Źródła nieetyczności użycia testu psychologicznego w celach diagnostycznych tkwią, jak się zdaje w:

(1). Teście, który, po prostu, nie spełnia odpowiednich standardów – nazwijmy je standardami psychometrycznymi; za ich poziom zaś odpowiadają:

• Psycholog tworzący test,

• Instytucja rozpowszechniająca test,

• Instytucja, która test akceptuje.

(2). Psychologu stosującym test, który nie posiadł stosownych kompetencji i w konsekwencji nie spełnia określonych standardów – nazwijmy je standardami użycia testu. Te zaś można odnieść do:

• Stosowania testu,

• Interpretacji wyniku testowego,

• Zastosowania wyniku testowego,

• Budowania relacji z osobami badanymi testem w sytuacji badania diagnostycznego.

(3). Osobie badanej, której „zachowanie testowe” nie odpowiada standardom przeprowadzania badania diagnostycznego z użyciem określonego testu psychologicznego, określonym przez twórcę testu oraz psychologa prowadzącego badanie – nazwijmy je standardami badania testem, te zaś można odnieść do:

• Spełniania przez osobę badaną warunków określonych przez twórcę testu – można mówić o swoistej „mentalnej dostępności” testu;

• Gotowości „psychologicznej” osoby badanej do poddania się badaniu testowemu, ta zaś związana jest z:

- dotychczasowym doświadczeniem testowym,

- uogólnionym lękiem przed badaniem testowym,

- oczekiwaniami odnośnie do konsekwencji uzyskania określonego wyniku badania testowego.

Prawa i obowiązki osób badanych testami – wg Standardów dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice:

• Osoby badane mają prawo do oceny za pomocą testów spełniających wymogi profesjonalne.

• Uczciwe i jednakowe traktowanie osób badanych obejmuje wcześniejsze poinformowanie wszystkich zainteresowanych o charakterze testu, planowanym wykorzystaniu wyników testowych oraz poufności otrzymywanych wyników.

• Im większe są konsekwencje testowania dla osoby badanej, tym ważniejsze jest upewnienie się, że została ona poinformowana o teście i przystąpiła do niego dobrowolnie, z wyjątkiem tych sytuacji, gdy badanie testowe bez zgody osoby badanej jest zgodne z prawem.

• Osoba badana ma prawo do zadawania pytań, niepewności i do otrzymania odpowiedzi w rozsądnym czasie.

• Trzeba określić zasady powtórnego testowania w sytuacjach, w których osoby badane uważają, że obecny poziom wykonania testu nie odzwierciedla adekwatnie ich potencjalnych możliwości.

• Badanemu nie wolno ujawniać informacji o pozycjach testowych bez wyraźnej zgody lub też rozpowszechniać informacji i pozycjach testowych podobnych do pozycji testowych występujących w teście.

Obowiązki osób tworzących i stosujących testy psychologiczne oraz interpretujących wyniki testów psychologicznych:

• Nie udostępnianie specyficznych technik diagnozy psychologicznej osobom nieprzygotowanym do ich kompetentnego stosowania;

• Przeciwstawianie sie podejmowaniu działalności psychologicznej, a zwłaszcza stosowaniu specyficznych technik diagnostycznych i terapeutycznych przez osoby nieposiadające kwalifikacji pedagogicznych.

• Dbanie o to, by materiały testowe były bezpiecznie przechowywane, a dostęp do nich kontrolowany.

• Respektowanie praw autorskich i wszelkich ustaleń dotyczących zgody wydawcy w odniesieniu do testu, w tym wszelkie zakazy kopiowania lub przekazywania materiałów w formie elektronicznej lub innej osobom trzecim, niezależnie od tego, czy posiadają kwalifikacje czy nie.

• Ochrona integralności materiałów testowych, nie wykorzystywanie w przygotowaniu osób do testowania prawdziwych materiałów testowych lub innych materiałów ćwiczeniowych, które mogłyby stronniczo wpłynąć na wyniki w teście.

• Dbałość o to, by techniki testowe nie były przedstawiane publicznie w sposób, który mogłyby osłabiać ich przydatność.

Opracowanie Ilona Janeczek.