okrągły stół- 1988, obrady okrągłego stołu kończą wojskową fazę systemu komunistycznego w Polsce. Jednocześnie okres kwiecień - czerwiec ‘89 są etapem przejściowym od dyktatury partyjnej do demokracji. Okrągły stół i jego postanowienia były wydarzeniem przełomowym. W Polsce system komunistyczny został zdemontowany nie w drodze wybuchu rewolucyjnego, lecz wynegocjowanego kompromisu. Upadł nie w wyniku działania anonimowych sił społecznych, lecz dzięki współdziałaniu czterech podstawowych podmiotów zbiorowych:

- demokratycznej opozycji,

- kościoła katolickiego,

- reformatorskiego skrzydła w PZPR

- wojska.

Opór- spontaniczny, niezorganizowany i niekierowany sprzeciw wobec narzuconego porządku politycznego, ideologicznego, często połączony z obroną tradycyjnych wartości.

Opozycja polityczna- świadome, zaplanowane, oparte na pewnym programie działanie organizacyjne lub intelektualne na rzecz obalenia systemu lub jego reformy w kierunku ograniczenia monopolu władzy, i przywracania podmiotowości społeczeństwa. Aby pewne stanowisko lub osobę uznać za przedstawicieli opozycji, ich działalność musi być przez władzę oceniana negatywnie i zagrożona represjami lub co najmniej szykanami i ograniczeniem wpływu na społeczeństwo.

Wraz z formułowaniem się opozycji politycznej szczególnie pod koniec lat ’70-tych i ’80-tych funkcjonował dychotomiczny podział biało-czarny na:

MY- opozycja, społeczeństwo, naród

ONI- PZPR, władza, aparat przymusu

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) – partia komunistyczna założona w grudniu 1948, na skutek połączenia Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej, po przeprowadzeniu czystek w ich szeregach; powiązana z nurtem rewizjonistycznym. Były to grupowe lub środowiskowe wystąpienia członków PZPR, głównie intelektualistów kwestionujących niektóre ideologiczne dogmaty, bądź podstawy teorii realnego socjalizmu.

Rewizjoniści opowiadali się za:

- odrzuceniem pozostałości Stalinizmu i dyrektywno-centralistycznych metod sprawowania władzy,

- uspołecznieniem procesów decyzyjnych,

- swobodnym dostępem do informacji,

- rozwojem samorządności,

- poszerzeniem praw i wolności,

- przede wszystkim domagali się wewnętrznych zmian w PZPR, umożliwiających pełnienie przez nią funkcji demokratycznej siły politycznej, inspiratorskiej i reformatorskiej. Dążyli do przeobrażenia partii od wewnątrz w założeniach doktrynalnych i w działaniach.

Najbardziej znani w tym nurcie to:

- Władysław Bieńkowski,

- Edward Lipiński,

- Leszek Kołakowski,

- Adam Szach,

- Karol Modzelewski,

- Zygmunt Bauman,

- Jerzy Szacki.

„Ruch” powstały w 1966 roku, nawiązujący do tradycji piłsudczykowskich i konspiracji AK. Był radykalnie antykomunistyczny i prawicowy. Opowiadał się za obaleniem władzy PZPR, zastąpieniem totalitarnej PRL jako niesuwerennej i wasalnej wobec ZSRR przez państwo niepodległe i demokratyczne. Planował akcje dywersyjno-terrorystyczne w celu pobudzenia społecznego oporu.

Zlikwidowany został w połowie 1970r. w czasie przygotowania akcji zniszczenia pomnika i muzeum Lenina w Poroninie.

„Ruch” tworzyli:

- Andrzej i Benedykt Czuma,

- Marian Gołębiewski,

- Emil Morgiewicz,

- Stefan Niesiołowski,

- Jacek Bieriezin,

- Joanna Szczęsna.

„Znak” oraz Kluby Inteligencji Katolickiej (KiK), a także „Tygodnikiem Powszednim” i redakcją miesięcznika „Więź”.

Wszyscy oni wykazywali nieskrywany krytycyzm wobec marksistowskiej legitymizacji ideologicznej PRL. Opowiadali się za poszanowaniem i poszerzeniem pola suwerenności państwowej, ale ze zrozumieniem jej ograniczeń geopolitycznych oraz uznaniem strategicznych interesów radzieckich w Europie Środkowej.

