Chronologia IV Rozbioru Polski

Chronologia IV Rozbioru Polski

Można wydzielić 3 okresy:

1. wspólne działania Berlina i Moskwy przeciwko Polsce od momentu uzyskania przez Polskę niepodległości oraz uchwalenia Traktatu Wersalskiego przy bezradności i nieudolności Francji, Wlk.Brytanii i USA.

2. rok 1939 faktyczny rozbiór Polski, od Paktu Ribbentrop-Mołotow do napaści ZSRR na Polskę i jej podziału między Niemcy i ZSRR i ich sojuszników – Słowacja, Litwa oraz ukraińskich faszystów z OUN-UPA.

3. lata 1940-1945 walka Polaków ze wspólnym okupantem niemiecko – sowieckim oraz ich agenturą spod znaku OUN-UPA na terenie państwa polskiego zakończona konferencją w Jałcie, gdzie Polska została sprzedana Stalinowi przez USA i Wlk.Brytanię Zdrada Polski przez USA i Wlk.Brytanię oznaczało ostatecznie uznanie przez nich Paktu Ribbentrop-Mołotow a w sprawie polskiej granicy wschodniej, Paktu Hitler-Stalin co oznaczała ostatecznie – potwierdzenie IV rozbioru Polski.

Rok 1918

• 2 stycznia – generałowie Ludendorff i Hindenburg sprzeciwili się na konferencji niemieckiej Rady Koronnej pomysłowi rozwiązania sprawy Polski w oparciu o Austrię. Pod groźbą dymisji uzyskali decyzję włączenia do Niemiec przygranicznych terenów Królestwa Polskiego i pozbawienie go prawa do samodzielnej polityki zagranicznej.

• 8 stycznia – czternaście punktów Wilsona – trzynasty punkt mówił o utworzeniu niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza na terenach zamieszkanych w większości przez ludność polską.

• 3 marca – zawarcie pokoju w Brześciu Litewskim między Niemcami i Austrią a rewolucyjną Rosją.

• 11 listopada 1918 – uznanie niepodległości Polski na arenie międzynarodowej, kapitulacja Niemiec.

• Wojna polsko-ukraińska 1918-1919 – konflikt zbrojny o przynależność państwową zamieszkanej przez Polaków i Ukraińców Małopolski Wschodniej. Stronami konfliktu były: proklamowana 1 listopada 1918 roku przez społeczeństwo ukraińskie Galicji Wschodniej Zachodnioukraińska Republika Ludowa po jednej stronie oraz polskie społeczeństwo Lwowa i lokalny lwowski Komitet Ochrony Dobra i Porządku Publicznego (Tymczasowa Komisja Rządząca), a po 11 (w rzeczywistości 22 listopada) odrodzone państwo polskie, po drugiej.

• 16 grudnia – utworzenie Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (zjednoczenie SDKPiL i PPS Lewicy).

Rok 1919

• Wojna polsko-bolszewicka (wojna polsko-rosyjska 1919-1920) – wojna pomiędzy odrodzoną II Rzeczpospolitą a Rosją Sowiecką, dążącą do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w republiki sowieckie zgodnie z doktryną i deklarowanymi celami politycznymi ("rewolucja z zewnątrz") rosyjskiej partii bolszewików. Wojna trwała w latach 1919-1920, a jej najważniejszymi epizodami militarnymi były: wyprawa kijowska, bitwa warszawska, kontruderzenie znad Wieprza, bitwa pod Komarowem i wreszcie bitwa nad Niemnem.

• 27 luty – na ziemiach Rzeczypospolitej powstaje powołany przez bolszewików, antypolski twór Litewsko-Białoruska Republika Rad (Litbieł). Teoretycznie obejmowała obszar obecnej Litwy, Białorusi i część Polski (Suwalszczyzna, Podlasie), faktycznie jej władza nie sięgała Podlasia i zachodniej części Litwy. Siedziba władz znajdowała się w Wilnie. Władze L-BRR wydały dekret o "Socjalistycznej Unii Narodów", w którym wzywały całe byłe Wielkie Księstwo Litewskie do rewolucji komunistycznej. Zlikwidowana przez polską ofensywę w sierpniu 1919 r. Formalnie zniesiona 1 września przez swój rząd, który uszedł do Smoleńska.

• 28 czerwca - podpisanie przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji traktatu wersalskiego, ustanawiającego nowy porządek polityczny po pierwszej wojnie światowej.

