Dzik: Sus scrofa. Rząd: Parzystokopytne, rodzina: Świniowate. Zwierzyna gruba, czarna. W Polsce bardzo licznie występuje na terenie całego kraju, dochodzi do górnej granicy lasu. Unika terenów otwartych i górskich. Zasiedla głównie obszary o dużej lesistości, ponieważ w lasach znajduje pokarm oraz schronienie. Idealnym siedliskiem dla niego są lasy liściaste i lasy mieszane. Jeszcze w początkach XX wieku dzik był w Polsce uważany za szkodnika jako sprawca szkód w uprawach rolnych. Nie obowiązywały żadne zasady ochrony gatunku, nie obowiązywały okresy ochronne i nie prowadzono dokarmiania.
W latach 30 -tych liczebność dzika w kraju spadła do zaledwie około 16 tysięcy. Jeszcze w latach 50 - tych dzik prawie nie występował w centralnej i wschodniej części Polski. W roku 2006 liczebność na terenie Polski wynosiła ok. 177 tys. Według oficjalnych statystyk w 2013 r. liczebność dzika w Polsce wynosiła ok. 280 tys., innymi metodami ustalono jednak, że rzeczywista liczba to prawie 400 tys. – Potrzebny jest ogólnopolski program inwentaryzacji dzika. Morfologia: Osiąga 90 - 200 cm dł. max 225-240 cm. Wysokość w kłębie do 55-110 cm. Masa: odyniec – ok 54 – 320 kg – max 360, locha – ok 35 – 140 kg. Rozród: huczka, (lochanie) czyli okres godowy trwa XI – I. Niekiedy przez cały rok. Ciąża trwa ok. 16 - 20 tygodnie. Najczęściej rodzi się 4 – 8 (12) młodych. Są one karmione mlekiem przez ok. 3 miesiące. Do 10 dni małe pozostają w barłogu. Długość życia – 27 lat. Reguła zębowa: I 3/3, C 1/1, P 4/4, M 3/3 ( 44 zęby). Babrzysko – miejsce kąpieli dzików. Barłóg – legowisko dzików / niedźwiedzi. Buchtowisko – miejsce żerowania dzików. Malowanie - wycieranie się dzików i jeleni o drzewa po wyjściu z babrzyska. Oręż - trofeum myśliwskie – tworzą je fajki – górne kły, szable – dolne kły. Biegi – nogi . Rapcie / rapety – racice. Szpile – raciczki. Suknia / szczecina – sierść. Chyb – szczecina na karku. Chwost – ogon. Usmoł – pozlepiana żywicą sierść . Gwizd – ryj. Tabakiera – zakończenie gwizdu – nos. Świece – oczy. Szarża - atak dzika. Wataha – stado. Gamrat – odyniec w okresie huczki. Kaban – duży dzik. Samura – stara samica żyjąca samotnie. Warchlak – dzik w I roku życia – od urodzenia do 31.03 kolejnego roku, ( od urodzenia do 3-4 miesięcy nazywają się pasiaki), młody dzik od 1 kwietnia następnego roku po urodzeniu do 31 marca kolejnego roku to przelatek , młody dzik od 1 kwietnia w 3 roku do 5 lat to wycinek . Dzik prowadzi nocny tryb życia. Dobrze pływa. Zwierzę stadne. W skład gromady wchodzi od kilku do dwudziestu osobników obu płci: stara locha – przewodniczka – oraz lochy z warchlakami ( młodymi). Pozostałe osobniki są słabiej związane ze stadem. Odyńce rzadko wiążą się z grupą, zwykle bytują samotnie. Dziki nazywane są sanitariuszem lasów ( są wszystkożerne)- Przyczyniają się do ograniczenia gradacji owadów. Często ich nadmierne buchtowanie w ściółce d-stanów iglastych może być sygnałem wskazującym na wzrost zagrożenia owadami. Przyczyniają się do przyspieszania procesów humifikacji ubogich gleb leśnych. Zagrożenia ze strony dzika: są nosicielami włośnicy- dlatego po pozyskaniu należy mięso oddać na badania weterynaryjne. Mogą buchtować w odpadkach komunalnych i parkach miejskich są wtedy zagrożeniem dla ludzi i mogą spowodować wypadki samochodowe. Wyrządzają szkody na polach.