Była to pragmatyczna opcja na reformy poprzez wzmocnienie pluralizmu gospodarczego i politycznego. Nurt ten czerpał inspirację z personalizmu chrześcijańskiego i katolickiej nauki społecznej. Dużą wagę przywiązywał do kultywowania narodowych wartości, nowocześnie pojmowanego patriotyzmu i kościoła katolickiego odnawianego w duchu „drugiego soboru watykańskiego”.

Najbardziej znani:

- Józefa Henelowa,

- Stefan Kisielewski,

- Stanisław Stomma,

- Jerzy Turowicz,

- Jacek Woźniakowski,

- Tadeusz Mazowiecki,

- Andrzej Nicewski,

- Andrzej Wielowiejski,

- Jan Józef Lipski

- Antoni Słonimski.

Nurt neopozytywistyczny katolików świeckich.

Komitet obrony robotników (KOR)- 09.1976r.

Jako główny cel swojego działania przyjęto pomoc osobom poszkodowanym i represjonowanym oraz ich rodzinom w wyniku strajku w Radomiu i Ursusie w czerwcu 1976r. KOR łączył w sobie formy działalności jawnej i utajnionej. Został powołany tylko w określonym celu.

Jego twórcami byli:

- Jan Józef Lipski, - Jacek Kuroń,

- Konrad Bieliński, - Seweryn Blumstein,

- Bogdan Borusewicz, - Mirosław Chojecki,

- Anka Kowalska, - Edward Lipiński,

- Jan Lityński, - Antoni Maciarewicz,

- Adam Michnik, - Halina Mikołajska,

- Ksiądz Jan Zieja, - Piotr Naimski,

- Zbigniew Romaszewski, - Aniela Steinsbergowa,

- Henryk Wujec.

- Jacek Kuroń,

- Seweryn Blumstein,

- Mirosław Chojecki,

- Edward Lipiński,

- Antoni Maciarewicz,

- Halina Mikołajska,

- Piotr Naimski,

- Aniela Steinsbergowa.

KSS KOR- W lipcu ‘77r. w wyniku przekształcenia powstaje KSS KOR, który postawił sobie następujące zadania:

1. Walka z represjami stosowanymi z powodów politycznych, światopoglądowych, wyznaniowych, rasowych i udzielenie pomocy ludziom z tych powodów prześladowanych.

2. Walka z łamaniem praworządności i pomoc pokrzywdzonym

3. Walka o instytucjonalne zabezpieczenie praw i wolności obywateli.

4. Popieranie i obrona wszelkich inicjatyw społecznych zmierzających do realizacji praw człowieka i obywatela.

KSS KOR wyrażał przekonanie iż system realnego socjalizmu w Polsce jest systemem totalitarnym narzuconym z zewnątrz, kryzysogennym i niereformowalnym. Zmierzano do:

- ograniczeń cenzury i jej zniesienia

- wprowadzenia pluralizmu związkowego,

- zaniechania wszelkich form dyskryminacji także ze względów ideowych i politycznych,

- rozwoju samorządności.

Perspektywę stanowiło wprowadzenie demokracji parlamentarnej i przywrócenie suwerenności państwowej.

Ruchu Praw Człowieka I Obywatela (ROPCIO)- Powstanie w 1977r. z inicjatywy Andrzeja Czumy i Leszka Moczulskiego i Aleksandra Hala.

Był to ruch społeczno-polityczny nastawiony na obronę praw człowieka wynikającej z podpisanych przez Polskę umów międzynarodowych.

ROPCIO był niesformalizowanym ruchem społeczno-politycznym. Domagał się suwerenności narodu i państwa bez geopolitycznych ograniczeń, podkreślał prawo narodu do samostanowienia rozumianego jako możność rozwoju i decydowania o własnym losie samodzielnie, bez czynników zewnętrznych.

1 września 1979r odchodzi Leszek Moczulski

KPN (Konfederacja Polski Niepodległej)- powstaje 1 września 1979r. w wyniku odejścia Leszka Moczulskiego z ROPCIO. Jest to pierwsza opozycyjna partia polityczna, radykalnie niepodległościowa i nacjonalistyczna dążąca do przejęcia władzy w Polsce przez obalenie PZPR. W wyniku podjętych przez nią działań zakładano, że w ostateczności dojdzie do przywrócenia suwerenności państwa Polskiego, przeprowadzenia demokratycznych wyborów i ustanowienia nowego systemu politycznego.