• Rozpad systemu wersalskiego był w dużej mierze wynikiem wycofania się USA z projektu Ligi Narodów (po wykluczeniu przez prezydenta Wilsona republikanów z amerykańskiej delegacji kongresowej i bezkompromisowego forsowania przez prezydenta ratyfikacji traktatu w Kongresie ) i wykluczenia z systemu wersalskiego Niemiec i Rosji Sowieckiej. Państwa te by przełamać postanowienia traktatu zawarły układ w Rapallo i do czasu dojścia Hitlera do władzy prowadziły ścisłą współpracę wojskową i polityczną, niezależną od różnicy systemów społeczno-politycznych. Współpraca obejmowała omijanie klauzul traktatu wersalskiego przez Niemcy poprzez produkcję i testy poligonowe na terytorium ZSRR broni zakazanych traktatem (nowe modele samolotów, czołgi, gazy bojowe) z udziałem żołnierzy niemieckich.Było to jednym z przyczyn bezzwłocznego rozwinięcia możliwości niemieckiego przemysłu zbrojeniowego i rozwoju Wehrmachtu po dojściu Hitlera do władzy i oficjalnym odrzuceniu przez Niemcy (omijanych do tej pory nieoficjalnie) ograniczeń traktatowych w zakresie zbrojeń.Sprzeciw wobec postanowień traktatu wersalskiego wśród Niemców stanowił jedno ze źródeł popularności NSDAP, która w efekcie doprowadziła do objęcia władzy przez Adolfa Hitlera. Wszystkie niemieckie partie polityczne ( od DNVP i NSDAP poprzez SPD do KPD) opowiadały się za rewizją traktatu wersalskiego, w szczególności postanowień dotyczących granicy niemiecko-polskiej,żądając przywrócenia granicy Cesarstwa Niemieckiego z 1914 r - przyłączenia do Niemiec należących zgodnie z traktatem do Rzeczypospolitej terytoriów Pomorza Nadwiślańskiego, Górnego Śląska i Wielkopolski z Poznaniem.W okresie Republiki Weimarskiej Gustav Stresemann poprzez zbliżenie z Wielką Brytanią, Francją i Włochami sfinalizowane w traktatach lokarneńskich próbował uzyskać zgodę mocarstw na rewizję granicy wschodniej Niemiec ustalonej traktatem wersalskim i skrócenie okresu pobytu wojsk okupacyjnych aliantów w Nadrenii.III Rzesza odrzuciła ograniczenia traktatu w zakresie ograniczenia liczebności Reichswehry i zakazu powszechnej służby wojskowej w roku 1935, złamała postanowienia co do demilitaryzacji Nadrenii w marcu 1936, postanowienia co do granicy niemiecko-austriackiej i zakazu Anschlussu Austrii w marcu 1938.Układ monachijski z września 1938 za zgodą czterech mocarstw (Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Włoch) dokonał rewizji granic Niemiec z Czechosłowacją, przyznając jednocześnie czterostronne gwarancje dla nowych granic Czechosłowacji i jej istnienia.15 marca 1939 III Rzesza poprzez utworzenie Protektoratu Czech i Moraw, zgodę na secesję Słowacji i aneksję Ukrainy Karpackiej przez Węgry unieważniła jednostronnie układ monachijski. Równolegle nastąpiła aneksja okręgu Kłajpedy przez Niemcy.Próba rewizji postanowień traktatu wersalskiego w odniesieniu do statusu Wolnego Miasta Gdańska i granicy niemiecko-polskiej zakończyła się agresją Niemiec na Polskę 1 września 1939 i rozpoczęciem II wojny światowej. 3 września 1939 Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę III Rzeszy.17 września 1939 ZSRR ( kontynuacja Rosji sowieckiej) dokonał zbrojnej agresji na Polskę, w wykonaniu postanowień paktu Ribbentrop-Mołotow. 28 września 1939 III Rzesza i ZSRR dwustronnym traktatem o granicach i przyjaźni ustanowiły wbrew prawu międzynarodowemu granicę na terytorium Polski. W listopadzie 1939 ZSRR dokonał agresji na Finlandię i został wykluczony z Ligi Narodów, co było ostatnim istotnym postanowieniem Ligi Narodów jako organizacji międzynarodowej . Był to ostateczny koniec systemu porozumień międzynarodowych ustalonych traktatem wersalskim, określanych jako ład wersalski.

• 16-24 sierpnia – wybuch i zakończenie I powstania śląskiego.

Rok 1920

• 21 stycznia – w Paryżu zakończyła się konferencja pokojowa po I wojnie światowej. Wzięło w niej udział 27 zwycięskich państw. Polska reprezentowana była przez Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego oraz Władysława Grabskiego. Państwa pokonane w I wojnie światowej (Niemcy, Austro-Węgry, Turcja i Bułgaria) nie zostały dopuszczone do konferencji. Przedstawiono im tylko traktat do podpisania. Rosja Radziecka nie została zaproszona, gdyż mocarstwa Ententy nie uznawały rządu bolszewickiego, który podpisał osobny pokój z Niemcami.

• 24 lutego – w Monachium Adolf Hitler przedstawił swój program dla Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP).

• 30 lipca – w Białymstoku utworzono Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski.

• 12-16 sierpnia – Wojna polsko-bolszewicka: bitwa warszawska zakończona zwycięstwem wojsk polskich nad oddziałami Armii Czerwonej dowodzonej przez Tuchaczewskiego.

• 17 sierpnia - Niemcy na fałszywą wieść o przegranej Bitwie Warszawskiej, rozpoczęli zajmowanie Śląska. Oddziały francuskie stacjonujące w Katowicach zmuszono do wycofania się.

• 20 sierpnia – wybuch II powstania śląskiego (trwało do 25 sierpnia).

• 25 sierpnia – wojsko litewskie zajęło Wilno.

• 31 sierpnia - w Pradze na I Zjeździe Zagranicznym Przedstawicieli Ukraińskich Organizacji Wojskowych,powstaje Ukraińska Wojskowa Organizacja (UWO), nielegalna i antypolska,organizacja ukraińska w II Rzeczypospolitej.Wzięli w nim udział przedstawiciele Korpusu Strzelców Siczowych, Ukraińskiej Armii Galicyjskiej (głównie jej VI Brygady), Związku Oficerów Ukraińskich z Wiednia, tzw. "sotni robotniczych" z Rusi Zakarpackiej oraz emigracji ukraińskiej z Ameryki. Na czele utworzonego Kolegium Naczelnego UWO stanął sotnik Iwan Nawroćkyj. Oprócz niego członkami Kolegium zostali : Mychajło Matczak, Jarosław Czyż, Jurij Polianśkyj, Wołodymyr Cełewycz.
  Cele UWO:

  • zbrojna walka z państwem polskim [IIRP]

  • szkolenie wojskowe młodzieży

  • przeciwdziałanie porozumieniu Ukraińców z Polską oraz ZSRR

  • zamachy terrorystyczne

  • dywersja i szpiegostwo na rzecz Niemiec

Rok 1921

• 2 maja – wybuchło III powstanie śląskie.

• 2 czerwca – oddziały niemieckiego Selbstschutzu przerwały rozejm na Górnym Śląsku.

• 20 lipca - władzę w UWO objął Jewhen Konowalec, agent niemiecki w Polsce.

• 21 listopada 1921 – nieudany zamach na Józefa Piłsudskiego (tzw. ukraiński zamach na Józefa Piłsudskiego)

Działania UWO w Polsce

• 21 listopada 1921 – nieudany zamach na Józefa Piłsudskiego (tzw. ukraiński zamach na Józefa Piłsudskiego)

• maj 1922 – zniszczenia w okolicach Przemyśla (spalenie magazynów wojskowych, uszkodzenie linii kolejowej i sieci telegraficznej)

• lato 1922 – podpalenie 2.300 stogów zboża i licznych budynków gospodarczych w polskich folwarkach

• 1922 - zamach na wojewodę lwowskiego Kazimierza Grabowskiego

• 30 maja 1924 – napad na ambulans pocztowy pod Kałuszem

• 28 listopada 1924 – napad na ambulans pocztowy pod Kałuszem

• 1924 - nieudany zamach na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego

• 19 marca 1925 – napad na pocztę główną we Lwowie

• lato 1925 – napad na ambulans pocztowy pod Bohorodczanami, napad na urząd skarbowy w Dolinie, napad na urząd skarbowy w Śremie

• 19 października 1926 - zabicie lwowskiego kuratora szkolnego Stanisława Sobińskiego

• zabicie ukraińskiego dziennikarza Sidora Twerdochliba

Rok 1922

• 3 kwietnia – Józef Stalin został sekretarzem generalnym Wszechrosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików) – (RKP(b) - późniejszej KPZR).

