1. Pojęcie Obrony Terytorialnej (OT);definicja, rozumienie, pojęcie.

Strukturalnie obrona terytorialna jest częścią systemu militarnego przygotowania do prowadzenia obrony powszechnej państwa wspólnie z wojskami operacyjnymi, pozamilitarnymi ogniwami obronnymi i społeczeństwem. Jej celem jest przygotowanie i wykonanie obrony rejonów oraz obiektów na obszarze całego kraju. Powinna stwarzać warunki do rozwinięcia i działania wojsk operacyjnych. Ma też w razie konieczności podjąć działania nieregularne w masowej skali, a także wspierać pozamilitarne działania obronne. OT obejmuje terytorialne organy dowodzenia, wojska OT i wojskowe elementy operacyjnego przygotowania obszaru kraju do obrony. W okresie zagrożenia i wojny także wszystkie stacjonarne jednostki i instytucje wojskowe, straż graniczną oraz inne formacje zmilitaryzowane włączone w skład sił zbrojnych. Funkcjonalnie obrona terytorialna jest militarną formą przygotowania i prowadzenia obrony powszechnej państwa ściśle łączącą na szczeblu lokalnym działania wojsk terytorialnych z wysiłkiem pozamilitarnych ogniw obronnych i ogółu społeczeństwa na rzecz obrony militarnej oraz ochrony ludności i środowiska;

2.Organizacja OT w okresie II RP

W okresie II RP tworzono siły OT, Obronę Narodową posiadającą nowoczesne rozwiązania organizacyjne, funkcjonalne i bojowe brygad i batalionów ON. Siły te rozpoczęto tworzyć dopiero w przededniu wojny (1937-39), gdy uświadomiono, że filar strategiczny (sojusz z Francją) może zawieść, a same wojska operacyjne (przygotowywane do manewru i uderzeń) są zbyt nikłą siłą w przestrzeni obronnej II RP.

W Wojsku Polskim II RP bardzo ciekawym przedsięwzięciem było utworzenie 38 batalionów Obrony Narodowej (ON). W grudniu 1936 r. podjęto decyzję w sprawie tworzenia oddziałów Obrony Narodowej, które miały jak pisze K. Pindel , rozwiązać problem bezrobocia i jednocześnie wzmocnić obronność kraju. W rozkazie ministra spr. wojsk, z 12.03.1937 sformułowano cel tworzenia oddziałów ON, którym było „dalsze pogłębienie Przysposobienia Wojskowego (PW) społeczeństwa oraz powiększenie stanu liczebności wojska czasu P". 21 kwietnia 1937 zorganizowano w Ministerstwie Spraw Wojskowych , konferencję na której ustalono, iż ON nie będzie stanowiła jednak kontynuacji wyższej formy PW, lecz będzie składnikiem integralnym sił zbrojnych. Sprzeciwiono się także koncepcji wykorzystania kadry PW do pracy w jednostkach ON oraz powiązaniom między ON a Państwowym Urzędem Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego . 12 czerwca MSWojsk, wydało wytyczne do organizacji Obrony Narodowej. Zakładano, że muszą to być jednostki pełnowartościowe, o dużej sprawności alarmowej i wysokiej gotowości bojowej. Dyslokacja oddziałów ON, to przede wszystkim Śląsk, Pomorze i Wybrzeże. W założeniach tych nie przewidywano skoszarowania oddziałów. Można było tworzyć je w miejscowościach w których nie było garnizonów wojskowych.

Miały być to oddziały regionalne, utworzone z miejscowych zasobów ludzkich, starano powiązać je ściśle z terenem w którym działały .

Jednak jak na potrzeby państwa liczba oddziałów tych była niewielka. Do końca 1938 r. utworzono 5 brygad i 5 półbrygad ON- w sumie 38 batalionów. Wiosną 1939 przystąpiono do drugiej fazy tworzenia ON-zwiększono ilość oddziałów do 11 brygad i 5 półbrygad- w sumie 82 batalionów (do września 1939) . Lata 1938-39 charakteryzują się dynamicznym rozwojem formacji terytorialnych, jakimi były jednostki ON. Zaczęto od eksperymentalnych jednostek by później rozwinąć te pododdziały do pełnych możliwości bojowych.

