, choć często o tym myślałem, bar-
dzo często. Tak często, że właściwie stała się ta myśl za-
chętą do, o ironio, dalszego życia. Ale nie na długo, jak
się okazało. Czas nie wyleczył ran, czas tylko przynosił
coraz to nowe rozczarowania.
Nowe rozczarowania, nowe zachęty ku ostatecznemu
działaniu.
Nareszcie się zdecydowałem, a właściwie to nie tak,
8
chodzi o to, że nie potrafiłem odmówić własnemu we-
wnętrznemu głosowi, ten głos jest ponad wszystko, to
wyrocznia.
Może nigdy nie byłem tchórzem, lecz zawsze bałem
się śmierci, najbardziej zaś samego momentu umiera-
nia, tej chwili, kiedy człowiek zaczyna być świadomy
nadchodzącego końca. Zapewne jest tak ze wszystki-
mi ludźmi, musi tak być. Pod tym względem jesteśmy
wszyscy tacy sami.
Tak, jest mi trudno wyobrazić sobie, jakim to sposobem
będę synowi opowiadał o swoim życiu, o wydarzeniach
i uczuciach, których miałem już tak dosyć, że aż posta-
nowiłem przestać być pod jego ręką właśnie teraz, kie-
dy mnie najbardziej potrzebuje. Ja będę opowiadał, ja
– milczek.
– Poczekasz na mamę? – Mój syn patrzy mi w oczy.
– Jej tu nie będzie.
– Mylisz się – mówi z przekonaniem.
– Nie mylę.
Tak naprawdę to nie mam pojęcia czy jej tu nie będzie,
czy może już tu jest, ale nie chce się jeszcze ujawniać.
Może woli słuchać z boku. Nie wiem też, czy chciał-
bym jej obecności. Jej obecność często bywała dla mnie
ciężarem, nie potrafiłem go unieść, sił nie starczało.
A przecież chciałem dobrze, próbowałem, wmawiając
sobie, że następnego dnia zrobię co trzeba, zmuszę się,
żeby z nią porozmawiać, wziąć za rękę i poprowadzić na
9
spacer, pocałować. Jutro to zrobię, jutro, jutro.
Nie zrobiłem, nigdy. Nie wiem dlaczego. Nic nie wiem.
A najbardziej nie wiem tego, dlaczego w ogóle dzieje
się to, co się dzieje, cokolwiek to jest, jakkolwiek to na-
zwać. Niewiedza to okropny przeciwnik.
Moje ciało, wciąż wiatrowane, kiwa się powoli. A ja sto-
ję tu, z synem u boku. Wiem co muszę zrobić, dostałem
znak przyzwolenia. Rozglądam się wokół, ale nic nie wi-
dać, wszędzie zalega mgła, tylko wisielec jest wyraźny.
– Zacznij już, tato.
– Kiedy stałem na gałęzi, starałem się nie myśleć. Przy-
szło mi to łatwo, zawsze potrafiłem nie myśleć. Wy-
starczy wyłączyć ciekawość świata. Kiedy nic cię nie
cieszy, ciekawość świata nie istnieje. Byłem wyprany
z emocji, jak kamień. Poza tym wypiłem trochę, nie za
dużo, ot, butelkę wina. Po butelce wina zawsze wszyst-
ko wydawało się prostsze, a ja zawsze uważałem, że ży-
cie powinno być prostsze. Trudność życia powodowała
u mnie straszne stany. Nie zawsze pomagała na nie bu-
telka wina. Nieraz trzeba było iść po jeszcze jedną.
– Chciałeś zawrócić, nie skoczyć?
– Ani przez chwilę.
– Nawet przez wzgląd na nas, mnie i mamę?
– W takim stanie, w jakim ja się wtedy znajdowałem,
10
nie możesz myśleć o nikim innym, tylko o sobie. Nic się
liczy. Poczekaj...
Nagle coś poczułem. Zmienia się perspektywa. Już nie
stoję z synem. Teraz wiszę nad ziemią. Widzę syna.
Stoi nieopodal, ja stoję obok niego. Obie postacie mają
twarze skierowane w moją stronę. Są zbyt daleko, żeby
można było coś w tych twarzy wyczytać. Po prostu stoją
i patrzą.