• 16 kwietnia – Traktat w Rapallo między Niemiecką Republiką Weimarską, a Rosją Radziecką.

• Układ zawarty niespodziewanie (z inicjatywy rosyjskiej) dnia 16 kwietnia 1922 roku o godzinie 1:15 między Niemiecką Republiką Weimarską, a Rosją Radziecką we włoskim mieście Rapallo. Układ podpisał Gieorgij Cziczerin, ówczesny Komisarz Spraw Zagranicznych Rosji Radzieckiej oraz Walther Rathenau, Minister Spraw Zagranicznych Niemiec.

• Układ został podpisany w trakcie trwania światowej konferencji gospodarczej w Genui (10 kwietnia – 19 maja), na której próbowano włączyć Rosyjską FSRR w obieg światowej gospodarki. Doszło wtedy do nawiązania stosunków dyplomatycznych i przerwania izolacji Rosji Radzieckiej na arenie światowej. Traktat przewidywał, iż Niemcy mogli bez przeszkód, a wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego szkolić swoich lotników i tworzyć kadrę wojsk pancernych na poligonach i w bazach położonych w głębi państwa rosyjskiego. Oprócz tego, obie strony zrezygnowały z roszczeń finansowych z okresu 1914 – 1918 i powojennego. Układ ten był korzystny dla obu stron: dla Niemiec, które w myśl traktatu wersalskiego nie mogły posiadać niektórych rodzajów broni, była to dobra okazja do wypróbowania zakazanej broni na poligonach radzieckich. Dla Rosji Radzieckiej nawiązanie kontaktów z Niemcami stwarzało możliwości dostępu do nowych technologii przemysłowych.Umowa została poszerzona 29 lipca 1922 roku, w wyniku czego zacieśniono współpracę w sprawach wojsk pancernych. Układ ten otwierał drogę do pełnej współpracy gospodarczej i politycznej Rosji i Niemiec. Postanowienia traktatu szybko rozciągnięto na inne republiki radzieckie, przełamując tym posunięciem izolację nowych państw, wcielonych do ZSRR, a przedstawianych jako wolne byty zrzeszone w jeden Związek Rad. Traktat ten został poszerzony tzw. układem berlińskim w 1926 roku. Był on przedłużany w latach 1931 i 1933.

• 26 września 1922 – Sejm RP uchwala ustawę o Autonomi Małopolski Wschodniej – przyznającą szeroką autonomię Małopolsce Wschodniej, przewidująca utworzenie dwujęzycznych samorządów i powołanie uniwersytetu ukraińskiego.Później przeciwko niej wypowiadziała się OUN - Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów nie tylko słowem ale również zbrojnie prowadząc akcje terrorystyczne przeciwko II RP aż do czasu IV rozbioru Polski.

• 30 grudnia – utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR).

Rok 1923

• 15 marca – polska granica wschodnia została uznana przez Radę Ambasadorów Ententy.

• 13 grudnia – Polska uznała ZSRR.

Rok 1924

• 21 stycznia – zmarł Włodzimierz Lenin – Józef Stalin rozpoczął intrygi wewnątrzpartyjne w celu pozbycia się konkurentów do władzy dyktatorskiej w ZSRR., obaj szczerze nienawidzili Polski.

• marzec – Adolf Hitler rozpoczął w więzieniu w Landsbergu w Bawarii, aresztowany po puczu w Monachium, dyktowanie swej książki Mein Kampf (Moja walka).

• 20 grudnia – zwolnienie Adolfa Hitlera z więzienia.

Rok 1925

• 14 stycznia – rozpoczął się trzeci zjazd Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Zjazd uchwalił zmianę nazwy na Komunistyczną Partię Polski.

• 15 czerwca – początek wojny celnej z Niemcami.

• 18 lipca – w Niemczech ukazała się książka Adolfa Hitlera Mein Kampf.

• 3 listopada – niemiecki minister spraw zagranicznych Gustav Stresemann zakwestionował przebieg granicy z Polską.

• 1 grudnia – Polska podpisała traktat lokarneński. Traktat gwarantował nienaruszalność granicy niemiecko-belgijskiej i niemiecko-francuskiej. W ten sposób Niemcy ostatecznie godziły się z wyznaczoną w Wersalu zachodnią granicą swojego terytorium. Potwierdzając nienaruszalność swych granic zachodnich równocześnie odmówiły gwarancji w odniesieniu do granic z Polską i z Czechosłowacją. Dla Polski i Czechosłowacji było to dowodem na to, że odtąd granice w Europie dzielą się na nienaruszalne i na te, które naruszyć można. Było jasne że w przyszłości Niemcy będą chciały te granice zmienić na swoją korzyść. Zgoda Francji i Wielkiej Brytanii na takie stanowisko była wyrazem wzrostu potęgi i znaczenia Niemiec na arenie międzynarodowej

Rok 1926

• 24 kwietnia – zawarto Traktat Berliński między ZSRR a Niemcami.

• 8 września – w poczet stałych członków Rady Ligi Narodów przyjęto Niemcy.

• 16 września – Polska wybrana niestałym członkiem Rady Ligi Narodów.

Rok 1927

• 1 maja – w Berlinie została reaktywowana NSDAP.

• 27 maja - zerwanie stosunków dyplomatycznych między ZSRR i Wielką Brytanią.

• 23 września – Niemcy przystąpiły do Międzynarodowego Trybunału Rozjemczego w Hadze.

