Janusz Korczak - informacje

Janusz Korczak znany również jako "Stary Doktor". Był lekarzem i pedagogiem, jego prawdziwe nazwisko brzmiało Henryk Goldszmit. Urodził się 22 lipca 1878 r. albo 1879 r. w Warszawie. Pochodził z rodziny zamożnego adwokata pochodzenia żydowskiego. Całe życie Korczaka związane było Warszawą.

Gdy Henryk miał lat 18 umarł mu ojciec .Utrzymanie rodziny spadło na barki Henryka, studenta medycyny. Udzielał korepetycji. Już w tym czasie zaczynał interesować się psychiką i warunkami życiowymi dzieci biednych. Starał się pomóc najbiedniejszym. Chodził po domach, opowiadał baśnie, w wieczór wigilijny był św. Mikołajem roznoszącym groszowe podarki, pomagał w nauce. Wkrótce podjął działalność społeczną w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności. Uczył także ubogie dzieci.

W 1903 r. Korczak po skończeniu medycyny na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczął pracę jako lekarz-pediatra w szpitalu dziecięcym w Warszawie. Miał około 30 lat, gdy ostatecznie zrezygnował z założenia własnej rodziny. Wiele trzeba było się wyrzec i wiele poświęcić, by w tak szczególny sposób odnaleźć powołanie w swoim życiu.

Korczak włączył się do działalności Towarzystwa "Pomoc dla Sierot". Korczak objął funkcję dyrektora Domu Sierot i stał się jego mieszkańcem, gdy Miał 34 lata. Dom Sierot stał się warsztatem samodzielnej pracy i badań Korczaka. Tam wypracował swój system wychowawczy.
W okresie międzywojennym współpracował z Polskim Radiem, w którym pod pseudonimem Stary Doktor był jedną z najbardziej znanych osób w Polsce.

Wybuch wojny z hitlerowskimi Niemcami we wrześniu 1939 r. dla Korczaka znów oznaczał służbę sanitarną w wojsku. Z dużą ofiarnością włączył się jednak do cywilnej obrony Warszawy. Opatrywał rannych, przygarniał zagubione w czasie działań wojennych dzieci, chronił Dom Sierot. Został aresztowany i uwięziony. Jego byli wychowankowie po kilku miesiącach wykupili go za uskładane pieniądze.
Przez 2 lata żył w Gettcie.
Swój Pamiętnik pisał nocami od maja do 4 sierpnia 1942 r. Na dacie tej zapiski się urywają.
Wraz z dziećmi zginął straszliwą śmiercią.
Stał się symbolem męczeństwa tysięcy bezimiennych ofiar obozów zagłady.

Podstawowe założenia pedagogiki Korczaka

W pedagogice Korczaka można wyróżnić następujące idee przewodnie:

- Szacunek do dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność, jako

podmiotu

- Zasada partnerstwa dziecka w procesie wychowania

- Prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia

dziecka

- Poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku

- Techniki działania pedagogicznego jako konsekwencja przyjętych ogólnych założeń

systemu opiekuńczo- wychowawczego

- Koncepcja wychowawcy, wynikająca z ogólnej postawy Korczaka wobec dziecka.

Ze względu na treść pedagogiczną Nowego Wychowania podkreśla się w dziełach Korczaka. Jego 3 główne zasady

- treści ogólno ludzkie które powinny być udostępnione całemu społeczeństwu adresowane do

rodziców i dzieci

- treści ogólno pedagogiczne do wykorzystania w kształceniu i doskonaleniu kadry

pedagogicznej

- treści szczegółowe do wykorzystania szczególnie przez wychowawców zatrudnionych w

placówkach opiekuńczo- wychowawczych.


Korczak stał się prekursorem walki o prawa dziecka. Zwracał szczególną uwagę na nieporównywalną pozycję dziecka w społeczeństwie ich zależność od dorosłych. Domagał się by uznano, że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin

W koncepcji systemu wychowawczego Korczaka odnajdujemy nie tylko techniki i środki oddziaływania pedagogicznego, ale także wiele wskazań dotyczących mądrej opieki wychowawczej i rozumniej miłości do dziecka.

