0309; 14.10.2009, opracowanie nr 9., - Układ pokarmowy część II; Paul Esz

ŻOŁĄDEK

–

workowaty

–

części

–

trzon

–

dno

–

część wpustowa

–

część odźwiernikowa

–

ściana

–

błona śluzowa

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

tworzy pólka żołądkowe

–

dołki żołądkowe

–

ujścia gruczołów (ok. 15 mln)

–

gruczoły

–

w blaszce właściwej błony śluzowej

–

otoczone tkanką właściwą luźną

–

fibroblasty

–

włókna siateczkowe

–

włókna kolagenowe

–

nerwy

–

naczynia krwionośne

–

pojedyncze miocyty gładkie

–

limfocyty

–

trzy typy gruczołów

–

gruczoły żołądkowe właściwe

–

gruczoły żołądkowe wpustowe

–

gruczoły odźwiernikowe

–

błona podśluzowa

–

błona mięśniowa

–

błona surowicza

GRUCZOŁY ŻOŁĄDKOWE WŁAŚCIWE (ŻOŁĄDEK)

–

w błonie śluzowej trzonu i dna żołądka

–

długie

–

cewkowate

–

skład gruczołu

–

części

–

dno (przy blaszce mięśniowej błony śluzowej)

–

szyjka

–

ujście

–

komórki

–

główne

–

w szyjce i dnie

–

najliczniejsze

–

owalne jądra

–

zasadochłonna cytoplazma

–

ziarna zymogenu – pęcherzyki w wierzchołkowych częściach cytoplazmy

–

wydzielają białka (enzymy)

–

pepsynogen →

niskie pH światła żołądka

→ pepsyna

(enzym proteolityczny)

–

wydzielanie pobudzane przez gastrynę i histaminę

(kom. endokrynowe

odźwiernika i dwunastnicy)

–

lipaza

–

podpuszczka (chymozyna) → u niemowląt; ścina mleko

–

okładzinowe

–

w szyjce

–

duże

–

piramidowe

–

kwaśna cytoplazma (dużo mitochondriów)

–

kom. pompujące jony

–

głębokie wpuklenia na wolnej pow. kom. z wypustkami cytoplaz.

–

wgłobienia na pow. podstawnej

–

CO

2

, H

2

O →dehydrataza węglanowa → H

2

CO

3

→ H

+

+ HCO

3

-

–

HCO

3

-

–

usuwany do naczyń włosowatych → krew → wzdłuż nabłonka → do
nabłonka żołądka → na pow. glikokaliksu → neutralizacja HCL

–

H

+

→ (ATP-aza) → do światła gruczołu

–

jony Cl

-

pompowane do światła gruczołu → HCL

–

synteza KCl

–

synteza wewnętrznego czynnika Castle'a

–

tworzenie kompleksów wit. B

12

–

wchłanianie wit B

12

–

erytrocytopoeza

–

→ zanik kom. / bł. śluz. → niedokrwistość złośliwa

–

wytwarzanie HCL

–

pobudzane → nerwy cholinergiczne (n. X), gastryna, histamina

–

hamowanie → urogastron

(hormon kom. enteroendokrynowych g. Brunnera 12-tnicy)

–

śluzowe ujścia

–

śluz obojętny → nabłonek żołądka

–

w grupach przy pow. błony śluzowej

–

ochrona przed HCL

–

śluzowe szyjki

–

śluz kwaśny (bogaty w glikozaminoglikany)

–

w grupach między kom. gruczołów

–

endokrynowe

–

PATRZ → KOMÓRKI ENDOKRYNOWE PRZEWODU POKARMOWEGO

–

niezróżnicowane (macierzyste)

–

pluripotencjalne

–

w ujściach gruczołów

–

zdolność różnicowania w

–

komórki gruczołowe

–

komórki nabłonka żołądka

CZYNNOŚĆ I OCHRONA NABŁONKA ŻOŁĄDKA

–

sok żołądkowy

–

enzymy

–

pH ok. 1

–

możliwość uszkodzeń i owrzodzeń

–

gruba warstwa glikokaliksu (na kom. nabłon.)