Ruch Młodej Polski- W sierpniu 1979r. powstaje

z inicjatywy Aleksandra Hala, Jacka Bartyzela oraz Marka Jurka. Nawiązywał on do myśli politycznej narodowej demokracji oraz katolickiej nauki społecznej. Podkreślał rodziny, narodu i państwa.

NSZZ „Solidarność”- żądania o znaczeniu politycznym zawarte zostały w 21 postulatach sierpniowych.

Dotyczyły one:

- prawa do strajku,

- ograniczenia cenzury,

- pluralizacjii środków przekazu,

- zwolnienia więźniów politycznych,

- rozszerzenia obecności kościoła katolickiego w życiu publicznym.

Związek kwestionował prawomocność systemu i przewodnią rolę PZPR. Domagał się głębokich zmian pod kontrolą związku. Najpierw w odniesieniu do polityki społecznej i gospodarczej, a później gruntownej reformy państwa. Podstawą jego działania i programu był szeroko rozumiany pluralizm, samorządność i praworządność.

Oprócz funkcjonowania NSZZ „Solidarność” na bazie jego działalności powstał masowy ruch związkowo- społeczny zwany „Solidarność”. W wyniku działań ani ruch ani Związek Zawodowy „Solidarność” nie dążyły do utworzenia partii politycznej.

Kocioł Stalingradzki okazał się szczęśliwy dla Stalina. Ponieważ po wywiezieniu fabryk wojskowych z Europy za Ural. Gdzie mogły one tam spokojnie produkować broń do walki z Niemcami. Stalin zadecydował o wcieleniu do armii każdego obywatela ZSRR nieważne jakiej był narodowości. Po zwycięstwie ZSRR nad Niemcami w Stalingradzie. Oczywiste było że Armia Czerwona dostanie teraz napędu który ciężko będzie zatrzymać Niemcom. Było to ważne dla Stalina. Pomyślał on że teraz może on kształtować według swojej ideologii całe państwa i ZSRR. Chcę on kontrolować wszystkie tereny na których stacjonowała armia czerwona.

PPR miało 2 płaszczyzny działania. Z jednej strony była zwalczana przez podziemną Polskę a z drugiej strony miało ono ciche porozumienie z Gestapo które polegało na tym że nie byli oni zbyt często zamykane i czasem sami oni donosili na innych Polaków. Za te działania działacze PPR byli potem zabijani. W większości byli to komuniści przysłani przez Stalina z Moskwy. Z początku myślano że były to po prostu sprzeczki o władzę w PPR. Okazało się że na te osoby został wydany wyrok śmierci na wszystkich czołowych działaczy PPR. Morderstwa działaczy PPR spowodowały że na czele PPR stał Władysław Gomułka i inni Polacy zgromadzeni wokół niego.(nie chcieli oni uznać celów międzynarodówki nad cele samej Polski)

Postanowienia konferencji w Poczdamie (17.07.- 02.08.1945r.)- Celem konferencji było ustalenie trybu likwidacji skutków II wojny światowej, losów Niemiec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojennego świata. Konferencja poczdamska uzgodniła:

- podział Berlina na 4 sektory okupacyjne: amerykański, brytyjski, francuski, radziecki. Określono cele okupacji Niemiec nazywając je skrótowo mianem "czterech D": demilitaryzacji, denazyfikacji, demokratyzacji, dekartelizacji,

- ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich,

-przyjęła radziecki program w kwestiach wschodnich granic Niemiec,

- powołała do życia Komisję Ministrów Spraw Zagranicznych mocarstw celem przygotowania projektów traktatów pokojowych z Niemcami i ich satelitami,

- 15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska.

- Niemcy: powołano SRK (Sojusznicza Rada Kontroli) – w skład wchodzili komuniści 4 stref okupacyjnych – uchwały zapadały pomyślnie. Każde z 4 mocarstw miało prawo veta.

30.07.1945r. – pierwsze posiedzenie.