Rok 1928

• 27 sierpnia - Polska podpisała Pakt Paryski.
  Pakt paryski, znany również jako Pakt Brianda-Kellogga, był międzynarodowym traktatem ustanawiającym wyrzeczenie się wojny jako instrumentu polityki narodowej. Po negocjacjach został on podpisany w Paryżu 27 sierpnia 1928 r. przez 11 krajów: Australia, Kanada, Czechosłowacja, Niemcy, Indie, Wolne Państwo Irlandzkie, Włochy, Nową Zelandię, Afrykę Południową. Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Wsparcia udzieliły cztery dalsze kraje - Polska, Belgia i Francja (w marcu) i Japonia (w kwietniu). Wejście Paktu w życie zostało proklamowane na 24 lipca 1929. Ostatecznie Pakt podpisały 62 kraje. Ponieważ Pakt Brianda-Kelloga został zawarty poza Ligą Narodów, nie został unieważniony wraz z jej zniknięciem. Formalnie w dalszym ciągu jest wiążącym aktem prawa międzynarodowego.

Rok 1929

• 6 stycznia - Heinrich Himmler został Reichsführerem SS (bojówek Schutzstaffel).

• 27 stycznia – 3 lutego 1929 - Powstała OUN w wyniku połączenia radykalnych grup nacjonalistów. OUN powstała na I Kongresie OUN w Wiedniu, w wyniku połączenia trzech emigracyjnych organizacji: Ukraińskiej Wojskowej Organizacji (UWO), Związku Ukraińskiej Młodzieży Nacjonalistycznej (SUNM), Legii Ukraińskich Nacjonalistów (LUN). Celem OUN była walka z Polską w celu utworzenia etnicznej Ukrainy, w granicach - od Donu aż po Małopolskę. OUN była od początku w II Rzeczypospolitej organizacją nielegalną i opowiadała się przeciwko polityce ugody polsko-ukraińskiej. Realizując politykę przeciwną zbliżeniu polsko-ukraińskiemu OUN organizowała, lub przyjęła odpowiedzialność polityczną za akty terroru indywidualnego oraz państwowemu przeciwko państwu polskiemu. OUN finansowana była przez wywiad niemiecki.

Kalendarium zamachów OUN

• 6 marca 1929 – napad członków OUN na listonosza Franciszka Kochanowskiego we Lwowie. Listonosz wyrwał się napastnikom i zbiegł alarmując policję. Jeden z napastników został zatrzymany w czasie pościgu, drugi postrzelony w czasie pościgu zmarł z odniesionych ran.

• 7 września 1929 – zamach bombowy UWO na budynek dyrekcji Targów Wschodnich we Lwowie, zniszczenie budynku..Dwa nieudane napady na ambulansy pocztowe w Suchodnicy (2 września) 1929 i Borysławiu (12 października 1929).

• 30 sierpnia 1930 napad UWO pod Bóbrką na wóz pocztowy, zrabowano 26.000 zł, zastrzelony został konwojent.

• 28 października 1930 - napad na ambulans pocztowy w okolicach Bełza, zrabowano 13720 zł, zabita została jedna, a ciężko ranna druga osoba (konwojent)

• 29 listopada 1930 – zabicie polskiego dziedzica Józefa Wojciechowskiego w Bohatkowcach

• 28 stycznia 1931 – zabicie hrabiego Borowskiego w lesie koło Kopyczyniec

• 12 lutego 1931 – napad członków OUN na posterunek Policji Państwowej w Hajkach; zabicie tamtejszego komendanta

• 31 lipca 1931 - napad na wóz pocztowy w Olszanach pod Birczą, zginął konwojent, ranny został woźnica. .Napad na Bank Ludowy w Borysławiu . Zrabowano 735 zł w gotówce i 20.000 zł w wekslach

• 8 sierpnia 1931 – napad na urząd pocztowy w Truskawcu, zrabowano 27 478 zł, dwie osoby zostały ranne, jedna z nich, zastępujący drogę napastnikom Jurij Melnyczuk zmarł w szpitalu w wyniku odniesionych ran.

• 29 sierpnia 1931 – zabicie przez członków OUN (Wasyl Biłas, Dmytro Danyłyszyn) posła Tadeusza Hołówki

• 31 sierpnia 1931 – napad na ambulans pocztowy pod Peczeniżynem. Zabito konwojenta, raniono dwie osoby, pieniędzy nie przejęto

• 30 listopada 1932 – napad na pocztę w Gródku Jagiellońskim, podczas którego OUN-owcy postrzelili osiem osób (pracowników urzędu i obecnych klientów). Jedna z nich zmarła w wyniku postrzału w szpitalu we Lwowie. W czasie pościgu zginął również jeden policjant, a jeden został ranny. Napastnicy zrabowali 3232 zł 15 gr.

• 21 października 1933 – zabicie urzędnika sowieckiego konsulatu we Lwowie Aleksieja Majłowa

• 15 czerwca 1934 - zabicie ministra spraw wewnętrznych II RP Bronisława Pierackiego przed restauracją przy ul. Foksal w Warszawie przez działacza OUN Hryhorija Maciejko

• 25 lipca 1934 – zabicie dyrektora ukraińskiego gimnazjum Iwana Babija

9 lutego – Polska podpisała protokół Litwinowa (wszedł w życie 25 lipca).

Protokół Litwinowa - wielostronny układ międzynarodowy o charakterze paktu o nieagresji podpisany 9 lutego 1929 roku w Moskwie przez Polskę, ZSRR, Rumunię, Estonię i Łotwę. Postanowienia te dotyczyły też sowieckich roszczeń wobec rumuńskiej Besarabii i wschodniej granicy Polski ustalonej w traktacie ryskim. Do Protokołu przystąpiły następnie Litwa, Turcja i Persja (Iran). Stwierdzano wyrzeczenie się stosowania siły w swych pretensjach terytorialnych. Spory miały być rozstrzygane metodami pokojowymi.

27 lipca – w Genewie podpisana została umowa międzynarodowa, jedna z szeregu umów dotyczących prawa międzynarodowego, w sprawie traktowania jeńców w czasie konfliktu zbrojnego.

28 grudnia - Stany Zjednoczone wyłamały się z solidarności państw zwycięskich w stosunku do Niemiec i zawarły z nimi umowę w sprawie bezpośredniego spłacania reperacji wojennych, z pominięciem powołanego w tym celu Banku Narodowego

Rok 1930

• luty – w Warszawie powstał Ukraiński Instytut Naukowy.

