7. Funkcjonowanie swiata hegla – teoria funcjonowania swiata, rozwoju świata i jakie to ma swoje konsekwencje w zyciu społecznym

Georg Wilhelm Friedrich HEGEL

Życie.

• Hegel pochodził ze Szwabii, z rodziny urzędniczej,

• żył w latach 1770-1831.

• Swoje studia rozpoczął od teologii, a dopiero w 1801 r. wystąpił na polu filozofii.

• Zaczął wykładać w Jenie (która wówczas była stolicą filozofii niemieckiej) i tam też ukończył swoje pierwsze wielkie dzieło.

• Potem wskutek działań wojennych osiadł w Bawarii. Był redaktorem dziennika, dyrektorem gimnazjum, jednak cały czas pracował nad budową systemu filozoficznego.

• W 1816 r. powrócił do działalności akademickiej i otrzymał powołanie do trzech uniwersytetów. Stał się sławny i znalazł poparcie również w sferach rządzących.

• Zmarł w Niemczech na cholerę.

Dzieła

• Phanotnenologie des Geistes, 1807

• Wissenschaft der Logik, 1812-1816

• Encyklopedia nauk filozoficznych, 1817

Poprzednicy

Hegel był ostatnim z idealistów niemieckich. Oddziałał na niego Schelling, jednak głównie rozwinął pomysły inicjatora ruchu – Fichtego.

Poglądy

1. idealizm ewolucyjny

Idealizm- zależność świata od umysłu

Ewolucyjność – przemiana świata, który da się ująć prawami logicznymi - umysłem

• Pierwotna jest tylko myśl, a rzeczy SA tylko jej wytworami. Myśl i byt są natury logicznej (jest logicznie uporządkowany); Pojęcia są ogólne, to, co jest jednostronne jest tylko wtórnym przejawem rzeczywistości.

• Świat jest zależny od myśli, fakty się nie liczą. Kładł nacisk na całość bytu – absolut. Poszczególne zdarzenia nie zasługują na rangę bytu i nie są racjonalne.

• Dla Hegla człowiek istnieje racjonalnie jak i w społeczeństwo, a najbardziej państwo. Dopiero w całości społeczeństwa człowiek ma wartość.

• Prawda jest to cały system, wszystkie elementy → prawda jako twierdzenie o całości bytu.

• Byt w swej istocie jest zmienny, nie mógłby wyłonić z siebie mnogości postaci, byt całości rzeczywistości mimo zmiany jest absolutny, skoro byt jest natury logicznej, to jego rozwój jest określony, 1 stan wynika logicznie i koniecznie z 2 stanu. To zaś co konieczne jest zgodne z rozumem, więc da się ująć w system.

2. metoda dialektyczna

• Hegel za naczelne prawo logiki uznał prawo dialektyczne. Zgodnie z nim każdemu prawdziwemu twierdzeniu odpowiada prawdziwe przeczenie, każdej tezie antyteza, z których później wyłania się synteza.
  Np. twierdzenie, że byt jest absolutem, prowadzi do antytezy, że jest niczym. Ponieważ żadne twierdzenie nie osiąga całości bytu, to żadne nie jest całkowicie prawdziwe. Prawda i fałsz zespalają się więc i nie są stanowczymi przeciwieństwami. Sprzeczności w myśleniu prowadzą przez dialektyczny proces do prawdy. Przejście od tezy do antytezy było dodatkowo dla filozofa oznaką rozwoju.

• Sprzeczność jest elemenetem rzeczywistości i stanowi jej najgłębszą naturę.

• Przy rozkładzie jakiegoś elementu rzeczywistości zachowuje się to, co najistotniejsze → w więdnącej roślinie zachowuje się nasienie.

• Świat rozwija się dzięki temu, że z przeciwieństw wytwarza się synteza, która w końcu staje się tezą i wtedy przyłącza się do niej antyteza.

• System ten nie oddzielał myśli od rzeczywistości i zestawiał ze sobą postacie logiki, przyrody, kultury, państwa, społeczeństwa, prawa, religii, sztuki i nauki → najbardziej uniwersalna filozofia

3. zakres filo Hegla

• przyroda i duch to dwie postacie z których powstaje byt. Pierwotna postać bytu to pojęcie, a jego antytezą jest przyroda. Syntezą idei i przyrody jest duch. Czyli 3 działy filozofii opisują byt: logika, filozofia przyrody i filzoofia ducha.

• Filozofia ducha: duch subiektywny → antyteza: duch obiektywny (prawo, państwo, moralność) → synteza: duch absolutny (sztuka, religia, filozofia)

4. filo państwa i dziejów

• Państwo to według Hegla najwyższa, nadrzędna forma ustroju, która powstała w wyniku rozwoju ducha obiektywnego. Państwo stało ponad jednostką, mało tego – pełniło nadrzędną rolę wobec społeczeństwa. Naród był jedynie skutkiem działania ducha, którym ów się posługiwał. Obywatele są dla państwa, a nie państwo dla obywateli.