Ustawy SRK:

- likwidacja organizacji hitlerowskich,

- usunięcie struktur związkowych za nazistami NSDAP (np. Gestapo),

- ukaranie osób winnych zbrodni wojennych, przeciw ludzkości i pokojowi,

- powołanie policji niemieckiej,

- zakaz szkolenia wojskowego w Niemczech,

- usunięcie hitlerowców z urzędów,

- kontrola niemieckich badań naukowych,

- odpowiedzialnością za drugą wojnę światową obarczone zostały Niemcy faszystowskie i hitlerowskie,
- odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy,

--Po konsultacji z delegacją polską w składzie: B. Bierut, S. Grabski, S. Mikołajczyk, E. Osóbka-Morawski, M. Rola-Żymierski, W. Rzymowski, wytyczono zachodnią granicę Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej. Obok Szczecina Polsce przyznano Gdańsk i południowo-zachodnią część Prus Wschodnich, pozostałą część z Królewcem przyznano ZSRR. Podjęto decyzje w sprawie wysiedlenia Niemców z Polski, Czechosłowacji i Węgier.

--Uczestnicy: Józef Stalin, przywódca ZSRR, Winston Churchill i Clement Attlee (zastąpił Churchilla na stanowisku premiera dnia 26 lipca, a do Poczdamu dotarł 28), premierzy Wielkiej Brytanii i Harry Truman, prezydent Stanów Zjednoczonych wraz z ministrami spraw zagranicznych: Wiaczesławem Mołotowem (ZSRR), Jamesem F. Byrnesem (USA) i Anthonym Edenem (Wielka Brytania). Ponad to towarzyszyli im szefowie sztabów oraz grono doradców).

Stronnictwo Pracy

W 1945r. główni działacze znajdowali się na emigracji. W czerwcu 45r. do Polski wrócił Popiel – przywódca partii na emigracji. Zanim wrócił Popiel idący na współprace z komunistami aktywiści Stronnictwa Zrywu Narodowego podjęli próbę reaktywacji partii pod swoim kierownictwem. Ostatecznie 14.11 SP uzyskało legalizacje komunistów za cenę przyznania Zrywowi 50% w komitecie wykonawczym partii.

Inne grupy polityczne

Tygodnik powszechny – wydawany od marca 1945r.

„Dziś i jutro” – pismo wydawane przez Piaseckiego

KC PZPR

18.VII – 28.VII – trwało plenum KC PZPR. Natolińczycy, głównie Nowak wystąpili z postulatami ograniczenia swobody prasy, utrzymania kołchozów, ograniczenie ilości żydów w kierownictwie partii, uwolnienia Wyszyńskiego, podwyżki płac o 50% i przyjęcie Gomułki do biura politycznego. Puławianie sprzeciwili się powrotu Gomułki, podwyżki płac i ograniczenia ilości żydów.

Plenum usunęło z władz Bermana, uchyliło uchwałę o odchyleniu prawicowo-nacjonalistycznym dla Gomułki, przyjęło linię Ochaba – czyli umiarkowanej liberalizacji.

Poznański Czerwiec- Wiosną 1956 roku załoga dawnych zakładów Hipolita Cegielskiego (ZISPO), noszących imię Józefa Stalina, zażądała obniżenia norm pracy, podwyższenia płac oraz zmniejszenia opodatkowania. Doprowadziło to do strajku, do którego na znak solidarności przyłączyli się pracownicy Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego (ZNTK) oraz Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego (MPK). Zapowiedziano demonstrację podczas rozpoczynających się niebawem XXV Międzynarodowych Targów Poznańskich

Przyczyny:
· Fatalna sytuacja gospodarcza w Polsce 1956 roku
· Mimo składanych przez dyrekcję i władze zwierzchnie obietnic, żaden z postulatów pracowników nie został spełniony
· W związku z czym zebranie całej załogi postanowiło przedstawić swe żądania Ministerstwu Przemysłu Maszynowego. Jednak i tym razem rozmowy zakończyły się fiaskiem.
· Przybyła do Poznania komisja z przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych (CRZZ) Wiktorem Kłosiewiczem na czele również zignorowała postulaty robotników.