• 17 marca – układ handlowy Polski z Niemcami (osłabienie wojny celnej).

• lipiec – akcje zbrojne nacjonalistów ukraińskich (Wschodnia Małopolska).

Rok 1931

• 15 czerwca – w Waszyngtonie podpisano traktaty przyjaźni, handlowy i konsularny między Polską i Stanami Zjednoczonymi.

• 24 czerwca – przedłużenie radziecko-niemieckiego układu o neutralności.

• 29 sierpnia – zabicie przez członków OUN (Wasyl Biłas, Dmytro Danyłyszyn) posła Tadeusza Hołówki

• 11-12 października – Harzburg (Niemcy): konferencja z udziałem niemieckich organizacji nacjonalistycznych zakończona ich połączeniem.

Rok 1932

• 25 lutego – Adolf Hitler otrzymał niemieckie obywatelstwo przez naturalizację, co umożliwiło mu ubieganie się w wyborach o stanowisko prezydenta Niemiec.

• 14 czerwca – w Niemczech został cofnięty zakaz działalności oddziałów szturmowych NSDAP – SA i SS.

• 25 lipca – Polska i ZSRR podpisały w Moskwie układ o nieagresji.

• 21 listopada – niemiecki prezydent Hindenburg rozpoczął rozmowy z Hitlerem w sprawie utworzenia nowego rządu.

• 11 grudnia – na sesji Ligi Narodów ogłoszono wspólną (Wielka Brytania, USA i Francja) deklarację o równouprawnieniu Niemiec w rozbudowie sił morskich

• 31 grudnia – polscy kryptolodzy złamali szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

Rok 1933

• 30 stycznia - prezydent Niemiec Paul von Hindenburg powołał Hitlera na stanowisko kanclerza w koalicyjnym rządzie.

• 15 marca - oficjalna proklamacja III Rzeszy w Poczdamie.

• 20 marca – na mocy zarządzenia Heinricha Himmlera, powstał w pobliżu Dachau w Bawarii, pierwszy obóz koncentracyjny (Dachau (KL)).

• 23 marca – Reichstag uchwalił, zaś prezydent Hindenburg podpisał ustawę O ochronie narodu i państwa (niem. Zum Schutz von Volk und Staat), dającą rządowi Adolfa Hitlera nadzwyczajne pełnomocnictwa.

• 26 kwietnia – w Niemczech utworzono tajną policję polityczną Gestapo.

• 3 lipca – podpisanie przez Polskę konwencji londyńskiej, definiującej pojęcie agresora.

• 14 lipca – NSDAP stała się jedyną partią polityczną w Niemczech. Ogłoszono ustawę o zakazie tworzenia nowych partii określająca jednocześnie NSDAP jedyną legalną partią.

• 15 lipca – podpisanie w Rzymie paktu czterech. Jego sygnatariuszami były Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Włochy.

• 2 września – podpisano pakt o nieagresji między ZSRR a Włochami.

• 17 października – Albert Einstein przybył do Stanów Zjednoczonych jako uchodźca polityczny z Niemiec.

• 18 października – Niemcy, Moringen koło Hanoweru: powstał pierwszy obóz koncentracyjny dla kobiet.

• 21 października – Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów.

• 21 października – zabicie urzędnika sowieckiego konsulatu we Lwowie Aleksieja Majłowa przez ukraińskich terrorystów z OUN

• 29 grudnia - W konsekwencji polityki przymusowej kolektywizacji rolnictwa w ZSRR doszło do klęski głodu na Ukrainie – Hołodomor (ukr. Голодомор).

Rok 1934

• 26 stycznia – Polska i Niemcy zawarły pakt o nieagresji

• 30 stycznia – Reichstag uchwalił ustawę o odbudowie Rzeszy Niemieckiej.

• 8 marca – zakończono polsko-niemiecką wojnę celną.

• 10 kwietnia – podniesienie poselstw - polskiego w Moskwie i radzieckiego w Warszawie - do rangi ambasad.

• 5 maja – przedłużenie polsko-radzieckiego paktu o nieagresji o 10 lat.

• 13 czerwca – do Polski przyjechał z wizytą minister propagandy III Rzeszy Joseph Goebbels.

• 15 czerwca – zamach nacjonalistów ukraińskich na ministra spraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego.

• 14-15 czerwca – spotkanie Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego.

• 2 sierpnia – zmarł prezydent Niemiec Paul von Hindenburg, Hitler uzyskał pełnię władzy, stając się faktycznie dyktatorem.

• 11 września – Polska odrzuciła pakt wschodni.
  Pakt wschodni – sojusz wojskowy w Europie Wschodniej, skierowany przeciw Niemcom, zaproponowany przez ministra spraw zagranicznych Francji (w rządzie G. Doumergue'a) L. Barthou na wiosnę 1934.

• 9 października – w Marsylii zamordowano w zamachu króla Jugosławii Aleksandra I oraz Louisa Barthou, francuskiego ministra spraw zagranicznych, zwolennika twardej polityki wobec Niemiec.

Rok 1935

• 13 stycznia – plebiscyt w Saarze w sprawie przyłączenia do Niemiec – 90.3% głosowało za przyłączeniem

• 9 marca – Niemcy oficjalnie przyznały się do posiadania zabronionego traktatem wersalskim lotnictwa wojskowego.

• 16 marca - Adolf Hitler ogłosił że Niemcy będą się zbroić, co było równoznaczne z zerwaniem traktatu wersalskiego.

• 12 maja – śmierć marszałka Józefa Piłsudskiego.

• 15 czerwca - władze Prus Wschodnich wydały zakaz rozpowszechniania Krzyżaków Henryka Sienkiewicza.

Rok 1936

• 13 stycznia – wyrok w sprawie zabójstwa ministra Bronisława Pierackiego przez ukraińskich nacjonalistów. Trzech współwinnych, w tym Banderę, skazano na śmierć. Wyroki zamieniono następnie na karę dożywotniego więzienia.

• 25 października – zawarto układ Niemcy – Włochy (Oś Berlin-Rzym).

• 25 listopada – podpisanie przez Niemcy sojuszu z Japonią (tzw. pakt antykominternowski).

Rok 1937

• 5 października – porozumienie polsko-niemieckie o tranzycie przez Pomorze.