Dzik – dodatkowe wiadomości. Lochy z warchlakami oraz przelatki żyją w obupłciowych mieszanych watahach. Dorosłe odyńce są zwykle samotnikami, które tylko na okres huczki dołączają do watahy. Dziki mają bardzo dobry węch i słuch, ale słabo widzą. Odgłosy wydawane w czasie spokojnego buchtowania to pochrząkiwanie loch i pokwikiwanie warchlaków. Kłapaniem (rechtaniem) nazywamy głos podnieconego odyńca powstający powstający w wyniku uderzania o siebie oręża czyli szabel o fajki. Osaczone dziki przez psy przeraźliwie kwiczą. Ogon – chwost zakończony jest kropidłem. Liberia – okrywa włosowa pasiaków ( młode w pierwszych tygodniach życia) i warchlaków ( młode w pierwszym roku życia). Dojrzałość płciowa loch – w drugim roku życia (nawet w pierwszym wyjątkowo), samce – w drugim roku życia. Wymiana uzębienia zakończona jest po drugim roku życia. Kły pozbawione są korzeni i rosną przez całe życie. Szable ( trójgraniaste) i fajki
( okrągławe) ciągle są ścierane, co im zapewnia właściwą długość i ostrość. Pędzel – kiść długich włosów na podbrzuszu przy narządach płciowych samca. Szpile w tropie dzika odbijają się tylko w miękkim podłożu, w tropie gonnym – ( w czasie szybkiego biegu) lub w śniegu. Dziki na krótkich odcinkach potrafią bardzo szybko biec, a długość skoków dochodzi do 3-4 m. Dobrze poruszają się w grząskim terenie i dobrze też pływają. Przeskakują przeszkody do wys. 1,2 m. Warchlaki rodzą się z wagą od 0,75 - 1 kg. Pozostają w barłogu dwa tygodnie.

Muflon. Rząd parzystokopytne, rodzina pustorogie. Zwierzyna gruba. Muflony introdukowano do Europy Środkowej z Sardynii i Korsyki. Zostały sprowadzone w Sudety ze Słowacji w roku 1901 lub 1902 przez hrabiego von Magnusa, ówczesnego właściciela ziemskiego. W Polsce muflon jest stosunkowo nieliczny ( 2008 r –2066 osobników). W Karkonoszach i okolicach Kłodzka około 1500 sztuk. Jest typowy do lasów górskich – wymaga podłoża, umożliwiającego ścieranie kopyt. Morfologia: Osiąga 110 – 130 cm długości. Wysokość w kłębie do 75 – 88 cm. Masa: tryk / baran – ok 35 – 50 kg, owca – ok 25 – 35 kg. Tryki mają po obu stronach grzbietu jasne plamy, tzw. siodło; owce siodeł nie mają. Letnia suknia muflona rudawo – szara z ciemną smugą wzdłuż grzbietu. Ogon – chwost -3-6 cm. Nogi – biegi . Młode – jagnię. Ruja trwa najczęściej od X - XII, wyjątkowo od VIII - I. Tryki toczą w tym czasie ostre walki o owce. Ciąża trwa ok. 22 tygodnie. Najczęściej w marcu-kwietniu samica koci się ( 1 lub 2 młode). Są one karmione mlekiem przez ok. 5 miesięcy, mimo że od ukończenia 3 tygodnia życia jedzą już trawę i liście. Pozostają przy matce 2 lata. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 2 lat ( samice) i 3 lat ( samce) i żyją do ok. 20 lat. Żyją w kierdelach – latem małych a zimą większych. Prowadzi je stara owca – przodownica. Starsze samce żyją samotnie przez cały rok lub dołączają do kierdeli na okres rui. Rogi ślimy, pojawiają się u samców w 4 m-cu życia. Nie są zrzucane rosną do około 9 lat. Osiągają długość około 80 – 90 cm i wagę około 3 kg. Rocznie przyrasta 11-13 zgrubień zwanych karbami. Owce są przeważnie bezrogie. Reguła zębowa jak u daniela.