Dzieła Korczaka są ogromnym kunsztem literackim i bez przesadnego dydaktyzmu skonstruowanym poradnikiem przyzwoitych zachowań dla rodziców, nauczycieli, wychowawców czy opiekunów dzieci i młodzieży.

Najczęściej wydobywanymi poglądami Korczaka są:
- indywidualne podejście wychowawców do każdego dziecka
- jego wyjątkowa rola w życiu społecznym
- mocno akcentowana kategoria praw dziecka.

Dziecko nie może być dodatkiem do życia dorosłych, ani przedmiotem ich manipulacji, ale samoistną siłą i wartością z którą należy się liczyć. Korczak przeciwny jest generalizowaniu, absolutyzowaniu dzieci z ogółem.

Był kreatorem takich wartości jak:

- miłość do bliźnich
- sprawiedliwość
- godność
- szacunek
- piękno i prawda.

Twierdził, że dorośli często nie dopuszczają dzieci do ich spraw codziennych, uznając je za małe i niedoświadczone.

Korczak apeluje do wychowawców by zatroszczyli się o takie prawa dziecka jak:

- prawo do szacunku
- prawo do miłości
- prawo do tajemnicy
- prawo do samostanowienia
- prawo do własności
- prawo do własnego rozwoju i dojrzewania
- prawo do ruchu zabawy, do pracy i badania
- prawo do sprawiedliwości w życiu


Kolejną aktualna ideą pedagogiczną Korczaka jest partnerstwo w relacji wychowawca- wychowanek, które powinno odznaczać się wzajemnym porozumieniem wspólnym działaniem wspólnym uzgadnianiem żywotnych dla obu stron spraw, zaufania do dziecka do jego rozsądku i umiejętności w stosunkach interpersonalnych między dzieckiem a wychowawcą.

Teoria wychowania nie powinna zatem królować nad praktyką wychowawczą, ale skrywać się w jej wnętrzu.
Mówiąc o podmiotowości, poszanowaniu praw każdego podmiotu edukacji do godności i do własnego rozwoju nie dostrzegamy jak szybko nasze intencjonalne oddziaływania zostają zniszczone przez spektakularne efekty. Dobrze się wprawdzie stało że dzieci nie są już wychowywane bezmyślnie i w permanentnej tresurze ale wraz z upadkiem starych metod wychowywania nie zaistniały powszechne jego nowe odmiany nadal więc aktualna jest teza Korczaka o potrzebie rozbudzania wśród wychowanków postaw oporu na wszelkie próby zdominowania ich przez dorosłych bez stosownej akceptacji ze strony dzieci.

Korczak upomina się o etykę dnia codziennego, stawiając obu dopełniającym się stronom procesu wychowania zadania mniej radykalne, realistyczne po to, by mogły być spełnione
Korczak ostrzega przed bezsensownym trwaniem pedagogów w kręgu społecznie wytworzonego pozoru skutecznego wychowania z pozorami jego naukowości wyłącznie. Zdaniem Korczaka pseudowychowawcy nie powinni być dopuszczani do pracy z dziećmi zaś troską osób odpowiedzialnych za jakość kadr pedagogicznych powinno być pozyskiwanie przez nie jak najlepszych kandydatów.
To Korczak dostrzegł jako jeden z pierwszych, że pedagog jest zawsze niejako na mocy definicji podmiotem w stosunku do wychowanka a ten przedmiotem jego oddziaływań.
Pedagogika Korczaka jest najbliższa społeczeństwu w którym wychowawcy uznają prawo do wolności nie tylko swoich wychowanków, ale i sami odnoszą je do siebie.
Korczak upomina się o przestrzeganie w szkole zasady solidarności w toku szkolnej edukacji.
Dobry wychowawca różni się od złego wychowawcy zdaniem Korczaka liczbą popełnianych błędów, wyrządzanych krzywd.
W 1946 roku powstał Komitet Korczakowski do kalendarza pamiętnych dat została wpisana przez UNESCO setna rocznica urodzin Korczaka.

---