Rok 1938

• 26 stycznia – gen. Tadeusz Kutrzeba w przedstawionych marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu założeniach planu wojny z Niemcami określił przewagę militarną Niemiec jako trzykrotną.

• 12 lutego – Adolf Hitler w spotkaniu z kanclerzem Austrii Kurtem von Schuschniggiem zażądał zgody na Anschluss Austrii.

• 13 marca – wejście wojsk niemieckich na terytorium Austrii i wcielenie jej do Rzeszy (anschluss Austrii).

• 16 sierpnia – Komunistyczna Partia Polski rozwiązana przez Komintern w ramach wielkiej czystki w ZSRR

• 12 września – Neville Chamberlain, premier Wielkiej Brytanii, na spotkaniu w willi Hitlera w Obersalzbergu omówił sprawę niemieckich roszczeń terytorialnych wobec części Czechosłowacji, zwanej Krajem Sudetów (niem. Sudetenland).

• 15 września – rozmowy Chamberlaina, premiera Wielkiej Brytanii, z Hitlerem w Bad Godesberg nt. roszczeń Rzeszy wobec Czechosłowacji.

• 21 września – przygotowania ZSRR do wkroczenia do Czechosłowacji; rząd czechosłowacki nie przyjął pomocy.

• 28 września – spotkanie szefów rządów Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji w Monachium zorganizowane z inicjatywy Benito Mussoliniego, aby doprowadzić do rozwiązania problemu czechosłowackiego (układ monachijski).

• 30 września – zawarcie przez Niemcy, Włochy, Wielką Brytanię i Francję układu monachijskiego. Upoważniał Niemcy do aneksji części Czechosłowacji (początek tzw. "upadku Czechosłowacji").

• 1 października – oddziały niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji i zajęły Kraj Sudecki (Sudentenland).

• 24 października – przedstawienie przez Joachima von Ribbentropa, niemieckiego ministra spraw zagranicznych, w rozmowie z Józefem Lipskim, propozycji niemieckich wobec Polski, m.in. eksterytorialnego korytarza do Prus Wschodnich.

Rok 1939

• 6 stycznia – po kurtuazyjnym spotkaniu z Hitlerem minister Józef Beck odbył spotkanie z szefem niemieckiej dyplomacji Joachimem von Ribbentropem. Ten wysunął konkretne żądania: włączenie Gdańska do Rzeszy, wydzielenie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej. W zamian za to Niemcy obiecali ostatecznie uznać polskie granice.

• 21 marca – „Kurier Poranny” przytoczył wypowiedź Joachima von Ribbentropa, który w Berlinie spotkał się z Józefem Lipskim: „Tylko Hitler może zagwarantować granicę polsko-niemiecką i uznać przynależność Pomorza Gdańskiego do Polski. Warunkiem jest jednak powrót czysto niemieckiego Gdańska do Rzeszy oraz utworzenie eksterytorialnego połączenia kolejowego i szosowego między Polską a Niemcami”.

• 28 kwietnia – Niemcy wypowiedziały pakt o nieagresji wobec Polski.

• 15 marca - wojska niemieckie wkroczyły do stolicy Czechosłowacji Pragi; aneksja Czech i Moraw.

• 3 kwietnia – niemieckie OKW przygotowało ostateczną wersję "Fall Weiss".

• 11 kwietnia - Adolf Hitler zatwierdził plan ataku na Polskę, określony mianem "Fall Weiss" ("Biały Plan").

• 4 maja – we francuskim dzienniku J’Oevre ukazał się niechętny Polsce artykuł pt. Umrzeć za Gdańsk (Mourir pour Danzig) autorstwa Marcela Deata, filozofa i zwolennika faszyzmu.

• 5 maja – minister Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie, w którym odrzucił żądania niemieckie.

• 16 maja – szef Sztabu Generalnego WP, gen. Wacław Stachiewicz, polecił, by opracować plan fortyfikacji na polskiej granicy zachodniej.

• 23 maja – Adolf Hitler wygłosił tego dnia poufne przemówienie do wyższych dowódców: „Nie chodzi o Gdańsk. Chodzi o rozszerzenie przestrzeni życiowej i wyżywienie. Stanowisko Polski wobec bolszewizmu jest wątpliwe. Dlatego Polska jest wątpliwą barierą od strony Rosji. Odpada zatem pogląd, by Polskę oszczędzić, i pozostaje decyzja: zaatakować Polskę przy pierwszej lepszej sposobności”.

• 25 lipca – polscy kryptolodzy przekazali aliantom klucz do rozszyfrowania sekretów Enigmy - niemieckiej kryptograficznej maszyny cyfrowej.

• 23 sierpnia – w Moskwie podpisanie paktu o nieagresji między ZSRR i III Rzeszą (Pakt Ribbentrop - Mołotow).

• 25 sierpnia – podpisanie angielsko-polskiego układu o wzajemnej pomocy militarnej w razie ataku niemieckiego.

• 25 sierpnia – do Gdańska pod pretekstem kurtuazyjnej wizyty wszedł niemiecki szkolny okręt liniowy "Schleswig-Holstein".

• 31 sierpnia - ultimatum niemieckie wobec Polski.

• 31 sierpnia - prowokacja gliwicka: Niemcy sfingowali napad na radiostację gliwicką dając sobie pretekst do wojny.

• 31 sierpnia/1 września – w rejonie Chorzowa i Michałkowic na Śląsku oddziały Wojska Polskiego, wspomagane przez ochotników rekrutujących się spośród byłych powstańców śląskich oraz harcerzy, rozbiły ponad 200-osobową grupę dywersantów niemieckich.

• 1 września - hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę; rozpoczęła się polska wojna obronna i jednocześnie II wojna światowa.

• 1 września - bez wypowiedzenia wojny, słowacki Korpus Armijny w sile trzech dywizji piechoty o kryptonimach "Janosik", "Razus" i "Skultety", wchodzących w skład nowo utworzonej grupy operacyjnej, oraz oddziałów Gwardii Hlinki, zgrupowania "Kalincak" i własnego lotnictwa w sile dywizjonu, uderzyły na polskie granice bronione przez Armie: "Kraków" i "Karpaty".

• 3 września – przystąpienie Wielkiej Brytanii i Francji do II wojny światowej.