Wiem, że wiszę na gałęzi, a moją szyję ściska sznur. Nie
czuję bólu. Tamten rozdział jest już zamknięty, stało
się, pętla zacisnęła się na mojej szyi, popękały kręgi, już
bolało, już umarłem. Teraz jestem tu z innego powodu.
Mam do spełnienia nieprzyjemny obowiązek. Będę wi-
dział wstecz i tłumaczył się z powziętych decyzji. Takie
zadanie.
Nagle wzlatuję do góry, prędko, aż mi oddechu braku-
je. Już stoję na gałęzi, znowu żyję, a z ziemi wzlatuje
pet i ląduje między moimi palcami, za chwilę wokół mej
głowy rodzi się dym, by zaraz zniknąć w moich ustach.
Teraz znowu stoję obok syna. Pokazuje w stronę stoją-
cego na gałęzi mężczyzny, który pali papierosa.
– Zapaliłeś sobie przed skokiem, całkiem jak więzień
przed wykonaniem wyroku śmierci.
Trafił sedno, nie ma co, a przecież ma dopiero trzynaście
lat. Ale on nie zdaje sobie sprawy, że naprawdę byłem
więźniem. Więźniem własnych lęków, swojego własne-
go nie przekonania o sensie istnienia, sensie czynienia
11
czegokolwiek, więźniem, tak, ale zarazem sędzią i ka-
tem, facetem o ponurej minie, który sam wydał na sie-
bie wyrok i sam go na sobie wykonał. Zdawałem sobie
sprawę, że zdążyłem z tym na czas, bo inaczej mógłbym
zrobić coś strasznego, skrzywdzić kogoś jeszcze. I wte-
dy ktoś inny wydawałby i wykonywał wyrok, a tego nie
chciałem. Czasami myślałem, że zabiję. Tak, było aż tak
źle. Ale do tego jeszcze wrócę, nie chcę mu teraz o tym
mówić.
– A ty, czy już próbowałeś palić? – pytam.
– Nie będę palił.
Zawsze to powtarza, odkąd tylko zaczął co nieco z tego
świata rozumieć. Może mu się uda, nie wiem. Jedno
jest pewne, ja mu nie pomogę.
Patrzymy w stronę gałęzi. Stoję tam i palę. Mija dużo
czasu. Jeszcze trzy papierosy unoszą się z ziemi i ich
dym znika w moim wnętrzu. Mój syn kiwa głową, chy-
ba ma ochotę jakoś to skomentować, lecz nic nie mówi.
Czeka. Ja też czekam. Zastanawiam się, jakim to spo-
sobem wylazłem na tak wysoką gałąź, i to po butelce
wina. Nigdy przecież nie byłem wysportowany, nawet
nie wspinałem się na drzewa w dzieciństwie. Jakoś nie
było okazji. Wolałem robić inne rzeczy, być z dala od
ludzi. A przecież nie byłem taki od zawsze. Dopiero od
tamtego dnia. Dobrze pamiętam. I chociaż nigdy niko-
mu o tym nie mówiłem, to teraz chyba nie będę miał in-
nego wyjścia. Cholera jasna, trafiła mi się przyjemność.
Nie dosyć parszywego życia, to jeszcze jakieś głupoty
12
teraz. Po jaką cholerę pisałem list, tam wszystko jest.
Robi się coraz ciemniej, co oznacza, że zrobiłem to
o poranku. W zasadzie nie ma się co dziwić, przez ostat-
nie lata życia wolałem poranki od wieczorów, całkiem
odwrotnie niż za młodu. Zresztą wiele różnic mógłbym
wskazać pomiędzy moimi młodzieńczymi zapatrywa-
niami, a tymi poprzedzającymi samobójczą śmierć. I do
tego pewnie jeszcze wrócę.
Mam nadzieję, że oszczędzono mi przypominania so-
bie naprawdę wszystkiego, że nie muszę stać przed
moim synem piorąc wszelkie wspomnienia, starając się
przypominać sobie każdą myśl. Po co? Wystarczy kilka
najważniejszych faktów, garść zdarzeń mających naj-
większy wpływ na losy mojego umysłu. Niby będę miał
wszystko przed oczyma, niby razem będziemy oglądać
moje życie, od teraz do samego urodzenia, to jednak nie
bardzo chcę żeby to było za bardzo szczegółowe, żeby nie
trzeba było dotykać na przykład tych kilku momentów
dobrych, szczęśliwych. Wyjątki się nie liczą, ważna jest
tylko cała reszta, to ona kształtuje, ona, nie wyjątki. Jeże-
li nie nastąpi nic nieoczekiwanego postaram się o szczę-
śliwych momentach życia nie mówić, bo nie są ważne,
bo ich istnienie i tak nic nie pomogło w ostatecznym roz-
rachunku. Były niczym żyjące jeden dzień motyle, może
i piękne, dodające kolorytu, ale nieważne ostatecznie.