3.OT w okresie PRL-u (OTK); teoria, i faktyczne wykorzystanie

Mimo niesamodzielności strategicznej PRL, wydaje się, że obrona państwa z lat 1962-1989 stanowiła wewnętrzny, spójny system, w dużej mierze bazujący na własnych rozwiązaniach. Doktryna obronna PRL zakładała funkcjonowanie dwóch elementów sił zbrojnych: pierwszy, zewnętrzny, stanowiły wojska operacyjne, w czasie wojny wydzielane do Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, natomiast drugi element to tak zwane siły wewnętrznego frontu obrony.

W systemie OTK na szczeblu okręgu wojskowego funkcjonowały: instytucje mobilizacyjnego rozwinięcia SZ, jednostki zabezpieczenia przegrupowania operacyjnego wojsk własnych i sojuszniczych, jednostki zwalczania desantów powietrznych (morskich) oraz grup dywersyjno-rozpoznawczych, jednostki szkolne, jednostki zabezpieczenia kwatermistrzowskiego, technicznego i remontowe, terenowe sztaby wojskowe, jednostki OT.

W 1963 r. rozpoczęto formowanie jednostek Obrony Terytorialnej. Intensywna rozbudowa tej formacji trwała do 1970 r. Ogółem powstało 86 jednostek, w tym jedna brygada, 18 pułków oraz 67 batalionów OT. Pod koniec lat sześćdziesiątych zakładano wojenne rozwinięcie wojsk obrony terytorialnej do 464 tysięcy żołnierzy.

Istotną rolę w powszechnym przygotowaniu ludności do wypełniania zadań w systemie Obrony Terytorium Kraju odgrywały organizacje paramilitarne: Terenowa Obrona Przeciwlotnicza, OC, LOK, PCK, OSP, Aeroklub, Polski Związek Krótkofalowców, OHP.

Niestety, ocena funkcjonowania OT budzi kontrowersje; w siłach zbrojnych formacja ta nie cieszyła się prestiżem, powszechnie określano skrót OTK jako „Ostatnia Twoja Kariera”. Często do minimum redukowano w jednostkach szkolenie ogólnowojskowe (nawet do jednego miesiąca). Faktycznie więc stanowiły one rezerwuar jedynie siły roboczej. Nie było żadnej dużej inwestycji budowlanej, w której nie brałyby udziału jednostki OT, przy czym wykonywały one prace najprostsze, niewymagające specjalistycznego sprzętu.

Warto jednak podkreślić, że siły Obrony Terytorium Kraju były oryginalnym polskim rozwiązaniem. Żaden kraj bloku komunistycznego nie stworzył takiej koncepcji, nie zbudował takiej struktury i nie prowadził takiej działalności. Siły tworzące ten system były przygotowywane do działania na wypadek wojny poprzez różnorakie szkolenia oraz ćwiczenia, włącznie z wielodniowymi ćwiczeniami przeprowadzanymi w skali ogólnopaństwowej (np. Kraj-67, Kraj-73)

4. OT w okresie transformacji ustrojowej (główni teoretycy) – wymienić

Brygady Obrony Terytorialnej potraktowano jako związki piechoty zmotoryzowanej. Brygadami OT Sztab Generalny zamierzał manewrować po obszarze okręgów wojskowych tak jakby to były wojska operacyjne. Nie przewidziano natomiast tworzenia Brygad OT do obrony rejonów o znaczeniu strategicznym lub operacyjnym, np. dla Warszawy, Szczecina, Przemyśla albo Rzeszowa. Kompromitująca była proponowana liczebność wojsk OT - 5 000 (pięć tysięcy !) w czasie pokoju i ok. 80 000 na czas wojny.