Dzik: Sus scrofa. Rząd: Parzystokopytne, rodzina: Świniowate. Zwierzyna gruba, czarna. W Polsce bardzo licznie występuje na terenie całego kraju, dochodzi do górnej granicy lasu. Unika terenów otwartych i górskich. Zasiedla głównie obszary o dużej lesistości, ponieważ w lasach znajduje pokarm oraz schronienie. Idealnym siedliskiem dla niego są lasy liściaste i lasy mieszane. Jeszcze w początkach XX wieku dzik był w Polsce uważany za szkodnika jako sprawca szkód w uprawach rolnych. Nie obowiązywały żadne zasady ochrony gatunku, nie obowiązywały okresy ochronne i nie prowadzono dokarmiania.
W latach 30 -tych liczebność dzika w kraju spadła do zaledwie około 16 tysięcy. Jeszcze w latach 50 - tych dzik prawie nie występował w centralnej i wschodniej części Polski. W roku 2006 liczebność na terenie Polski wynosiła ok. 177 tys. Według oficjalnych statystyk w 2013 r. liczebność dzika w Polsce wynosiła ok. 280 tys., innymi metodami ustalono jednak, że rzeczywista liczba to prawie 400 tys. – Potrzebny jest ogólnopolski program inwentaryzacji dzika. Morfologia: Osiąga 90 - 200 cm dł. max 225-240 cm. Wysokość w kłębie do 55-110 cm. Masa: odyniec – ok 54 – 320 kg – max 360, locha – ok 35 – 140 kg. Rozród: huczka, (lochanie) czyli okres godowy trwa XI – I. Niekiedy przez cały rok. Ciąża trwa ok. 16 - 20 tygodnie. Najczęściej rodzi się 4 – 8 (12) młodych. Są one karmione mlekiem przez ok. 3 miesiące. Do 10 dni małe pozostają w barłogu. Długość życia – 27 lat. Reguła zębowa: I 3/3, C 1/1, P 4/4, M 3/3 ( 44 zęby). Babrzysko – miejsce kąpieli dzików. Barłóg – legowisko dzików / niedźwiedzi. Buchtowisko – miejsce żerowania dzików. Malowanie - wycieranie się dzików i jeleni o drzewa po wyjściu z babrzyska. Oręż - trofeum myśliwskie – tworzą je fajki – górne kły, szable – dolne kły. Biegi – nogi . Rapcie / rapety – racice. Szpile – raciczki. Suknia / szczecina – sierść. Chyb – szczecina na karku. Chwost – ogon. Usmoł – pozlepiana żywicą sierść . Gwizd – ryj. Tabakiera – zakończenie gwizdu – nos. Świece – oczy. Szarża - atak dzika. Wataha – stado. Gamrat – odyniec w okresie huczki. Kaban – duży dzik. Samura – stara samica żyjąca samotnie. Warchlak – dzik w I roku życia – od urodzenia do 31.03 kolejnego roku, ( od urodzenia do 3-4 miesięcy nazywają się pasiaki), młody dzik od 1 kwietnia następnego roku po urodzeniu do 31 marca kolejnego roku to przelatek , młody dzik od 1 kwietnia w 3 roku do 5 lat to wycinek . Dzik prowadzi nocny tryb życia. Dobrze pływa. Zwierzę stadne. W skład gromady wchodzi od kilku do dwudziestu osobników obu płci: stara locha – przewodniczka – oraz lochy z warchlakami ( młodymi). Pozostałe osobniki są słabiej związane ze stadem. Odyńce rzadko wiążą się z grupą, zwykle bytują samotnie. Dziki nazywane są sanitariuszem lasów ( są wszystkożerne)- Przyczyniają się do ograniczenia gradacji owadów. Często ich nadmierne buchtowanie w ściółce d-stanów iglastych może być sygnałem wskazującym na wzrost zagrożenia owadami. Przyczyniają się do przyspieszania procesów humifikacji ubogich gleb leśnych. Zagrożenia ze strony dzika: są nosicielami włośnicy- dlatego po pozyskaniu należy mięso oddać na badania weterynaryjne. Mogą buchtować w odpadkach komunalnych i parkach miejskich są wtedy zagrożeniem dla ludzi i mogą spowodować wypadki samochodowe. Wyrządzają szkody na polach.