Pierestrojka- potoczna nazwa procesu przekształceń systemu komunistycznego w ZSRR w latach 1985-1991. Początkowo pierestrojka wraz z hasłami głasnosti (ros. jawności) i uskorienia (ros. przyspieszenia) stanowiły symbol nowego kursu politycznego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR). Został on zapoczątkowany w 1985 przez Michaiła Gorbaczowa po objęciu przezeń stanowiska sekretarza generalnego Komitetu Centralnego KPZR i jego doradcę Aleksandra N. Jakowlewa. Podstawowe zasady pierestrojki określił Gorbaczow w książce pt.: Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, opublikowanej w 1988.

Jej istotą była modernizacja gospodarki, częściowe jej urynkowienie, zwiększanie swobód obywatelskich i ocieplenie stosunków z państwami zachodnimi.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (ang. European Atomic Energy Community - EAEC), popularnie Euratom - organizacja międzyrządowa utworzona na mocy Traktatu Rzymskiego podpisanego 25 marca 1957 roku przez Francję, RFN, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 roku. Traktat Rzymski stwierdzał w preambule, że energia jądrowa stanowi niezbędny środek rozwoju i ożywienia przemysłu i przyczyniania się do utrwalania pokoju. Artykuł 1 mówił, że celem istnienia Wspólnoty jest wkład w podnoszenie standardów życia państw członkowskich i rozwój stosunków z innymi państwami poprzez stworzenie warunków niezbędnych dla szybkiego założenia i rozwoju przemysłów nuklearnych. Artykuł 2 wymieniał następujące środki osiągania tego celu: promocja badań i dbanie o rozpowszechnianie informacji technicznych; ustanowienie i wzdrożenie jednolitych standardów ochrony zdrowia pracowników przemysłu nuklearnego i społeczeństw; ułatwianie inwestycji i doprowadzenie do ustanowienia podstawowych instalacji niezbędnych dla rozwoju energii jądrowej w państwach Wspólnoty; zapewnianie by wszyscy użytkownicy we Wspólnocie otrzymywali regularne i godziwe dostawy rud i paliw jądrowych; zapewnienie poprzez odpowiedni nadzór, że materiały nuklearne nie są przeznaczane na inne cele; utworzenie wspólnego rynku dla wyspecjalizowanych materiałów i sprzętu.

Zimna wojna- Po II wojnie światowej powszechnie dążono do tego, aby już nigdy nie powtórzył się wojenny koszmar. W tym celu w czerwcu 1945r. przedstawiciele zwycięskiej koalicji antyhitlerowskiej powołali do życia Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ). Jej zadania określił dokument założycielski- Karta Narodów Zjednoczonych. Miała ona stać na straży pokoju i postępu.

Pięciu krajom członkowskim ONZ (USA, ZSRR, Wlk. Brytanii, Francji i Chinom) dodatkowo przyznano stałe miejsce w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ oraz prawo veta w Radzie Bezpieczeństwa.

NATO, North Atlantic Treaty Organization, Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego, Pakt Północnoatlantycki, sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady powołany w Waszyngtonie 4 kwietnia 1949 na podstawie uchwalonej przez Senat amerykański w czerwcu 1948 tzw. rezolucji Vandenberga, która wzywała do tworzenia bloków militarnych w celu zapobiegania sowieckiemu zagrożeniu.
Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także Kanada i Stany Zjednoczone. 18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 przyjęto RFN, natomiast w 1982 Hiszpanię. W lipcu 1966 Francja opuściła wojskowe struktury Paktu, pozostając jedynie w strukturach politycznych. Grecja wycofała się ze struktur wojskowych po kryzysie cypryjskim w 1974, powróciła jednak do nich w 1980.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali, EWWiS, z franc. Communauté Européenne du Charbon et de l'Acier (CECA), organizacja europejska posiadająca osobowość prawną z siedzibą w Luksemburgu, powołana na okres 50 lat, na mocy układu międzyrządowego podpisanego w Paryżu (traktat paryski) 18 kwietnia 1951 przez przedstawicieli sześciu państw europejskich (Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN, Włoch), który wszedł następnie w życie 23 VII 1952. Traktat o EWWiS wygasł z dniem 23 lipca 2002. Inicjatywa powstania była związana z planem Schumana.
Celem powstania EWWiS było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali między Francją i RFN – bardzo istotnych gałęzi przemysłu w okresie powojennym. Francja zyskiwała w ten sposób możliwość kontroli nad ważną częścią przemysłu RFN, ta z kolei poprzez włączenie do organizacji ingerującej powojenną Europę stała się partnerem w procesie jednoczenie się kontynentu. Wkrótce przyłączyły się do tego pomysłu inne kraje Europy Zachodniej i od początku działalności organizacja składała się z 6 członków: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN i Włoch.