Jednostki OT (już zlikwidowane)

1 Gdańska Brygada Obrony Terytorialnej (Lębork)

2 Mińsko-Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej (Mińsk Mazowiecki)

3 Zamojska Brygada Obrony Terytorialnej (Zamość)

14 Brygada Obrony Terytorialnej Ziemi Przemyskiej im. Hetmana Jerzego Lubomirskiego (Przemyśl)

18 Białostocka Brygada Obrony Terytorialnej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego (Białystok)

22 Karpacka Brygada Piechoty Górskiej Obrony Terytorialnej (Kłodzko)

23 Śląska Brygada Obrony Terytorialnej (Gliwice)

Józef Marczak, Stanisław Koziej, Ryszard Jakubczak, Romuald Szeremietiew, Kazimierz Pindel

5. Próby praktycznej realizacji OT w okresie transformacji ustrojowej.

Powiązane z pkt 4

6 Definicja OT według NATO.

. Współczesna amerykańska encyklopedia wojskowa podaje następującą definicję obrony terytorialnej : obrona terytorialna - komponent nowoczesnej struktury militarnej, którego powiązanie z systemem niemilitarnym w decydujący sposób wpływa na skuteczność obrony narodowej.

7. OT w okresie armii zawodowej.

8. Poglądy Polskich teoretyków na funkcjonowanie OT w RP.

dowóca i teoretyk sztuki wojennej gen. Franciszek Skibiński zapisał następująco: „wojować tak, aby ponosić samemu jak najmniejsze straty, zadać jednocześnie nieprzyjacielowi jak największe.”

Płk Stefan Mossor, teoretyk sztuki wojennej w okresie II RP zalecał: nie ryzykować, by jedna operacja (walna bitwa) rozstrzygała o losach wojny.

Stworzenie systemu Obrony Terytorialnej należy uznać za zadanie fundamentalne w tworzeniu obronnego systemu wojskowego odpowiedniego dla zapewnienia skutecznego i trwałego bezpieczeństwa narodowego III RP."-Szeremietiew

9. Rodzaje Wojsk w WP i ich liczebność.

Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna, Wojska Specjalne.

Generałowie - 120

Oficerowie (w tym generałowie) - 21 555

Podoficerowie - 39 276

Szeregowi - 36 501

Służba nadterminowa - 103

Kandydaci do zawodowej służby wojskowej (elewi, podchorążowie) - 2343 

10.

WOJSKA LĄDOWE

Wojska Lądowe przeznaczone są do zapewnienia obrony i niepodzielności terytorium państwa, nienaruszalności jego granic lądowych, odparcia agresji lądowo-powietrzno-morskiej z każdego kierunku w ramach przeciwstawienia się każdej formie zagrożenia militarnego Rzeczypospolitej Polskiej. W składzie Wojsk Lądowych występują funkcjonalnie odpowiednie organy dowodzenia, związki taktyczne, oddziały i pododdziały (zmechanizowane, pancerne, powietrzno-desantowe, aeromobilne, rozpoznawcze, artylerii, przeciwlotnicze, inżynieryjne, chemiczne, łączności) oraz inne moduły specjalistyczne wsparcia i zabezpieczenia.

Na zasadniczy potencjał Wojsk Lądowych składa się czternaście brygad (w tym, zmechanizowane, pancerne, powietrzno-desantowa, aeromobilna, obrony wybrzeża, strzelców podhalańskich). Ponadto, w ramach sił wsparcia bojowego oraz zabezpieczenia działań bojowych w składzie Wojsk Lądowych występują na różnych szczeblach dowodzenia jednostki: rozpoznawcze, artylerii, obrony przeciwlotniczej, artylerii przeciwpancernej, śmigłowców bojowych i transportowych, inżynieryjne, chemiczne, łączności oraz logistyczne.

Wojska Lądowe stanowią zasadniczy komponent SZ RP, dysponują wysoką sprawnością dowodzenia, dużą siłą ognia, mobilnością, odpornością na uderzenia przeciwnika. Ze struktur Wojsk Lądowych wydzielane są zasadnicze komponenty bojowe i zabezpieczające, pełniące służbę poza granicami państwa w Polskich Kontyngentach Wojskowych (PKW).