• Uczony wydzielił cztery okresy, podczas których duch ewoluował. Mowa o okresach: wschodnim, greckim, rzymskim i germańskim – każdy z nich pojmowany jako rozwój ducha. Naród zorganizowany w państwo był dla niego największą potęgą, "ideą boską na ziemi", "urzeczywistnieniem idei moralnej". Dzieje państwa rozumiał jako mozaikę przypadkowych wydarzeń - jednolitych i koniecznych, jako stopniowe kształtowanie się "ducha świata" w czynach, losach narodów i państw.

5. filo sztuki.

Piękna – przejawem działania ducha absolutnego. W nim dokonuje się synteza treści z formą, rzeczywistości z myślą. Dzieje sztuki, która dąży do pokazania jedności zjawiska i idei, dzielił Hegel na trzy okresy:

• Symboliczna (sztuka wschodnia) – przedstawiała zamiast treści sam jej symbol, ideę – zwłaszcza w architekturze

• Klasyczna (sztuka starożytna) – połączenie formy i treści – zwłaszcza plastyka

• Romantyczna (chrześcijańska) – treść ma przewagę nad formą – szczególnie przejawia się to w malarstwie i muzyce

Dopełnieniem owego podziału był inny. Hegel stwierdził bowiem, iż architektura jest symboliczna, plastyka jest sztuką klasyczną, malarstwo i muzyka są romantyczne. Najdoskonalszą formą jest poezja, która łączy w sobie wszystkie cechy. Choć sztuka według Hegla miała ogromne znaczenie, ustępowała miejsca religii.

6. filo religii

• Religia – jako wyższa jeszcze od sztuki postać ducha absolutnego i filozof uznawał ją za zbiór wyobrażeń.

• Wydzielił w rozwoju religii trzy fazy: - wschodnią, - indywidualności duchowej i -chrystianizm – jako najdoskonalszą ze wszystkich trzech. Nie był to koniec systematyzowania religii przez Hegla. Podzielił on bowiem chrystianizm na kolejne trzy etapy. Pierwszy nazwał „wzniosłością u Żydów”, a pozostałe dwa to fazy: „piękna u Greków” i „celowości u Rzymian”.

7. Ogólnie w filozofii duch wybiega poza wszystkie mniej lub więcej przejściowe objawy i dochodzi do zrozumienia samego siebie. Żadna poszczególna filozofia nie zawiera całej prawdy, a tylko całokształt jej rozwoju. Czyli zadanie filozofii mieści się w historii filozofii i ten właśnie pogląd Hegla był próbą zrozumienia dziejów filozofii. Hegel pojmował dzieje filozofii jako rozwój konieczny i rozumny. Zadaniem filozofii miało być zrozumienie ideowej konieczności rozwoju filozofii. Wg Hegla doktryny filozoficzne nie tylko następują po sobie, ale wynikają z siebie. Nie doceniał on jednak jednostkowych czynników rozwoju, a zarazem nauczył, jak łączyć dzieje filozofii z dziejami kultury. Każdy system filozoficzny → to kolejny szczebel w rozwoju kultury duchowej. Czyli każdy system chociaż nie jest dziełem jednostki – jest odzwierciedleniem kultury ogólnej, która tę jednostę wydała. Każdy jest prawdziwy do momentu jak nie zacznie być brany za prawdę absolutną. Do własnego systemu filozoficznego jednak Hegel tej miary nie zastosował.

Istota Heglizmu

Przekonanie, że każda każda postać bytu jest niezbędnym ogniwem rozwoju.

Heglizm jest idealizmem:

a) obiektywnym (byt idealny ale nie subiektywny)

b) logicznym (natura bytu jest całkowicie logiczna)

c) ewolucyjnym (natura bytu rozwija się wyłania z siebie coraz wyższe postacie bytu)

Jest to doktryna konstrukcyjna, a najważniejszą jej dziedziną jest filozofia kultury. Wszystkie jego koncepcje cechuje połączenie dwóch sposobów myślenia: logicznego i ewolucyjnego (czyli każda postać kultury jest pojęta jako przemijający etap rozwoju, ale etap konieczny, który wynika z poprzedniego)

NIE WIEM CZY O SZKOLE TRZEBA UMIEĆ

Szkoła Hegla

Hegel stworzył szkołę. Podzieliła się ona na prawicę heglowską (szkoła staro-heglowska – przedstawiciele podtrzymywali doktryny konserwatywne i poszli szybko w niepamięć) i na radykalną lewicę (szkoła młodoheglowska – ci za to zostali zapamiętani jako zwiastuni nowych kierunków, które miały przyjść w nauce i polityce w XIX wieku). Prawica – kładła nacisk na zgodność poglądów z chrześcijaństwem, lewica występowała przeciw tradycyjnym poglądom teologicznym.Różnica na polu społeczno-politycznym: Prawica szkoły broniła konserwatywnych haseł istniejącego porządku rzeczy, a szkoła młodoheglowska walczyła z nim.

Pomiędzy tymi odłamami uformowała się grupa umiarkowana. Grupa ta dała za wygraną i poświęciła się szczegółowej pracy w specjalnych dziedzinach nauki.