Plan Marshalla- akcja pomocy finansowej USA dla zrujnowanych krajów europejskich. Pomagając, Amerykanie chcieli zapobiec wybuchowi światowego kryzysu, zablokować szerzenie się komunizmu oraz umocnić swe wpływy na Starym Kontynencie. Jednak doprowadziło to do pogłębienia podziału Europy.

Żelazna kurtyna- II wojna światowa doprowadziła do podziału Europy na dwie strefy:

- kapitalistyczny i demokratyczny Zachód

- komunistyczny i totalitarny Wschód

Między nimi powstała żelazna kurtyna (od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem).

Podczas gdy kraje zachodnie przeżywały dynamiczny rozwój ekonomiczny, państwa bloku komunistycznego utrzymywały nieefektywny system gospodarczy, utrwalający zapóźnienie cywilizacyjne. Gdy na Zachodzie umacniano demokrację, na Wschodzie trwały monopartyjne dyktatury, oparte na przemocy i propagandzie.

"cztery D": denazyfikacja (z życia publicznego miały być usunięte wszelkie organizacje hitlerowskie jak NSDAP, SS, SA, SD, Gestapo i inne), dekartelizacja (rozdrobnienie wielkich koncernów niemieckich na odrębne zakłady - zwana również demonopolizacją gospodarki), demokratyzacja (życia i wychowania społeczeństwa) oraz demilitaryzacja (polegająca na likwidacji niemieckich sił lądowych, powietrznych i morskich).

Podział Niemiec- Ziemie niemieckie zostały po wojnie podzielone na 4 strefy okupacyjne: radziecką, amerykańską, brytyjską i francuską. W 1948r. zachodni okupanci zdecydowali o połączeniu swoich stref i utworzeniu z nich jednego państwa. Gdy w czerwcu wprowadzili wspólną walutę- markę, doszło do I kryzysu berlińskiego. Sowieci zablokowali zachodnią część miasta. W odpowiedzi Amerykanie zorganizowali most powietrzny.

We wrześniu 1949r. utworzono nowe państwo- Republikę Federalną Niemiec (RFN). Miesiąc później w radzieckiej strefie okupacyjnej utworzono Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD).

RFN

Po pewnym czasie stało się jasne, że nie uda się uzgodnić stanowiska co do charakteru państwa nienieckiego. Między Związkiem Radzieckim a Zachodem rozpoczęła się tzw. zimna wojna. W rezultacie okupowane Niemcy podzieliły się na dwie części. W roku 1947 angielska i amerykańska strefa okupacyjna zostały połączone w tzw. Bizonię. W maju 1949 do Bizonii dołączona została strefa Francuska, wskutek czego Bizonia przekształciła się w Trizonię. W sierpniu 1949 r. w Trizonii przeprowadzone zostały wybory parlamentarne w których zwyciężyli chrześcijańscy demokraci oraz liberałowie. Nowo powstały rząd, na czele którego stanął kanclerz Konrad Adenauer ogłosił 21 IX 1949 r. powstanie Republiki Federalnej Niemiec.

NRD

W odpowiedzi Związek Radziecki postanowił przekształcić swoją strefę okupacyjną w osobne, ściśle podporządkowane swoim interesom państwo. 7 X 1949 r. utworzona pod auspicjami Sowietów Niemiecka Rada Ludowa ogłosiła się Tymczasową Izbą Ludową i proklamowała powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej. W cztery dni później prezydentem NRD wybrany został Wilhelm Pieck, a następnego dnia utworzono rząd pod kierownictwem premiera Ottona Grotewohla. Władze radzieckie przekazały nowemu państwu uprawnienia przysługujące uprzednio radzieckiej administracji wojskowej, zastrzegając dla swojej kompetencji jedynie te z uprawnień, które wiązały się z wykonaniem Układu Poczdamskiego.

NRD, obejmująca stosunkowo niewielką część terytorium Niemiec nie mogła uchodzić za narodowe państwo Niemców. Była ona natomiast frontowym państwem "Obozu Socjalistycznego", służącym przede wszystkim jako obszar olbrzymiej koncentracji wojsk sowieckich.