MARYNARKA WOJENNA

Marynarka Wojenna jest rodzajem sił zbrojnych, przeznaczonym do obrony morskiej granicy państwa, ochrony żeglugi i interesów w polskich obszarach morskich oraz obrony wybrzeża. Ponadto wspiera Straż Graniczną w ochronie morskiej granicy państwowej i polskiej strefy ekonomicznej, bierze udział w ratowaniu życia w polskiej strefie ratownictwa oraz ratownictwie załóg samolotów - poszukiwanie i ratownictwo (Search and Rescue).

SIŁY POWIETRZNE

Siły Powietrzne są rodzajem Sił Zbrojnych, przeznaczonym do utrzymania odpowiedniego stopnia kontroli, a w razie potrzeby do obrony przestrzeni powietrznej kraju. Funkcjonują w ramach narodowego systemu obrony, który jest zintegrowany z systemem sojuszniczym oraz z właściwymi europejskimi systemami cywilno-wojskowymi.

Siły Powietrzne, które posługują się najnowocześniejszym sprzętem lotniczym, rakietowym i radarowym, składają się z:

- Wojsk Lotniczych,

- Wojsk Obrony Przeciwlotniczej,

- Wojsk Radiotechnicznych.

WOJSKA SPECJALNE

Wojska Specjalne są rodzajem Sił Zbrojnych przeznaczonym do prowadzenia działań w warunkach i sytuacjach, kiedy użycie sił konwencjonalnych nie jest możliwe lub nie jest wskazane z przyczyn polityczno-militarnych, operacyjnych albo technicznych.

1 Pułk Komandosów

GROM

FORMOZA

JW. „Agat”

Narodowe Siły Rezerwowe (NSR) tworzą żołnierze rezerwy, którym nadano przydziały kryzysowe. Jest to wyselekcjonowany zasób żołnierzy rezerwy, posiadających przydziały kryzysowe na określone stanowiska służbowe w jednostkach wojskowych, nadane w wyniku ochotniczo zawartych kontraktów na pełnienie służby wojskowej w rezerwie i pozostających w dyspozycji do wykorzystania w przypadku realnych zagrożeń militarnych i niemilitarnych, zarówno w kraju, jak i poza granicami państwa

12. Pojęcie militaryzacji i pojęcie mobilizacji.

Militaryzacja następuje w razie ogłoszenia mobilizacji lub wybuchu wojny a także wprowadzenia stanu wojennego lub wyjątkowego na podstawie stosownych ustaw.

Mobilizacja – zorganizowane przejście sił zbrojnych państwa ze stanów i struktur czasu „P” na wojenne, przy wykorzystaniu posiadanych sił i środków oraz wydzielonych rezerw osobowych, środków transportowych a także zapasów materiałowych z GN (gosp. narod.)

Mob. Rozwinięcie SZ stanowi podstawowy element osiągnięcia gotowości obronnej państwa.

13. Stany Gotowości Bojowej SZ RP

Stała GB

Podwyższona GB

GB „Zagrożenie Wojenne”

Pełna GB

14. Pojęcie rezerw strategicznych.

Rezerwy strategiczne tworzy się na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego oraz wystąpienia klęski żywiołowej lub sytuacji kryzysowej, w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obrony państwa, odtworzenia infrastruktury krytycznej, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej.

Rezerwy strategiczne mogą stanowić: surowce, materiały, urządzenia, maszyny, konstrukcje składanych wiaduktów, mostów drogowych i kolejowych, elementy infrastruktury krytycznej, produkty naftowe, produkty rolne i rolno-spożywcze, środki spożywcze i ich składniki, wyroby medyczne, produkty lecznicze, produkty lecznicze weterynaryjne i inne.

