Początki ruchu ludowego na ziemiach polskich 2


Początki ruchu ludowego na ziemiach polskich. Oprac. RM podr. s. 188 -189

1. Ruch ludowy - samodzielny ruch polityczny chłopów jako odrębnej warstwy społecznej, na

ziemiach polskich najwcześniej powstał w Galicji, z zaborze rosyjskim dopiero około 1905 (m.in. ze względu

na brak możliwości legalnej działalności w we wcześniejszym okresie), natomiast samodzielny ruch ludowy nigdy

nie powstał z zaborze pruskim (ze względu na współdziałanie chłopów z ziemiaństwem w duchu solidaryzmu

społecznego i narodowego - zob. temat: Zabór pruski)

2. Galicja jako kolebka polskiego ruchu ludowego.

3. Przyczyny powstania ruchu ludowego w Galicji.

- silny antagonizm w Galicji między wsią (chłopami) a dworem (ziemiaństwem - szlachtą)

- żywa tradycja antyszlacheckich wystąpień chłopskich w Galicji (tradycja rabacji 1846 r.)

- spory chłopów z ziemiaństwem (na masową skalę) o tzw. serwituty

- szczególnie trudne położenie materialne chłopów galicyjskich (m. in. w porównaniu do sytuacji

chłopów w zaborze pruskim i rosyjskim) - przeludnienie na wsi galicyjskiej, małe gospodarstwa,

masowa emigracja z Galicji „za chlebem” (zob. „Nędza Galicji w cyfrach” S. Szczepanowskiego)

- możliwość legalnego zrzeszania się chłopów w zaborze austriackim (w warunkach autonomii

galicyjskiej)

- dążenie do zniesienia niedemokratycznej ordynacji wyborczej (do parlamentu w Wiedniu i Sejmu

Krajowego we Lwowie), a tym samym do przełamania dominacji konserwatystów i ziemiaństwa w

życiu politycznym Galicji.

- dążenie chłopów do politycznej emancypacji (do politycznego uniezależnienia od ziemiaństwa)

4. Początki ruchu ludowego w Galicji.

- działalność księdza Stanisława Stojałowskiego (w duchu pracy organicznej i solidaryzmu społecznego

oraz tzw. katolicyzmu społecznego propaguje tworzenie kółek rolniczych, szkół i czytelni wiejskich, bractw

trzeźwości, itp., redaguje od 1875 r. pisma adresowane do chłopów: „Wieniec”, „Pszczółkę”)

- działalność Bolesława i Marii Wysłouchów we Lwowie (redagują we Lwowie w latach 1889 - 1902.

czasopismo „Przyjaciel Ludu”, propagują wśród chłopów patriotyzm, wzywają ich do politycznego

usamodzielnienia się - np. kandydowania do Sejmu Krajowego, tworzenia własnych organizacji, walki o

demokratyczną ordynację wyborczą)

- działalność Franciszka Stefczyka (od lat 90 - tych XIX w.) - propagowanie wśród chłopów tworzenia

spółdzielni oszczędnościowo - kredytowych - tzw. kas Stefczyka (przed I wojną światową zrzeszały ok.

300 tys. członków)

5. Pierwsze partie ruchu ludowego w Galicji.

- Związek Stronnictwa Chłopskiego (utworzony w 1889 r. przez ks. S. Stojałowskiego)

- Stronnictwo Ludowe (utworzone na zjeździe chłopskim w Rzeszowie w 1895 r., pierwsza na

ziemiach polskich działająca legalnie partia polityczna o masowym członkostwie, działacze: Karol

Lewakowski, Jan Stapiński, Jakub Bojko, program: reforma ordynacji wyborczej - jej demokratyxacja,

poprawa stanu oświaty na wsi galicyjskiej, parcelacja części ziemi z majątków ziemiańskich, odebranie

ziemiaństwu serwitutów)

- Stronnictwo Chrześcijańsko - Ludowe (od 1896 r., ks. S. Stojałowski)

- przekształcenie SL w PSL w 1903 r. (w nowym programie partii, do postulatów przedstawianych

wcześniej, dołączają m. in. takie jak: koncepcja trialistyczna, oświata w duchu narodowym i patriotycznym)

6. PSL w życiu politycznym Galicji od 1907 r. (od momentu wprowadzenia demokratycznej ordynacji

wyborczej do parlamentu w Wiedniu)

- PSL staje się najsilniejszym polskim ugrupowaniem politycznym reprezentowanym w izbie niższej

parlamentu w Wiedniu, rośnie w partii znaczenie Wincentego Witosa

- z partii lewicowej (współpracującej z socjalistami z PPSD) staje się stopniowo partią centrową

(współpraca z prawicą - z konserwatystami galicyjskimi), co doprowadza w 1913 r. do rozłamu w jej

szeregach (zob. punkt 7)

7. Rozłam w PSL w 1913 r.:

- PSL „Piast (partia centrowa, z Wincentym Witosem na czele),

- PSL „Lewica” (partia lewicowa, o programie radykalnym, mająca wpływy wśród chłopów biednych,

przywódca: Jan Stapiński, współpraca z PPSD oraz z obozem politycznym J. Piłsudskiego w ramach KSSN)

8. Początki ruchu ludowego w Królestwie Polskim (powstaje później niż w Galicji, jest bardziej lewicowy od

galicyjskiego PSL i PSL „Piast”)

- czasopismo „Zaranie” i Maksymilian Malinowski (tzw. ruch zaraniarski), Polski Związek Ludowy

od 1904 - 1905 r.)

- powstanie PSL „Wyzwolenie” w 1915 r. (w Kongresówce, pod okupacją wojsk niem. i austr.)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
POCZĄTKI RUCHU LUDOWEGO NA ZIEMIACH POLSKICH
Początki ruchu socjalistycznego na ziemiach polskich 2
Początki kapitalizmu (2) , Geneza i początki kapitalizmu w rolnictwie na ziemiach polskich (poł
NARODZINY RUCHU ROBOTNICZEGO NA ZIEMIACH POLSKICH
Początki turystyki na ziemiach polskich i w Europie, turystyka i rekreacja, Turystyka w Polsce(1)
Początki kina na ziemiach polskich do 1914 r (filmoznawstwo), Film Teoria
PODWÓD, CZYLI POCZĄTKI KOMUNIKACJI NA ZIEMIACH POLSKICH Rafał Zgorzelski
6 Nowoczesne pielęgniarstwo na ziemiach polskich
Droga chasydów na ziemiach polskich
Żelazo na ziemiach polskich znane było okołou0 r
zaliczenia z hist gosp, ROZDZIAŁ 14, Gospodarka na ziemiach polskich
!! Wypracowania !!, 98, Rozwój przemysłu na ziemiach polskich w XIX i XX wieku®
O sztuce w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na ziemiach polskich
18 04 Prawosławie na ziemiach polskich
Sytuacja na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego po roku63
Rewolucja przemysłowa na ziemiach polskich (19 stron) 3E2J6YSUPCCPTGL7NYBHHQIONRCAXDMT55PLYIQ
Rozwój konstytucji na ziemiach polskich od XVIII do XX wieku, Rozwój konstytucji na ziemiach polskic
WIĘZIENIA HITLEROWSKIE na ziemiach polskich, WIĘZIENIA HITLEROWSKIE na ziemiach polskich (w obecnych
PIELĘGNIARSTWO NOWOCZESNE NA ZIEMIACH POLSKICH

więcej podobnych podstron