–

połączenia typu occludeus kom. nabł.

–

ścisłe przyleganie

–

sok nie przedostaje się między kom.

–

obecność śluzu (bariera)

–

wysycenie jonami węglanowymi → neutralizacja soku w glikokaliksie

(...)

Komórki macierzyste ze względu na wszechstronność w wytwarzaniu różnorodnych komórek potomnych dzieli się na totipotencjalne,
pluripotencjalne, multipotencjalne i unipotencjalne. Totipotencjaną komórką jest zawsze zygota. Pluripotencjalne komórki mogą się różnicować w
komórki pochodzące z różnych listków zarodkowych. Multipotencjalne komórki mogą dać początek komórkom pochodzącym z jednego listka
zarodkowego i mają mniejszy zakres różnicowania się (na przykład z ektodermy powstają neurony, nabłonki, komórki gruczołowe, a z mezodermy -
komórki mięśniowe). Komórki unipotencjalne to takie, które mogą wytworzyć tylko jeden typ komórek. Wiedza o nich ciągle się rozwija. Zdobywana
jest poprzez obserwację komórek macierzystych w ludzkim ustroju, czyli in vivo, jak też w różnorodnie prowadzonych hodowlach in vitro.

(...)

GRUCZOŁY WPUSTOWE (ŻOŁĄDEK)

–

cewkowate

–

przebieg kręty, niekiedy rozgałęziony

–

komórki

–

śluzowe (główne)

–

endokrynowe

–

okładzinowe

–

wydzielina

–

śluz

–

lizozym (enzym; rozkłada składniki ścian komórkowych bakterii)

GRUCZOŁY ODŹWIERNIKOWE (ŻOŁĄDEK)

–

cewkowe

–

rozgałęzione

–

między powierzchnią żołądka, a blaszką mięśniową błony śluzowej

–

komórki

–

śluzowe (wydzielanie śluzu zasadowego)

–

endokrynowe G i D (wydzielają hormony polipeptydowe

–

gastryna (pobudzanie wydzielania soku żołądkowego i HCl)

–

somatostatyna (hamowanie wydzielania soku żołądkowego i Hcl)

–

wydzielanie lizozymu

BLASZKA MIĘŚNIOWA BŁONY ŚLUZOWEJ (ŻOŁĄDEK)

–

pod gruczołami błony śluzowej

–

dwie warstwy miocytów gładkich

–

wewnętrzna (przebieg okrężny)

–

zewnętrzna (przebieg podłużny)

–

skurcze

–

zmiana ukształtowania powierzchni żołądka

–

wyciskanie wydzieliny gruczołów ku powierzchni

BŁONA PODŚLUZOWA (ŻOŁĄDEK)

–

tkanka łączna właściwa zbita

–

liczne włókna kolagenowe

–

limfocyty

–

granulocyty kwasochłonne

–

komórki tuczne

–

tętniczki (doprowadzają krew do naczyń włosowatych błony śluzowej)

–

sploty żylne

–

sieć naczyń limfatycznych

BŁONA MIĘŚNIOWA (ŻOŁĄDEK)

–

trzy grube warstwy miocytów gładkich (granice zatarte)

–

skośna (wew.)

–

wpust

–

krzywizna większa żołądka

–

odźwiernik → mięsień zwieracz odźwiernika

–

duża aktywność mięśniowa

–

ruchy perystaltyczne (przesuwają pokarm do dwunastnicy)

–

okrężna (środ.)

–

cała ściana żołądka

–

podłużna (zew.)