15 Pojęcie i skład Systemu Obronnego Państwa (SOP).

1. podsystem kierowania obronnością - W czasie pokoju celem systemu kierowania obronnością państwa jest przygotowanie i utrzymanie na odpowiednim poziomie potencjału obronnego przez zapewnienie jego sprawnego rozwinięcia do koniecznych wymiarów w okresie zagrożenia i w czasie wojny. Jego rola polega na sprawnym kierowaniu w czasie kryzysu i wojny tymi elementami systemu obronnego państwa, które w czasie pokoju zwykle spełniają odmienne, cywilne funkcje. Podsystem kierowania obronnością tworzą organy państwowe oraz samorządowe, na których ciążą obowiązki zadań obronnych. Podsystem kierowania obronnością jest przeznaczony do przygotowania i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa w czasie zagrożenia i wojny.
2. podsystem militarny – tworzą Siły Zbrojne RP. Są one podstawowym elementem systemu obronności państwa. Służą do ochrony niepodległości RP i niepodzielności jej terytorium oraz zapewnienia bezpieczeństwa i nienaruszalności jej granic. W czasie pokoju Siły Zbrojne utrzymują odpowiedni system mobilizacyjny, obejmujący zarządzanie zasobami osobowymi, materiałowymi i transportowymi oraz szkolenie rezerw. Jego zadaniem jest zapewnienie rozwinięcia sił zbrojnych do etatu czasu wojennego, a także ich uzupełniania w toku działań wojennych. System ten będzie dostosowywany do nowych wymogów strategicznych, odpowiednio do pokojowych przekształceń sił zbrojnych i zmian co do ich potrzeb na czas wojny. Do najważniejszych działań w tym zakresie należą:
– modyfikacja podsystemu planowania mobilizacyjnego, stosownie do nowych rozwiązań prawnych i ekonomicznych obowiązujących w państwie;
– wdrożenie nowych programów szkolenia żołnierzy rezerwy;
– wzmocnienie struktur wojennych terenowych organów administracji wojskowej;
– przebudowa podsystemu uzupełniania strat ponoszonych w czasie wojny, z uwzględnieniem zasady dostarczania do jednostek bojowych wyszkolonych żołnierzy rezerwy wraz ze sprzętem.
Także Szkolenie jest podstawową dziedziną działalności Sił Zbrojnych RP w okresie pokoju. W swojej treści obejmuje ono wszystkie dziedziny funkcjonowania sił zbrojnych. Szczególną uwagę zwraca się na współdziałanie szkoleniowe sił zbrojnych z organami administracji państwowej i samorządowej oraz innymi jednostkami organizacyjnymi pozamilitarnych ogniw obronnych.
W skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wchodzą Wojska Lądowe, Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej oraz Marynarka Wojenna. We wszystkich rodzajach sił zbrojnych występują wojska operacyjne i wojska obrony terytorialnej.
Wojska operacyjne są przygotowane do działania w wielonarodowych strukturach NATO, a ich skład i struktura dostosowane są przede wszystkim do wymagań wynikających z potrzeby wspólnego działania w ramach wielonarodowych formacji NATO.
Wojska obrony terytorialnej przeznaczone są do wspierania i zapewniania swobody działania wojsk operacyjnych oraz wykonywania lokalnych zadań obronnych w ścisłym współdziałaniu z pozamilitarnymi ogniwami struktury państwowej.
Podsystem pozamilitarny (pozamilitarne ogniwa obronne) stanowią wszystkie pozostałe, poza siłami zbrojnymi, organy struktury państwowej, na które nakładane są lub którym zlecane są zadania obronne. Spełniają one funkcje pomocnicze i wspierające w stosunku do działań sił zbrojnych. Ogniwa te są przeznaczone do tworzenia warunków niezbędnych do zapewnienia przetrwania narodu w czasie zagrożenia i wojny, a także do przygotowania oraz działania sił zbrojnych i pozostałych struktur państwa.
3. Pozamilitarne ogniwa systemu obronności dzielą się na trzy grupy: informacyjne, ochronne i gospodarcze.
Informacyjne ogniwa systemu obronności realizują zadania mające na celu ochronę i propagowanie polskich interesów na arenie międzynarodowej, informacyjne osłabianie przeciwnika oraz umacnianie woli, morale, determinacji obronnej i wytrwałości własnego społeczeństwa w warunkach wojennych poprzez informacyjne zabezpieczenie funkcjonowania całego systemu obronności oraz informacyjne oddziaływanie zarówno na przeciwnika, jak i własne społeczeństwo.
Ogniwa ochronne mają na celu zapewnienie warunków bezpiecznego funkcjonowania struktur państwa oraz ochronę ludności i majątku narodowego przed skutkami zbrojnych i niezbrojnych oddziaływań kryzysowych i wojennych.
Gospodarcze ogniwa systemu obronności mają na celu zapewnienie materialnych podstaw realizacji zadań obronnych oraz przetrwania ludności w nadzwyczajnych warunkach kryzysu i wojny.