Konferencja jałtańska (od 4 do 11 lutego 1945), zwana także krymską – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki): przywódca ZSRR Józef Stalin, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill oraz prezydent USA Franklin Delano Roosevelt. Miała miejsce po konferencji teherańskiej, a przed konferencją poczdamską. Odbyła się w pałacu Potockich w Liwadii leżącej pod Jałtą na Krymie.

Postanowienia

- rozstrzygnięto sprawę Niemiec: siły każdego z trzech mocarstw łącznie z Francją będą okupowały wyznaczone na konferencji 4 strefy Niemiec. Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Sojuszniczej Komisji Kontroli.

-Obciążono Niemcy reparacjami wojennymi.

-Związek Radziecki otrzymał "zwierzchnictwo" nad Polską i jedną trzecią Niemiec (Turyngią, Saksonią, Meklemburgią, Brandenburgią i Pomorzem Przednim).

-Podjęto decyzje o transferze ludności pomiędzy państwami.

-Polska utraciła Kresy Wschodnie na rzecz Związku Radzieckiego.

-Przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie.

-Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci dotychczasowych ziem niemieckich: Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Śląska.

-Mocarstwa zgodziły się na utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej urzędującego w Warszawie, który zobowiązany został do przeprowadzenia wolnych, nieskrępowanych wyborów na zasadzie powszechnego głosowania (wybory zostały sfałszowane).

-Koncepcja powstania ONZ.

Konferencja teherańska (28 listopada 1943 - 1

grudnia 1943) – spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. wielkiej trójki): prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i przywódcy ZSRR Józefa Stalina.

Postanowienia

-USA i Wielka Brytania zobowiązały się do:

=utworzenia drugiego frontu w Normandii, w maju 1944 roku,

=udzielenia pomocy oddziałom Tito w Jugosławii, przy jednoczesnym wycofaniu poparcia dla czetników i rezygnacji z inwazji na Bałkanach (poza Grecją przydzieloną do brytyjskiej strefy operacyjnej).

-Ustalono nową granicę wschodnią Polski i ZSRR na tak zwanej linii Curzona.

-Rozmawiano także o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz o Europejskiej Komisji Doradczej, która miała zadecydować o powojennych losach Niemiec; Stalin zażądał dodatkowo wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie wschodniej i krajach nadbałtyckich.

-Ustalono ponadto, że żadna ze stron nie zawrze separatystycznego pokoju z Niemcami, dążac do bezwarunkowej kapitulacji i likwidacji III Rzeszy.

-Dokonano podziału krajów Europy na alianckie strefy operacyjne - na mocy międzyalianckich uzgodnień Polska znalazła się w strefie operacyjnej Armii Czerwonej.

-Ustalono, iż Niemcy zostaną podzielone na strefy okupacyjne, zaś radziecka strefa okupacyjna Niemiec przylegać będzie do Polski, przez którą przebiegały linie komunikacyjne do tej strefy, co de facto przesądzało losy Polski. Ze względu na odbywające się jesienią 1944 roku w USA wybory prezydenckie, na prośbę prezydenta Roosevelta liczącego na głosy Polonii amerykańskiej utajniono postanowienia wielkiej trójki w kwestii polskiej.

Traktat wersalski (28.06.1919.) kończący I wojnę światową miał przynieść Europie trwały pokój.

Postanowienia traktatu wersalskiego względem Niemiec:

- Niemcy musiały zapłacić 132mld marek w złocie – odszkodowanie wojenne,

- zakazano Niemcom posiadania marynarki wojennej i lotnictwa bojowego,

- armia mogła być tylko zawodowa i liczyć 100tys. Żołnierzy,

- Nadrenia miała być strefą zdemilitaryzowaną,

- Alzacja i Lotaryngia miała wrócić do Francji, okrąg Eupen i Malmedy do Belgii a Kłajpeda do Litwy (utrata części wschodnich ziem),

- zakaz posiadania artylerii i czołgów,

- zakaz produkcji broni,

- na terenie Niemiec powstała Republika Weimarska,

- zakaz połączenie Austrii i Niemiec.