–

wpust

–

trzon (część dolna)

–

duża aktywność mięśniowa

–

ruchy perystaltyczne (przesuwają pokarm do dwunastnicy)

–

trzon (część górna)

–

niewielka aktywność mięśniowa

–

udział w rozluźnianiu ściany w czasie wypełniania żołądka

–

dno

–

niewielka aktywność mięśniowa

–

udział w rozluźnianiu ściany w czasie wypełniania żołądka

–

rola

–

pozwala na wypełnienie żołądka pokarmem

–

usprawnia trawienie → mieszanie z sokiem żołądkowym

–

przesuwa trawioną treść pokarmową do dwunastnicy

–

pobudzanie

–

hormony komórek endokrynowych przewodu pokarmowego

–

odgałęzienia nerwu czaszkowego X (nerw błędny)

BŁONA SUROWICZA (ŻOŁĄDEK)

–

pokrywa mięśnie gładki żołądka

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

nabłonek surowiczy od zew.

–

przechodzi w sieć mniejszą i większą

KOMÓRKI ENDOKRYNOWE /

JASNE /

SREBROFILNE / CHROMOFILNE / ARGENTOFILNE

PRZEWODU POKARMOWEGO

–

12 typów (kryterium – wielkość pęcherzyków – różna w różnych typach komórek)

–

pojedyncze

–

rozproszone wśród kom. nabłonka

–

dwubiegunowe

–

receptory na pow. wolnej (od światła przew.)

–

pęcherzyki w cz. podst. cytopla.

–

pow. „do światła”

–

mikrokosmki

–

zakryta sąsiednimi kom.

–

pęcherzyki

–

różna wielkość

–

hormony

–

występowanie

–

gruczoły (trzustka)

–

przewód pokarmowy

–

w rożnych częściach przewody (→ różne hormony)

–

na rożnych poziomach błony

–

przewód oddechowy

–

nazwy

–

komórki enteroendokrynowe → w jelicie

–

komórki gastroendokrynowe → w żołądku

–

wywodzą z grzebienia nerwowego

–

należą do układu APUD (wbudowywanie prekursorów amin i ich dekarboksylacja)

–

pobierają (prekursory amin; aminokwasy; histydyna, tryptofan)

–

tlenowa dekarboksylacja

–

tworzenie amin (histamina, 5-hydroksytryptamina (serotonina))

–

synteza i wydzielanie hormonów

–

redukują sole srebra i chromu

–

fizjologia

–

związanie ligandu (hormonu, skł. pokarm.) w receptorze

–

sygnał do wydzielenia zawartości pęcherzyka

–

wydzielenie do płynu tkankowego

–

parakrynia → do sąsiednich komórek

–

hemokrynia → do krwi

–

podobieństwo hormonów ośrodkowego układu nerwowego

–

CCK3 (kom. endokrynowe I) i CCK8 (neuromediator)

–

czynności

Typ komorki

Hormon

Wpływ hormonu

G

S

I

K, L

X, ECL

D

D

1

EC

1

EC

2

gastryna

sekretyna

cholecystokinina (CCK) -
pankreozymina

hormony osi jelito-insulina,
GLI i GIP

bombezyna

somatostatyna

jelitowy polipeptyd czynny
naczyniowo, VIP

substancja P

motylina

Wydzielanie HCL (W), soku trzustkowego (W), ruchy jelita (W)

*

wydzielanie soku trzustkowego (W), insuliny (W), CO

2

(W), żółci

(W); skurcze pęcherzyka żółciowe (W), opróżnianie żołądka (S)

b

wydzielanie soku trzustkowego (W), insuliny (W), CO

2

(W), żółci

(W); skurcze pęcherzyka żółciowe (W), opróżnianie żołądka (S)

wydzielanie insuliny (W)

wydzielanie gastryny (W), soku trzustkowego (W), insuliny (W),
skurcze pęcherzyka żółciowego, oskrzeli (W)

wydzielanie gastryny (S), insuliny (S), HCL (S), pepsyny (S)S, soku
trzustkowego (S), STH (S), TSH (S)

wydzielanie soku trzustkowego (W), insuliny (W)W; glikogenoliza
(W); ruchy jelita (W), napięcie naczyń (S)

wydzielanie śliny (W), napięcie naczyń (S)

ruchy jelita (W)