Może na tym to polega? Żebym pokazał tylko złe rze-
czy, najgorsze, wyrzucić ze swego wnętrza największe
gówna, odpowiedzieć na wszelkie niewygodne pytania
13
z tym związane, żeby on potrafił chociaż w połowie zro-
zumieć, z jakiego powodu jego ojciec skoczył z gałęzi,
zawiązując sobie uprzednio linę na szyi.
Nie wiem, nic nie wiem. Jestem tak samo zagubiony jak
on. Przynajmniej uważam, że jest zagubiony, musi ta-
kim być, mając świadomość samobójczego zejścia swe-
go ojca.
– Patrz! – krzyczy, łapiąc moją rękę.
Nie czuję tego dotyku. Widzę go tylko kątem oka.
Krzyk wydobył się z jego ust na widok mnie zdejmują-
cego linę z szyi, robiącego to niezdarnie, może nawet
trzęsącymi się dłońmi. Niepodobna tego ocenić z tej
odległości.
– Podejdźmy bliżej, tato.
Podchodzimy całkiem blisko, pod samo drzewo.
– Popatrz, ty płaczesz.
Rzeczywiście. Ja na drzewie cofam się bardzo powoli
w stronę pnia drzewa i płaczę. Zanoszę się dosłownie.
Próbuję sobie przypomnieć co wtedy czułem, ale nie
bardzo to idzie. Zastanawiam się, ile czasu minęło od
tamtej chwili, nie wiem tego. Nie potrafię też odgadnąć.
Co mogłem czuć? Myślę, że żal. To dlatego te łzy. Z jed-
nej strony musiałem odczuwać podniecenie, radość, że
nareszcie skończą się moje męki, to życie było przecież
tylko męką. Z drugiej zaś strony, mimo wszystko, mu-
siałem także odczuwać żal, bo nie potrafiłem przezwy-
14
ciężyć słabości, bo zostawiałem syna, zostawiałem żonę,
z którą, z niewyjaśnionych powodów nie potrafiłem za
nic w świecie się dogadać, chociaż wciąż sobie powta-
rzałem – jutro, jutro... I patrzyłem na nią, ukradkiem,
żeby nie mogła tego zauważyć, niczym szpieg albo pod-
glądacz bezwstydny, patrzyłem, zastanawiając się, dla-
czego ona i ja nie możemy znaleźć nici porozumienia,
która przecież przez jakiś czas wisiała nad naszymi gło-
wami. Zdezorientowany patrzę i dumam, szukam, co
i gdzie się popieprzyło.
Mówię o tym synowi.
Milczy. Pewnie zastanawia się nad tym, co przed chwilą
usłyszał, może próbuje te słowa zestawić z jakimiś swo-
imi obserwacjami. Wiadomo, że dzieci są dobrymi ob-
serwatorami, potrafią wyciągać wnioski, chociaż może
są owe wnioski jeszcze surowe i nie do końca ukształto-
wane, co nie znaczy, iż można je lekceważyć.
Zostawiam go tak i wnikam w ciało na drzewie. Tym
razem zrobiłem to z własnej woli, co dosyć mnie ucie-
szyło, bo zdałem sobie sprawę z pozostawienia mi wła-
snego zdania odnośnie perspektywy z której akurat
mam ochotę prowadzić całą sprawę. Mogę wyskoczyć
na chwilę do tamtego ciała, zobaczyć co i jak, poprzypo-
minać sobie, by wrócić z bagażem świeżych informacji.
Zawsze potrzebowałem wszystko robić po swojemu, to-
też to odkrycie wprowadza mnie w dobry nastrój.
Cofam się pod sam pień. Okazuje się, że nie myliłem
się do uczuć mną wstrząsających, co do powodu płaczu.