Układ w Rapallo:

układ zawarty 16 kwietnia 1922 roku o godzinie 1:15 pomiędzy Rzeszą Niemiecką, a RFSRR we włoskim mieście Rapallo. Układ podpisali: Gieorgij Cziczerin, ówczesny Komisarz Spraw Zagranicznych RFSRR i Walther Rathenau, Minister Spraw Zagranicznych Niemiec.

Postanowienia:

-Wzajemna rezygnacja z jakichkolwiek roszczeń z tytułu poniesionych kosztów wojennych i odszkodowań wojennych z okresu 1914–1918 i powojennego;

-Uregulowanie prawne wszystkich kontrowersji wynikłych z okresu I Wojny Światowej;

-Przywrócenie dyplomatycznych i konsularnych stosunków między Rzeszą Niemiecką i Rosyjską Socjalistyczną Republiką Rad.

Umowa została poszerzona 29 lipca 1922 roku, w wyniku czego zacieśniono współpracę w sprawach wojsk pancernych. Układ ten otwierał drogę do pełnej współpracy gospodarczej i politycznej Rosji i Niemiec

Odwilż ZSRR (destalinizacja)

Marzec 1953r.- śmierć Stalina

Nowy przywódca, Nikita Chruszczow, walcząc z przeciwnikami w partii, zainicjował proces odwilży, czyli odchodzenia od stalinizmu. Chłopom obniżono znacznie podatki, z łagrów zwalniano więźniów niektórych kategorii, rehabilitowano część niesprawiedliwie skazanych, ograniczono wszechwładzę organów bezpieczeństwa, zniesiono najbardziej drastyczne przepisy stalinowskiego prawa.

W lutym 1956r. na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) Chruszczow oficjalnie potępił kult jednostki i terror.

Odejście od stalinizmu nie oznaczało jednak rezygnacji z totalitaryzmu. Wkrótce Chruszczow skupił w swych rękach pełnię władzy.

W następstwie odwilży w ZSRR reżimy komunistyczne Europy Środkowej kolejno odchodziły od metod stalinowskich. Odwilż doprowadziła także do zwiększenia samodzielności państw satelickich ZSRR.

Pakt Ribbentrop- Mołotow: niemiecko-radziecki układ zawarty 23 VIII 1939 w Moskwie, podpisany przez ministrów spraw zagranicznych obu państw (Niemiec - J. von Ribbentropa i ZSRR - W.M. Mołotowa).

Składał się z dwóch części. W jawnym traktacie oba państwa zobowiązały się do powstrzymywania się od wzajemnych działań agresywnych, zachowania neutralności, gdyby druga strona "stała się przedmiotem działań wojennych ze strony trzeciego państwa". Tajny, dodatkowy protokół podejmował kwestię "rozgraniczenia obustronnych stref interesów w Europie Wschodniej".Po agresji obu państw na Polskę (1 września Niemiec, 17 września ZSRR) zawarto 28 września układ o "granicy przyjaźni" (tzw. czwarty rozbiór Polski), w którym dokonano zmiany rozgraniczenia stref wpływów - do strefy radzieckiej włączono Litwę, natomiast do niemieckiej tereny między Wisłą a Bugiem. Ustalono przesiedlenie Niemców ze strefy radzieckiej oraz Białorusinów i Ukraińców ze strefy niemieckiej.

Zobowiązano się wzajemnie do współpracy w zwalczaniu polskich dążeń niepodległościowych. Pakt miał obowiązywać do 1949, lecz został zerwany przez III Rzeszę 22 VI 1941 napaścią na ZSRR.

W efekcie podczas wyborów 4.06.1989r. strona solidarnościowa odniosła całkowite zwycięstwo.

Zmiana układu sił w kraju była zaskakująca zarówno dla władz, jak i opozycji. Pod wpływem klęski wyborczej obóz rządzący się rozpadł.

3.071989r. na łamach „Gazety Wyborczej” red. Naczelny Adam Michnik, w artykule „Wasz prezydent, nasz premier” zaproponował oficjalnie rozwiązanie kompromisowe. Zgodnie z tą propozycją 19.07.1989r. funkcję prezydenta objął gen. Wojciech Jaruzelski. Nowa koalicja wysunęła na stanowisko premiera Tadeusza Mazowieckiego.

24.08.1989r. został on pierwszym niekomunistycznym szefem rządu.