GLI – immunoreaktywność podobna do glukagonu
GIP – insulinotropowy polipeptyd zależny od glukozy

a b

W – zwiększenie

S - zmniejszenie

JELITO

–

przewód

–

długość ok. 5,5 m

–

między odźwiernikiem, a odbytem

–

podział

–

jelito cienkie (ok. 4 m)

–

jelito grube (ok. 1,5 m)

JELITO CIENKIE

–

między odźwiernikiem, a kątnicą

–

trzy odcinki (granice zatarte)

–

dwunastnica

–

jelito czcze

–

jelit kręte

–

funkcje

–

trawienie pokarmu

–

wchłanianie strawionych składników pokarmowych

–

wydzielanie miejscowych hormonów usprawniających trawienie i wchłanianie pokarmu

–

ściana

–

błona śluzowa

–

obecność fałdów Kerkringa

–

okrężne uwypuklenia

–

2x zwiększenie powierzchni chłonnej

–

błona podśluzowa

–

obecność fałdów Kerkringa

–

okrężne uwypuklenia

–

2x zwiększenie powierzchni chłonnej

–

błona mięśniowa

–

błona surowicza (wyjątek stanowi dwunastnica leżąca poza otrzewną, okryta błoną dodatkową)

BŁONA ŚLUZOWA (JELITO CIENKIE)

–

kosmki jelitowe / uwypuklenia błony śluzowej

–

kształt palczasty lub liściasty

–

uwypuklenie tworzone przez całą błonę

–

blaszka właściwa błony śluzowej

–

blaszka mięśniowa błony śluzowej

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

zwiększają 8x pow. chłonną

–

ok. 90 mln

–

wysokość (spada) – jelito czcze → dwunastnica → jelito kręte

–

nabłonek

–

na błonie podstawnej

–

komórki
–

absorpcyjne / enterocyty (najliczniejsze)
–

wysokie

–

biegunowość budowy

–

jądra u podstawy

–

mikrokosmki
–

przy pow. wolnej

–

rąbek szczoteczkowy

–

20x pow. chłonna

–

1000 na kom.

–

otoczone glikokaliksem ze śluzem

–

mikrofilamenty aktynowe

–

miozyna I i kalmodulina
–

niewielkie ruchy

–

usprawnienie procesu trawienia i wchlaniania

–

enzymy (kończą proces trawienia)
–

enteropeptydaza

–

maltaza

–

izomaltaza

–

laktaza

–

sacharaza

–

siateczka graniczna
–

pod mikrokosmkami

–

zakończenia pęczków mikrofilamentów

–

filamenty pośrednie

–

mitochondria

–

aparat Golgiego

–

gładka szorstka siateczka śródplazmatyczna (enzymy; synteza
triglicerydów z monoglicerydów i kwasów tłuszczowych)

–

pęcherzyki endocytarne (zawierają tłuszcze)

–

obwódki zamykające, obwódki przylegania , desmosomy
–

pow. boczne

–

części wierzchołkowe
–

uszczelnienie miejsca styku → jednolita błona

–

transport jelito ↔ krew przez cytoplazmę enterocytów

–

części podstawne
–

wolne przestrzenie

–

wydzielanie transportowanych jonów, tłuszczy i innych sub.

–

kubkowe / śluzowe

–

synteza i wydzielanie śluzu wiążącego wodę (proteoglikany)

–

synteza
–

białka → w szorstkiej siateczce środplazmatycznej

–

wielocukru → aparat Golgiego → łączenie obu skł.