• 9 września - Legion Ukraiński uczestniczy w niemieckiej inwazji na Polskę, wchodząc w skład niemieckiej 14 Armii gen. Wilhelma Lista. Zajmował on pozycje na jej prawym skrzydle w Medzilaborcach na Słowacji. Stamtąd wraz ze trzema słowackimi dywizjami Armii "Bernolák" gen. Ferdynanda Čatloša ruszył na Baligród.

• 12.września - Joachim von Ribbentrop nakazuje Wilhelmowi Canarisowi aby wszczął rebelię ukraińśką (OUN) na terenie państwa polskiego."Powstanie OUN musi być zainscenizowane żeby wszystkie polskie dwory i zagrody poszły z dymem i żeby wszyscy Żydzi zostali wymordowani".

• 17 września - Związek Radziecki przyłączył się do niemieckiej napaści na Polskę, zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow [finał IV rozbioru Polski]

• 28 września – kapitulacja Warszawy.

• 28 września – w Moskwie podpisano niemiecko-radziecki układ graniczny, zwany Paktem Hitler-Stalin, zmieniający przebieg granicy po zajęciu Polski. Do układu załączono trzy protokoły: jeden poufny i dwa tajne. Granica biegła wzdłuż rzek Pisa, Narew, Bug, Wisłoka i San.

• 12 października - Adolf Hitler podpisał dekret o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.

• 27 października - wojska litewskie bez wypowiedzenia wojny Polsce, za zgodą ZSRR, przy symbolicznym zniszczeniu polskich szlabanów granicznych, przekroczyły granicę II RP i zajęły Wilno z Wileńszczyzną

• 6 listopada – rozpoczęła się Sonderaktion Krakau, skierowana przeciwko inteligencji krakowskiej.

• 30 listopada – Armia Czerwona dokonała inwazji na Finlandię, co rozpoczęło wojnę zimową.

• 15 grudnia – litewskie władze okupacyjne, zlikwidowały Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie.

• 21 grudnia - telegramy gratulacyjne Hitlera i Ribbentropa dla Stalina.
  
  Do Pana Josifa Stalina, Moskwa
  W dniu Pańskiego 60-lecia proszę o przyjęcie moich najszczerszych powinszowań. Dołączam do nich również najlepsze życzenia. Życzę dobrego zdrowia Panu osobiście, jak również szczęśliwej przyszłości narodom zaprzyjaźnionego Związku Sowieckiego.
  Adolf Hitler
  
  Do Pana Josifa Stalina w Moskwie
  Wspominając historyczne momenty na Kremlu, które położyły początek decydującego zwrotu w stosunkach miedzy obu wielkimi narodami i przez to stworzyły podstawę do długotrwałej pomiędzy nimi przyjaźni, proszę Pana o przyjęcie w dniu Pańskiego 60-lecia moich najgorętszych życzeń.
  Joachim von Ribbentrop Minister spraw zagranicznych

• 25 grudnia - podziękowania Stalina dla Hitlera i Ribbentropa
  
  Berlin-Głowa Państwa Niemieckiego, Pan Adolf Hitler
  Proszę o przyjęcie wyrazów wdzięczności za powinszowania i podziękowanie za Pańskie dobre życzenia dla narodów Związku Sowieckiego.
  J.Stalin
  
  Berlin. Do Ministra Spraw Zagranicznych Niemiec Pana Joachima von Ribbentropa
  Dziękuję Panu, Panie Ministrze za życzenia .Przypieczętowana krwią przyjaźń narodów Niemiec i Związku Sowieckiego ma podstawy do tego by być długotrwałą i mocną.
  J.Stalin
  
  Uwaga! Mówiąc o "przypieczętowaniu krwią" Stalin miał na myśli, krew przelaną przez Niemców i Rosjan podczas wspólnego najazdu na Polskę we wrześniu 1939 roku.

Rok 1940

• 3 kwietnia – sowieci zamordowali pierwszych polskich jeńców pod Katyniem, później także w Piatichatkach i w Miednoje.

• 20/21 czerwca – w Palmirach pod Warszawą w ramach Akcji AB hitlerowcy rozstrzelali przedstawicieli polskiego życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego.

• 28 czerwca – Rumunia wypełniła radzieckie ultimatum i scedowała Besarabię na rzecz ZSRR.

• 3 sierpnia – aneksja państw nadbałtyckich - Litwy, Łotwy, i Estonii - przez ZSRR

• 27 września – podpisanie przez Niemcy, Włochy i Japonię paktu trzech.

Rok 1941

• 10 stycznia – w Berlinie i Moskwie podpisano układy sowiecko-niemieckie o granicach we wschodniej Europie i wymianie handlowej. W zamian za artykuły przemysłowe Niemcy miały otrzymywać żywność i surowce. Niemcy będą czerpać korzyści z tej umowy do momentu swojego ataku na Związek Sowiecki.

• 19 stycznia – w Moskwie doszło do podpisania przez przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych ZSRR Wiaczesława Mołotowa i ambasadora Niemiec Friedricha Wernera von Schulenburga protokołu o rezygnacji Niemców z roszczeń do części terytorium Litwy, wskazanego w Tajnym Uzupełniającym Protokole z 28 września 1939 r.

• 22 czerwaca – atak Niemiec na ZSRR [Operacja Barbarossa ]

Rok 1942

• Wojna na terytorium państwa polskiego

Rok 1943

• marzec – powołanie Związku Patriotów Polskich (ZPP) przez komunistów polskich w ZSRR.

• 28 kwietnia – w Krakowie z inicjatywy nacjonalistycznych środowisk ukraińskich powstała tzw. SS-Galizien, 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska).

• Czerwiec - Dmytro Kljaczkiwśkyj "Kłym Sawur podpisał tajną dyrektywę dowództwa UPA-"Piwnicz" w sprawie przeprowadzenia wielkiej akcji likwidacji polskiej ludności męskiej w wieku od 16 do 60 lat "(...) powinniśmy przeprowadzić wielka akcję likwidacji polskiego elementu. Przy odejściu wojsk niemieckich należy wykorzystać ten dogodny moment dla zlikwidowania całej ludności męskiej w wieku od 16 do 60 lat(...) Tej walki nie możemy przegrać, i za każdą cenę trzeba osłabić polskie siły. Leśne wsie oraz wioski położone obok leśnych masywów powinny zniknąć z powierzchni ziemi".

