16.12.2013

15 stycznia w środę - KOLOKWIUM

G.W. LEIBNIZ 1644-1716

Substancjami są jedynie byty indywidualne i proste zwane monadami. Podmiot poznający jest jedną z monad, które tworzą hierarchiczny szereg, kontinum, począwszy od monad najprostszych. Cechy monady ludzkiej przysługują zgodnie z prawem ciągłości wszystkim innym monadom w tym szeregu, choć nie w takim samym stopniu. Każdy podmiot poznający jest niepowtarzalny, indywidualny, osobliwy, wobec tego dowolna monada jest indywidualna i niepowtarzalna, podobna raczej do osoby, niż do rzeczy. Atrybutem monady ludzkiej jest świadomość własności, funkcje psychiczne, zdolność do zapamiętywania, myślenie refleksyjne. Doskonałą monadom jest Bóg, który postrzega cały wszechświat z doskonałą jasnością i nie jest w postrzeganiu ograniczony ani czasem, ani przestrzenią. Wszelkie monady, tak jak człowiek, obdarzone są zdolnością do przetwarzania się i działania celowego. Monady jako niepodzielne są nie rozciągłe, ponieważ to, co jest, uzupelnij ponieważ to, co jest niematerialne jest rozciągłe. Monady nie są więc ciałami, a ponieważ są obdarzone świadomością i wykazują właściwości psychiczne, więc są natury duchowej. ,,Jak to jest możliwe, że świat tworzy harmonijną całość, mimo że w sferze monad nie ma powiązań wzajemnych oddziaływań, uporządkowania czasowo - przestrzennego. Mimo, iż każda monada jest ,,światem bez okien'', to monady tworzą harmonijny zespół, ich losy są zgodne, choć niezależne, a jest tak dzięki Bogu, który ustanawia kosmiczny ład. Jako wszechmocny Bóg mógł stworzyć dowolny z nieskończenie wielu światów. Przejawem doskonałości świata jest panująca w nim wolność. Niesie ona wprawdzie ryzyko błędu, ryzyko zła, lecz dopiero na tle zła dobro nabiera wartości. Świat bez wolności byłby gorszy nawet gdyby był bez grzechu.

FILOZOFIA OŚWIECENIA XVIIw

Cechy:

- w filozofii stawiane są cele praktyczne: popularyzacja wiedzy, oświecanie umysłów, walka z przesądami i tradycyjnymi autorytetami - wszystko to sprzyja również zmianom społecznym

- orientacja scjentystyczna: filozofia była uprawiana w ścisłym związku z naukami szczegółowymi, a zwłaszcza z przyrodoznawstwem, biologią i medycyną.

- to przewaga minimalizmu filozoficznego: zamiast konstruowania wielkich systemów postuluje się wyspecjalizowane i często krytyczne analizy. Rozwijają się szczegółowe nauki filozoficzne: estetyka, psychologia, antropologia i ekonomia

- dominuje naturalizm - istnieją jedynie rzeczy i zjawiska naturalne, obserwowane w przyrodzie, nie ma nadnaturalnych, idealnych,

- empiryzm - jedyna droga do wiedzy, wiedzie przez doświadczenie

Filozofia brytyjska:

J.LOCKE 1632 - 1704

Sformułował program nowej filozofii. Zamiast badania bytu (zagadnienia metafizyczne), należy badać poznanie bytu (problemy epistemologiczne), jego źródła, przedmiot i wartość. Badając poznanie należy stosować metodę psychologiczną (badać przedstawienia psychiczne) genetyczne ( dociekać ich pochodzenia) i analityczną (rozkładać je na czynniki proste). Lock był zwolennikiem empiryzmu. Wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia. Nie ma żadnej wiedzy wrodzonej. Umysł jest czystą tablicą zapisywaną przez doświadczenie. Obok doświadczenia zmysłowego (postrzeganie) dopuszczał doświadczenie wewnętrzne - introspekcję. Wszelkie przedstawienia psychiczne, wszystko co pojawia się w umyśle, nazywał ideami. Idee dzielił na pierwotne, które podlegają obiektywnej własności rzeczy oraz wtórne, odpowiadające własnością subiektywnym. Do własności obiektywnych zaliczał: rozciągłość, kształt, ilość i ruch. Pozostałe zaś uznał za subiektywne: barwy, smaki, zapachy, dźwięki. Własności pierwotne są nieusuwalne z naszych przedstawień rzeczy i są potwierdzane więcej niż jednym zmysłem. Wtórne zaś są wytwarzane zawsze przez jeden tylko zmysł. Analiza przedstawień psychicznych ujawnia, że tylko idee pochodzące bezpośrednio i wyłącznie z doświadczenia są proste tj: nierozkładalne na składniki, natomiast pozostałe są wynikiem składania idei prostych przez umysł. Pojęcie substancji jest wytworem umysłu pozwalającym połączyć własności dane doświadczeniu, nie można powiedzieć, że substancje nie istnieją, lecz na pewno doświadczenie nic o nich nie mówi, w doświadczeniu dane są tylko własności, które rozum przypisuje substancją.

D. Hume 1711-1776

Ideami są jedynie wtórne przedstawienia tworzone na podstawie wrażeń. Pojęcia substancji i przyczynowości nie mają podstawy w faktach. Doświadczenie (wrażenia) nie mówią ani o substancjach zewnętrznych, ani o substancji duchowej, informują jedynie o własnościach albo doznaniach. Przyzwyczajenie albo intuicja przyzwyczajają nas do uzupełnij. To przyzwyczajenie skłania nas do wiązania nas tym pojęciem faktów następujących po sobie. Krytyka substancji i przyczynowości doprowadziła go do podważenia wszelkiego rozumowania na temat Boga, w którym zakłada się jego substancjalność i przyczynowość względem świata. Religia musi pozostać sprawą niewiedzy, lecz wiary. W etyce uważał, że pierwotnym uczuciem jest sympatia, a nie egoizm, dlatego naturalne jest tworzenie społeczności i wszystkich jego wytworów: religii, prawa i państwa.

G. Berkeley 1685 - 1753

Nie ma innego źródła doświadczenia niż zmysły. Naprawdę to tylko istnieje, co jest przedmiotem doświadczenia zmysłowego, a zatem co nie jest postrzegane, nie istnieje. Nie istnieją wobec tego: wielkości nieskończenie małe, bezwymiarowe punkty, linie bez szerokości, siły, związek przyczynowy. Przedmiotem postrzeżeń są poszczególne jakości zmysłowe: kształty, smaki, zapachy, barwy, natomiast ciała są wynikiem operacji umysłowych, wykonywanych na ideach prostych, są zespołami jakości, którym umysł przypisuje substancjalne podłoże i trwałość. Jeśli idee proste, czyli jakości zmysłowe oraz złożone jak przedmioty i świat cały istnieją subiektywnie, czyli zależnie od podmiotu poznającego, to pierwotną substancją jest poznająca świadomość. Naprawdę istnieje tylko moja jaźń, a świat to wytwór jaźni (solipsyzm).