–

śluz otoczony błoną

–

wydzielenie w części wierzchołkowej

–

enteroendokrynowe / argentofilne / chromofilne / chromochłonne

–

w nabłonku

–

w rożnych częściach jelita

–

wydzielają hormony peptydowe
–

regulacja procesów wchłaniania i trawienia

–

synteza
–

amin (serotoniny)

–

limfocyty śródnabłonkowe

–

między kom. nabł. kosmków

–

limfocyty T

–

limfocyty NK

–

ziarna metachromatyczne

–

rdzeń kosmka

–

blaszka właściwa błony śluzowej

–

odnoga blaszki mięśniowej błony śluzowej

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

miocyty gładkie

–

miofibroblasty

–

zdolność ruchów wahadłowych i zginania

–

limfatyczne i krwionośne naczynia włosowate

–

wymieniacz przeciwprądowy

–

naczynia krwionośne tworzą pętle

–

przeciwny kierunek przepływu krwi

–

zaleganie skł. w częściach wierzchołkowych

–

stopniowe przenikanie

–

u podstawy wyższe ciśnienie parcjalne tlenu

–

trzon kosmka

–

tkanka łączna

–

komórki plazmatyczne

–

IgA

–

komórki tuczne

–

makrofagi

–

krypty jelitowe / gruczoły Lieberkuhna / wgłobienia nabłonka

–

do blaszki właściwej błony śluzowej (sięgają do mięśniowej)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

włókna siateczkowe

–

włókna kolagenowe

–

naczynia krwionośne i nerwy

–

komórki

–

tuczne

–

makrofagi

–

plazmatyczne

–

fibroblasty → tworzą otoczkę dookoła krypt → nabłonek kosmków

–

cewkowate

–

krypty/ kosmki → 4/1

–

miejsce intensywnych podziałów mitotycznych nabłonka

–

w dnie → kom. pluripotencjalne → 2 (kom. macierzysta i różnicująca się)

–

czas migracji i życia → 2 – 3 dni

–

wytwarzanie i odnowa komórek nabłonkowych

–

komórki

–

komórki absorpcyjne

–

komórki kubkowe

–

komórki enteroendokrynowe

–

komórki Panetha

–

ziarniste

–

w pobliżu dna krypt (jelito cienkie; w grubym sporadycznie)

–

kształt piramidy

–

cytoplazma zasadochłonna

–

rozbudowana siateczka śródplazmatyczna szorstka

–

pęcherzyki kwasochłonne

–

lizozym

–

antybiotyki

–

defenzyny (wbudowując się w błony i tworzą kanały dla sodu → niszczą
bakterie i grzyby)

–

zdolność do fagocytozy

–

blaszka mięśniowa błony śluzowej

–

2 warstwy miocytów gładkich

–

okrężna

–

podłużna

–

skurcz

–

modulacja stopnia pofałdowania

–

wyciskanie wydzielin komórek

BŁONA PODŚLUZOWA (JELITO CIENKIE)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

naczynia krwionośne

–

naczynia limfatyczne

–

sploty nerwowe błony podśluzowej (Meissnera)

–

komórki nerwowe czuciowe

–

komórki nerwowe ruchowe

–

komórki glejowe

–

włókna nerwowe

–

gruczoły dwunastnicze (Brunnera)

–

dwunastnica

–

cewkowate

–

rozgałęzione

–

część wydzielnicza

–

komórki śluzowe

–

komórki surowicze

–

komórki enteroendokrynowe

–

urogastron

–

hamuje wydzielanie HCL przez komórki okładzinowe

–

uchodzą do krypt jelitowych dwunastnicy

–

wydzielają obojętny śluz

–

wydzielina zasadowe (pH ok. 9)

–

utrzymanie środowiska zasadowego

–

aktywacja enzymów trzustki

–

ochrona przed kwasem z żołądka

–

GALT

–

występowanie

–

jelito czcze

–

jelito kręte

–

jelito grube

–

błona śluzowa i podśluzowa

–

zawiera

–

limfocyty

–

grudki limfatyczne

–

zespoły grudek limfatycznych / chłonnych (kępki Peyera)

BŁONA MIĘŚNIOWA (JELITO CIENKIE)

