P. Sztompka: Teoria socjologiczna XX wieku. Wstęp do wydania polskiego (frag.), [w:] J. Turner, Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa 1985, s. 9-28.
S. Seidman: Koniec teorii socjologicznej: ponowoczesna nadzieja, [w:] Współczesne Teorie Socjologiczne (t. I), Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2006, s. 44-55.
C. Alexander, Zasadność teorii socjologicznej: dlaczego końca nie widać, [w:] Współczesne Teorie…op.cit., s. 56-67.
Seidman:
Teoria społeczna – oparta o historię
Teoria socjologiczna – ma wykryć logikę społeczną, ogólny zestaw pojęć starając się odkryć mechanizmy społeczne, obiektywna, naukowa (środowisko akademickie)
Teoria ogólna – ma być obiektywna, nie uwzględniając kultury
Alexander:
Polemizuje w kwestii tego, czy teoria może być bardzo ogólna czy szczegółowa. Teoria ma służyć społeczeństwu i ma wyjaśniać, nie służyć tylko akademikom. Teorie muszą się przeplatać dla zachowania równowagi.
Teoria ogólna – ma być obiektywna, ale „widok skądinąd” z konkretnego punktu
„roszczenie do racjonalności” połączenie teorii z empirią
sprzeciw dekonstrukcji różne podstawy tworzenia teorii, nie budujemy teorii na podstawie naszych założeń
samo zwrotność teorii – „dążenie rozumieniem rozumienia” teoria ma mieć wypracowane kryteria oceny, musi wyjaśnić samą siebie, inaczej nie jest teorią
Teoria socjologiczna jest możliwa, ale zdefiniowana inaczej niż Seidman, osiągnięcie pewnego stopnia obiektywności jest kryterium tego czy teoria będzie dobra (na podstawie racjonalności, dekonstrukcji i samo zwrotności)
Sztompka:
Czym jest teoria?
Wyjaśnia, jest bardziej ogólna, ma posiadać model pojęciowy (klasyfikuje, ale nie wyjaśnia) weryfikacja empiryczna, fakty nie są dane, uzyskujemy je przez badania (a bez teorii nie da się ich zrobić) musi dawać kategorie terminologiczne i wyjściowe założenia dla badania
Cz jest potrzebna? (str. 18-19)
Funkcjonalne spojrzenie, pomiędzy klasyfikacjami teorii. Precyzuje, że nie ma sensu pytać czy teoria jest potrzebna w ogóle, ale pyta czy ogólna teoria społeczna jest potrzebna. Mówi o możliwym konflikcie, czy teoria jest potrzebna czy nie, dlatego odwołuje się do pojęcia teorii ogólnej. Sam mówi, że teoria ogólna jest potrzebna, że istnieje możliwość tworzenia teorii ogólnej nie oderwanej od rzeczywistości.
Dlaczego ta teoria, a nie inna? Jak ma być badana? Każdy sam, czy na podstawie historii?
Większość teoretyków bazuje na historii, ale zmieniają kontekst sytuacyjny ze względu na wydarzenia. Korzystamy z historii, ale tworzymy coś na podstawie rzeczywistości społecznej. Musimy umieć rozróżnić je od teorii przyrodniczych.
|
Saidman vs Alexander SPÓR O PRAWDĘ
|
|
|
Teoria szczegółowa Mówiąc o teorii trzeba wziąć pod uwagę czas i miejsce Teoria musi być użyteczna Ogólne teorie są zbyt rozciągliwe / rozciągliwość pojęć/ a to powoduje, że pojęcia tracą jakiekolwiek wartości eksploracyjne Nie ma prawdy obiektywnej, bo nie ma wartości obiektywnych Szowinizm naukowy – ogólne prawdy uniwersyteckie przez które patrzą na swój sposób naukowy, nie biorąc pod uwagę prawdziwego wyglądu tego świata Nie ma prawdy ogólnej Narracje społeczne powinny przykładać wagę do tego pojęcia wielorakich tożsamości
|
Teoria ogólna / musi wynikać z ogólnych założeń Teoria ma się znajdować pomiędzy światem prywatnym socjologa, a światem zewnętrznym Teoria powinna być otwarta Teoria ma być dla dobra ogółu, a nie za interesami jakiejś grupy społecznej Ogólny język pojęciowy umożliwia rozmowę, język pochodzi z Europy, ale został dostosowany do danych środowisk Tolerancja Seidmana odnosi się tylko do tego co mu się podoba Wysnuwając argumenty przeciw prawdzie ogólnej, Seidman sam się posługuje wartościami ogólnymi Można za pomocą wspólnego języka opisać różną rzeczywistość |