13.05.2014 r.

Rak jest chorobą genetyczną

Rak w przeciwieństwie do komórek zdrowych nie potrzebuje pobudzenia do podziałów - pobudza się sam.

Aby się rozwijał, nowotwór potrzebuje tlen i składników odżywczych. Uzyskuje je zmuszając przebiegające pobliżu naczynia krwionośne do wytworzenia nowych odgałęzień.

Zdrowe komórki dzielą się najwyżej 70 razy. Komórki nowotworowe muszą przełamać barierę ograniczającą zdolność do podziałów.

Cechy komórek nowotworowych:

• odróżnicowanie,

• nabycie takich cech pozwalających szybsze wzrastanie,

• samozaopatrzenie w czynniki wzrostowe,

• niewrażliwość na czynniki hamujące wzrosty,

Fazy transformacji komórki prawidłowej w nowotworową:

• preinicjacja:

• narażenie komórek na działanie kancerogenów,

• przez całe życie człowieka,
  

• inicjacja:

• 20 - 30 lat,

• uszkodzenie programu ograniczającego proliferację komórki,

• zanik apoptozy.
  

• promocja:

• zwiększenie aktywności mitotycznej,

• 10 ^ 6 do 10^ 7 komórek,

• zmiany strukturalne w chromosomie,

• ograniczenie wzrastania wskutek niedostatku składników odżywczych, tlenu i czynników wzrostu.
  

• progresja:

• kilka miesięcy do kilku lat,

• tracą właściwości adhezyjne,

• przerzuty,

• tworzenie nowych naczyń krwionośnych.

Klasy genów zaangażowanych w proces nowotworzenia:

• geny naprawy DNA,

• geny supresorowe (np. białko p53),

• protoonkogeny.

Zespół Li Fraumeni - brak supresorowego działania białka p53. Dotyka najczęściej:

• mózg,

• tkanki miękkie,

• sutki,

• nadnercza,

• kości,

• szpik kostny.

Przykłady chorób uwarunkowanych genetycznie:

• nerwiakowłókniakowatość (NF1/NF2),

• retinoblastoma,

• polipowatość rodzinna (APC),

• rak piersi, jajnika (BRCA1/2),

• przewlekła białaczka szpikowa (geny fuzyjne).

Teorie tłumaczące powstawanie nowotworów:

• teoria standardowa,

• zmodyfikowana teoria standardowa,

• teoria wczesnej niestabilności.

Genetyczne podstawy rozwoju nowotworów:

• niedoskonałość powielania DNA,

• mutacje genu naprawy DNA.

Dziedziczny rak piersi i jajnika

W USA 180 000 zdiagnozowanych i 40 000 zgonów.

Przyczyny:

• środowiskowe:

• hormonalne,

• dieta,

• palenie,

• wysiłek fizyczny,

• liczba porodów,

• dostęp do służby zdrowia.
  

• genetyczne.

Białka BRCA1 i BRCA2 biorą udział w:

• utrzymaniu stabilności genomu,

• naprawie DNA,

• rekombinacji DNA.

Nosiciel mutacji genu BRCA1 lub BRCA2 > 85% ryzyko wystąpienia raka piersi do wieku 70 lat.

Gen BRCA1:

• 22 kodujące eksony,

• 7,8 kb mRNA,

• białko 1863 aminokwasów.

Gen BRCA2:

• 26 kodujące eksony,

• 12 kb mRNA.

Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego

Zespół Lynch'a występuje u ok. 5 - 8 % chorych. Cechy kliniczne:

• autosomalny dominujący sposób dziedziczenia,

• penetracja 85 - 90%,

• u osób z mutacją rak jelita grubego rozwija się w młodym wieku (ok. 45 lat),

• 70% raków jelita grubego usytuowanych jest proksymalnie od zagięcia śledzionowego,

• kilka raków jelita grubego u tej samej osoby.

• lepsza prognoza niż w sporadycznych rakach jelita grubego,

• zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór:

• trzonu macicy,

• jajnika,

• żołądka,

• jelita cienkiego,

• dróg żółciowych,

• trzustki,

• moczowodu,

• miedniczek nerkowych.

Badania profilaktyczne:

• kolonoskopia (od 20 - 25 roku życia),

• kolektomia (metoda okaleczająca).

Problemy psychologiczne diagnostyki genetycznej:

• badanie może nieść poważne problemy,

• wyzwanie dla rodziny i bliskich,

• ochrona informacji dotyczących wyników.