–

2 warstwy miocytów gładkich

–

wewnętrzna – okrężna

–

zewnętrzna - podłużna

–

warstwy dobrze wykształcone

–

komórki śródmiąższowe Cajala

–

wśród miocytów gładkich

–

pokryte warstwą podstawną

–

rodzaj miocytów owalnych lub gwiaździstych

–

rozruszniki mięśni gładkich

–

automatyzm impulsów

–

oscylacyjny przepływ jonów wapnia (po osiągnięciu krytycznego stężenia jonów wapnia)

–

z siateczki sarkoplazmatycznej

–

przez białka kanałowe (receptory rianodynowe)

–

do cytosolu

–

pomiędzy warstwami sploty nerwowe błony mięśniowej (Auerbacha) (w tk. łącznej właściwej luźnej)

–

komórki nerwowe

–

komórki glejowe

–

włókna nerwowe

BŁONA SUROWICZA I PRZYDANKA (JELITO CIENKIE)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

błona surowicza

–

pozostałe części jelita cienkiego

–

częścią otrzewnej

–

wolna powierzchnia pokryta nabłonkiem surowiczym

–

liczne komórki

–

makrofagi

–

komórki tuczne

–

komórki plazmatyczne

–

komórki tłuszczowe

–

fibroblasty

–

przydanka

–

najbardziej zew. ściana dwunastnicy

UDZIAŁ KOMÓREK NABŁONKA W TRAWIENIU, WCHŁANIANIU I WYDZIELANIA

–

udział w

–

trawieniu

–

wchłanianiu

–

wydzielaniu hormonów ułatwiających i regulujących trawienie

–

początkowe trawienie

–

białek, węglowodanów, tłuszczy

–

w świetle przewodu

–

przy udziale enzymów

–

błony śluzowej żołądka

–

trzustki

–

ślinianek

–

żółci (emulguje tłuszcz, ułatwiając działanie lipazy)

–

enzymy

–

amylaza ślinowa

–

amylaza trzustkowa

–

pepsyna trypsyna

–

lipaza

–

zawartość treści jelita po wstępnym trawieniu

–

dwucukry

–

peptydy

–

kwasy tłuszczowe

–

monoglicerydy

–

glicerol

–

dalsze trawienie

–

udział enzymów mikrokosmków enterocytów

–

zawartość treści jelita po dalszym trawieniu

–

glukoza, galaktoza, fruktoza, aminokwasy

–

mechanizm dyfuzji ułatwionej

–

przez kanały sodowe wraz z sodem

–

przez błony komórek absorpcyjnych do/z ich cytoplazmy

–

kwasy tłuszczowe, monoglicerydy, glicerol

–

zgodnie z gradientem stężeń

–

przenikają swobodnie przez błonę mikrokosmków

–

zbierane w zbiornikach gładkiej siateczki śródplazmatycznej

–

resynteza → triglicerydy

–

powstanie lipoprotein (otoczenie błoną i związanie z białkiem)

–

postać pęcherzyków

–

transport do boczno – podstawnych powerzchni komorek

–

wydzielenie na zewnątrz

–

postać chylomikronów

–

pęcherzyki o średnicy → 0,1 – 0,5

–

podwójna warstwa fosfolipidów

–

zawartość
–

tłuszcze

–

triglicerydy

–

cholesterol

–

przejście do limfatycznych naczyń włosowatych kosmka

–

transport z limfą do krwi

–

jony sodu

–

w całości resorbowany w dalszych częściach

–

IgA

–

syntetyzowane przez komórki plazmatyczne jelita

–

transportowane przez komórki nabłonka do światła jelita

–

powstanie IgA wydzielniczych (dimery)

–

powstają przy przejściu monomerów przez cytoplazmę enterocytów

–

z żółcią z wątroby

–

hormony

–

regulacja procesów trawienia

–

wydzielane przez komórki enteroendokrynowe

JELITO GRUBE

–

części

–

okrężnica

–

odbytnica

–

odbyt (nabłonek wielowarstwowy płaski)