• 11 lipca – początek tzw. rzezi wołyńskiej. O świcie sotnie OUN–UPA działając z zaskoczenia zaatakowały jednocześnie wsie i osiedla polskie w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim.

• Dowódca UPA Roman Szuchewycz wydał rozkazy: Śmierć jednego Lacha to metr wolnej Ukrainy. Albo będzie Ukraina albo lechicka krew po kolana. Polaków w pień wyciąć. UPA rozpoczęła mordy ludności polskiej na Wołyniu, w nocy 11 lipca 1943 roku zaatakowała jednocześnie 167 miejscowości polskie mordując w bestialski sposób ich mieszkańców i grabiąc ich mienie. Za dokonane ludobójstwo Polaków, Roman Szuchewycz "Taras Czuprynka" otrzymał pośmiertnie tytuł Bohatera Ukrainy, przyznany przez prezydenta Wiktora Juszczenke - 12.X.2007.

• 28 listopad- 1 grudnia – konferencja teherańska

Rok 1944

• 3 stycznia – oddziały Armii Czerwonej przekroczyły przedwojenną wschodnią granicę Rzeczypospolitej.

• 15 stycznia – siłami Okręgu Wołyń AK (27 Wołyńska Dywizja Piechoty) rozpoczęto na Wołyniu akcję "Burza".

• 28 lutego – 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska) i Ukraińska Powstańcza Armia zmasakrowały ludność polską we wsi Huta Pieniacka. Zamordowano 800-1200 osób.

• 7 lipca – operacja "Ostra Brama". Oddziały Armii Krajowej w sile 15 000 żołnierzy brały udział w walkach o Wilno razem z Armią Czerwoną. Po zakończeniu walk polskie oddziały zbrojne zostały rozbrojone i internowane przez NKWD.

• 20 lipca – w Moskwie utworzono antypolski PKWN pod przewodnictwem Edwarda Osóbki-Morawskiego.

• 22 lipca - 5. Dywizja Kresowa AK i 14. Pułk Ułanów Jazłowieckich AK rozpoczęły walki o Lwów.

• 22-28 lipca – akcja "Burza" we Lwowie. Oddziały AK, wspierając jako jednostki piechoty zmotoryzowane oddziały Armii Czerwonej, przyczyniły się znacznie do wyzwolenia Lwowa. Po zakończeniu walk oddziały AK zostały rozbrojone, zaś dowódcy wezwani przez sowietów na naradę, aresztowani i uwięzieni.

• 22-30 lipca – akcja Burza na Lubelszczyźnie. W ciągu 9 dni zaciętych walk oddziały AK samodzielnie wyzwoliły: Bełżec, Kock, Lubartów, Poniatową, Szczebrzeszyn, Urzędów, Wąwolnicę i Zamość.

• 1 sierpnia - wybuchło powstanie warszawskie.

• 12 października – premier rządu RP Stanisław Mikołajczyk przybył do Moskwy w trakcie rozmów Stalin-Churchill.

• 31 grudnia – w Lublinie KRN powołała w miejsce PKWN Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej. Premierem został Edward Osóbka-Morawski, wicepremierem Władysław Gomułka.

Rok 1945

• 11 stycznia – NKWD i polska służba bezpieczeństwa na żołdzie sowieckim w ciągu 3 miesięcy aresztowały 13.142 osoby.

• 1 lutego – przeniesienie siedziby władz prosowieckich do Warszawy.

• 4-11 lutego – w Jałcie odbyła się konferencja szefów mocarstw prowadzących wojnę z Niemcami. Konferencja ta była faktycznie dla Polski "Konferencją rozbiorową" pieczętującą IV rozbiór Polski z 1939 roku, dokonany przez III Rzeszę Niemiecką i ZSRR. Od tego momentu rozpoczęła się radziecka okupacja polskich ziem za Bugiem zwanymi Polskimi Kresami aż do rozpadu ZSRR. Obecnie byłe ziemie polskie zostały rozparcelowane między – Litwę, Białoruś i Ukrainę.

• 28 marca – aresztowanie w Pruszkowie przywódców polskiego podziemia, przewiezionych do Moskwy (proces szesnastu).

• 19 kwietnia – naczelny wódz gen. Władysław Anders utworzył Delegaturę Sił Zbrojnych (DSZ) na Kraj (szef Delegatury: płk Jan Rzepecki).

• 21 kwietnia – Edward Osóbka-Morawski i Stalin podpisali układ o przyjaźni polsko-radzieckiej, potwierdzając wschodnią granice PRL zgodnie z Paktem Hitler-Stalin. Układ ten był nielegalny wobec prawa międzynarodowego.

• 3 maja – Michał Żymierski awansowany przez sowietów do stopnia Marszałek Polski (w 1927 jako generał RP zdegradowany do stopnia szeregowca).

• 8-11 maja – liczne podpalenia dokonywane przez sowietów w Legnicy tzw. "ognie zwycięstwa", stały się przyczyną zniszczenia Starego Miasta w Legnicy.

• 9 maja – w Berlinie feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał kapitulację III Rzeszy na wszystkich pozostałych frontach w Europie.

• 21 czerwca – zapadł wyrok sądu moskiewskiego w tzw. procesie szesnastu. Przed sądem radzieckim stanęli przywódcy państwa i narodu polskiego aresztowani przez NKWD w marcu 1945.

• 1 lipca – Rada Jedności Narodowej wydaje Odezwę do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych oraz Testament Polski Walczącej i rozwiązuje się (Kraków).

• 5 lipca - Wielka Brytania i USA cofnęły swe uznanie dla rządu RP na uchodźstwie.

• 2 września – powstanie konspiracyjnej organizacji Wolność i Niezawisłość pod kierownictwem Jana Rzepeckiego w Warszawie (stała się ona największą konspiracyjną organizacją niepodległościową w latach 1945-1947).

• 6 listopada – pogrzeb Wincentego Witosa przerodził się w 100-tysięczną manifestację przeciwko PPR.

• 6-13 grudnia – I Zjazd Polskiej Partii Robotniczej. Sekretarzem generalnym został Władysław Gomułka.[agent Moskwy].PRL została całkowicie podporządkowana Moskwie przy bierności Wlk.Brytanii, Francji i USA.