16. Pojęcie HNS i CIMIC; główne podstawy prawne i ich zadania.

HOST NATION SUPPORT (HNS)

Wsparcie pobytu i działań wojsk sojuszniczych na terytorium kraju gospodarza

HNS — cywilna i wojskowa pomoc świadczona w czasie pokoju, w sytuacjach kryzysowych i podczas konfliktów, przez państwo, na którego terytorium przemieszczają się lub są rozmieszczone i działają siły i organizacje NATO. Zakres realizowanych przedsięwzięć regulują zobowiązania wynikające z porozumień w ramach Sojuszu lub z dwustronnych bądź wielostronnych umów zawartych między "państwem - gospodarzem" oraz organizacją NATO i państwami wysyłającymi wojska.

Polski HNS obejmuje nie tylko zaopatrzenie, usługi i infrastrukturę (logistykę), ale także dostarczenie sojusznikom innych "produktów", jakimi są informacje, swoboda działania, bezpieczeństwo i poparcie społeczne.

Podstawę dla udzielenia wsparcia daje ratyfikowana w 1998 r. umowa między stronami Traktatu Północnoatlantyckigo dotycząca statusu ich sił zbrojnych (zał. 7), która w:

Uszczegółowienie i wykładnię trybu postępowania wobec goszczących wojsk daje ustawa z 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium (Dz.U. Nr 93 poz. 1063).

CIMIC (ang. Civil-Military Co-operation), oznacza współpracę cywilno-wojskową.

Jest to termin używany w ramach struktur NATO, służący określeniu strategii, zakładającej współpracę sił wojskowych z organami władzy cywilnej w ramach prowadzonych operacji.

Strategia CIMIC przejawia się m.in. w operacjach prowadzonych w ramach planowania obrony cywilnej w sytuacji zagrożeń (CEP) oraz wsparcia przez państwo-gospodarza (HNS).

Współpraca cywilno – wojskowa (CIMIC) jest to nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów pomiędzy dowódcami sojuszniczymi i narodowymi a narodowymi organami władzy (wojskowymi i cywilnymi) oraz ludnością cywilną na obszarze prowadzenia operacji lub na obszarze gdzie jest planowane rozmieszczenie sił wojskowych w zakresie czynników społecznych, politycznych, kulturowych, ekonomicznych, środowiskowych oraz humanitarnych. Współpraca ta, obejmuje także dokonywanie uzgodnień z organizacjami międzynarodowymi i krajowymi, rządowymi i pozarządowymi działającymi na obszarze prowadzenia operacji, lub gdzie taka operacja jest planowana.

19. Pojęcie „stanu wojny” i „stanu wojennego”.

Stan wojny, instytucja prawna ze sfery stosunków zewnętrznych, o charakterze międzynarodowym. Uregulowana w prawie międzynarodowym konwencją haską z 1907, która przewiduje wypowiedzenie wojny przez państwo oraz wynikające z tego faktu określone skutki w stosunku do innych państw. Stan wojny nie musi być równoznaczny z prowadzeniem działań wojennych. Konsekwencją proklamowania stanu wojny jest zazwyczaj wprowadzenie wewnątrz państwa stanu wojennego.

W Polsce stan wojny uchwala Sejm jedynie w razie zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Jeżeli sejm nie może się zebrać na posiedzenie, o stanie wojny decyduje prezydent RP.

W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może, na wniosek Rady Ministrów, wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.( z ustawy o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej)

21. Uprawnienia Prezydenta RP w stosunku do SZ RP.

Art. 134.

Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.

Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.

Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe.

Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa.

Art. 136.

W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 229.

W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

Art. 230.

1. W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.