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

ściana

–

błona śluzowa

–

błona podśluzowa

–

błona mięśniowa

–

błona surowicza

–

nie występuje w częściach położonych zewnątrzotrzewnowo (część wstępująca i zstępująca
okrężnicy oraz dalsza część odbytnicy)

–

brak fałdów okrężnych

–

brak kosmków

OKRĘŻNICA

–

migracja komórek nabłonkowych z krypt na pow. jelita i złuszczanie się

–

obecność krypt

–

w błonie śluzowej

–

dłuższe niż w jelicie cienkim

–

ściana krypty

–

wolniejsza prędkość podziału komórek niż w jelicie cienkim

–

komórki walcowate (absorpcyjne)

–

komórki kubkowe

–

komórki macierzyste

–

komórki enteroendokrynowe

–

komórki Panetha (w dnie krypty, produkujące substancje antybakteryjne i antypasożytnicze)

–

obecność GALT

–

w błonie śluzowej i podśluzowej

–

grudki limfatyczne

–

pojedyncze limfocyty śródbłonkowe

–

limfocyty tkanki łącznej

–

błona podśluzowa – budowa podobna jak w jelicie cienkim

–

błona mięśniowa

–

warstwa wewnętrzna – okrężna

–

dobrze rozwinięta

–

warstwa zewnętrzna – podłużna

–

uformowana w postaci taśm okrężnicy

–

pasma miocytów gładkich

–

napięcie → wypuklenia okrężnicy i fałdy półksiężycowate

WYROSTEK ROBACZKOWY

–

uchyłek kątnicy

–

obfita GALT w bł. śluzowej i podśluzowej

–

obecność krypt

–

liczne limfocyty

–

grudki limfatyczne (układ podobny do migdałka)

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

ściana

–

błona śluzowa

–

błona podśluzowa

–

błona mięśniowa

–

błona surowicza

ODBYTNICA

–

odbytnica właściwa

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

budowa podobna do okrężnicy

–

więcej komórek kubkowych na kryptach

–

dłuższe krypty jelitowe

–

fałdy podłużne błony śluzowej

–

pasma mięśni gładkich

–

tętnice

–

żyły

–

obecność zastawek odbytu

–

fałdy poprzeczne błony śluzowej

–

poniżej zastawek

–

nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący

–

zanik krypt jelitowych

–

kanał odbytu

–

długość ok 3 cm

–

sploty naczyń w błonie podśluzowej (możliwość powstawania żylaków)

–

obecność nerwów

–

obecność ciałek Vatera – Paciniego

–

błona mięśniowa

–

mięsień zwieracz wewnętrzny odbytu (warstwa okrężna miocytów gładkich)

–

mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu

–

ujście odbytu

–

nabłonek → naskórek

–

błona śluzowa → skóra właściwa

–

włosy

–

gruczoły potowe

–

gruczoły łojowe

CZYNNŚCI JELITA GRUBEGO

–

absorpcja NaCl

–

absorpcja wody

–

zagęszczenie treści pokarmowej i nadanie jej konsystencji

–

wydzielanie śluzu

–

formowanie kału

–

obecność flory bakteryjnej

–

wytwarzanie witaminy B12 (erytrocytopoeza) oraz K (prawidłowe krzepnięcie krwi i
kościotworzenie)

–

ochrona (obecność GALT – limfoidalnej tkanki jelita)

–

przed antygenami

OTRZEWNA

–

błona surowicza

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

nabłonek surowiczy (jednowarstwowy płaski / niski sześcienny)

–

otrzewna ścienna → wyścieła jamę brzuszna

–

otrzewna trzewna → otacza narządy jamy brzusznej

–

ruchoma lub ścisłe przylega (WĄTROBA)

–

gdy ruchoma → gruba → błona podsurowicza

–

krezka

–

błona surowicza

–

łączy otrzewną ścienną z otrzewną trzewna

–

ustala położenie narządów jamy brzusznej i dostarcza im naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy

–

pokryta nabłonkiem surowiczym

–

obecność plamek mlecznych

–

limfocyty

–

makrofagi

–

komórki M (prezentujące antygeny)

–

komórki plazmatyczne

–

komórki tuczne

–

wytwarzanie sieci

–

w okolicy żołądka

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

tkanka tłuszczowa żółta

–

płyn otrzewnowy (wytwarzany przez wymienione struktury)

–

przesącz osocza krwi

–

woda

–

sole mineralne

–

białko

–

limfocyty

–

makrofagi

–

komórki tuczne

KINETYKA KOMÓREK NABŁONKA JELITA

–

żywa kinetyka

–

mitoza

–

migracja

–

złuszczanie komórek

–

liczba komórek ok. 10

12

–

równowaga pomiędzy liczbą złuszczanych a nowopowstających

–

złuszczanie na szczytach kosmków w jelicie cienkim i na pow. jelita grubego

–

podziały komórek macierzystych i potomnych w kryptach jelitowych

–

wędrówka ku ujściom krypt

–

czas migracji → 2 – 4 dni

–

czas wymiany wszystkich kom. → 6 – 7 dni

–

powód → wielka praca wykonywana przez komórki absorpcyjne (wchłanianie)

–

znaczenie praktyczne

–

utrata dzienna białka (poprzez złuszczanie; część odzyskana przez wchłanianie)

–

zabiegi, leki hamujące cykl mitozy → zahamowanie odnowy → kosmki nagie bez nabłonka →
ucieczka wody → biegunka → odwodnienie → śmierć

UNACZYNIENIE I UNERWIENIE ŻOŁĄDKA I JELITA

–

unaczynienie żołądka i jelit

–

z fałdów otrzewnej

–

z narządów leżących w pobliżu

–

większe naczynia w błonie podśluzowej

–

mniejsze tętniczki → do błony śluzowej → naczynia włosowate

–

naczynia włosowate w kryptach i kosmkach

–

żyły towarzyszą tętnicą

–

krew zbierana w żyle wrotnej

–

włosowate naczynia limfatyczne

–

początek w kosmkach → naczynia błony śluzowej i podśluzowej → krezka

–

unerwienie żołądka i jelit

–

wewnętrzne (miejscowe)

–

sploty nerwowe błony podśluzowej (Meissnera)

–

sploty nerwowe błony mięśniowej (Auerbacha)

–

regulują skurcze jelit i żołądka

–

regulują wydzielanie hormonów (przez komórki enteroendokrynowe)

–

regulują czynność ściany jelita i żołądka autonomicznie

–

dośrodkowe i odśrodkowe włókna układu współczulnego i przywspółczulnego

–

komórki zwojowe współczulne w zwojach słonecznym i dolnym krezkowym →
włókna zazwojowe → ściany przewodu

–

przedzwojowe włókna przywspółczulne nerwu czaszkowego X (n. błędnego) i
nerwami krzyżowymi → komórki zwojowe przywspółczulne (w splotach
nerwowych ściany jelita)

–

zawierają

–

neurony czuciowe

–

purynergiczne (ATP, VIP, somatostatyna)

–

impulsy
–

z chemoreceptorów nabłonka (o składzie treści jelitowej)

–

mechanoreceptorów błony mięśniowej (o stopniu rozciągnięcia ściany
jelita)

–

neurony ruchowe

–

cholinergiczne (acetylocholina)

–

aksony zazwojowe

–

impulsy do
–

komórki mięśni gładkich blaszki mięśniowej błony sluzowej

–

błony mięśniowej

–

komórek śródmiąższowych (Cajala) (rozruszniki; wytwarzają
impulsy wzbudzające ruchy perystaltyczne)

–

komórek enteroendokrynowych

–

włókna nerwowe

–

komórki glejowe

–

zewnętrzne

–

połączenia między unerwieniem zew. i wew. (w warunkach normalnych)