NAJCIEKAWSZE POSTACIE KOBIECE W LITERATURZE POZYTYWIZMU

Kobiety w XIX wieku postawione zostały wobec naglącej potrzeby pracy zarobkowej. Przyczyny tego tkwiły w:

• konfiskacie majątków;

• uwięzieniu i zesłaniu uczestników powstania;

• ciężkiej sytuacji średniego i drobnego ziemiaństwa po uwłaszczeniu chłopów;

• tragiczny los sierot i wdów.

Praca zarobkowa kobiet stanowiła przełom w obyczajowości polskiej. Podjęcie przez literaturę tematu emancypacji kobiet jako pomocy społeczeństwu w zmianie poglądów na temat działalności zawodowej kobiet i roli kobiety w społeczeństwie.

• uznane prawa kobiety do decydowania o własnym życiu, np. Justyna Orzelska (nie Różyc, a Janek) czy Marynia Kirlanka (ją Witold Korczyński określa mianem „prostej, pracującej, zdolnej rozumieć i kochać)…

• krytyka kojarzenia małżeństw pod presją stanową lub obyczajową, np. „Lalka” (Wokulski i prezesowa Zasłwaska) czy „Nad Niemnem” (Marta Korczyńska i Anzelm);

• ukazywanie skutków niewłaściwego wychowania, np. „Nad Niemnem” - Emilia Korczyńska, Leonia;

• podkreślenie bezradności kobiet zmuszonych do samodzielnej egzystencji;

Literatura uznała konieczność odrzucenia konwenansów społeczno-obyczajowych wyznaczających kobiecie miejsce przy boku męża, nie liczących się z jej indywidualnością. Jednocześnie walczono o przyznanie kobietom odpowiednich praw do edukacji, zapewniających możliwości samodzielnego zarobkowania. Powoli odchodzono od przesądów uznających niektóre zawodu za wyłącznie męskie, np. subiekta, czy jubilera.

Ważnym stał się postulat uczciwego opłacania pracy kobiet na równi z mężczyznami.

„Nad Niemnem”:

• Marta Korczyńska; - jedyny sens egzystencji jaki zna - praca; samotna;

• Justyna Orzeska; - „kapłanka” pracy;

• Maria Kirłowa; VIII

• Emilia Korczyńska - chora, nieszczęśliwa, wiecznie narzekająca, słaba;

• Terenia Plińska - ;

• Jadwiga Domuntówna - zazdrosna rzuca w Jana i Justynę kamieniem;

• Andrzejowa - pomaga biednym, przez co składa hołd mężowi;

• Leonia - z góry patrzy na chłopów; interesuje się tylko tym, czy ma modne buciki, wytworny, elegancki salon (córka Benedykta i Emilii);

„Lalka”

• Izabela Łęcka - piękna, błękitnooka blondynka, arystokratka o zimnym sercu i wysokim mniemaniu o sobie; ma wielu zalotników, lecz mało kandydatów na męża; łatwo popada w zachwyt nad sobą;

• Baronowa Zasławska - staruszka, szlachetna, mądra osobowość, przychylnie nastawiona do Wokulskiego, miała kiedyś romans z jego dziadkiem (uczucie zniszczone przez nierówność klasową);

• Baronowa Krzeszowska - indywiduum, nieznośna, wieczna intrygantka w służbie plotki, złośliwa; straciła niegdyś dziecko, córeczkę;

• Hrabina Wąsowska - samodzielna, inteligentna i piękna osóbka z temperamentem.

• Pani Stawska - kobieta - anioł, ideał uczciwości i pracowitości, mieszka wraz z matką i córką w kamienicy zakupionej przez Wokulskiego; szykanowana przez Krzeszowską zazdrosną o dziecko (proces o lalkę);

• Magdalenka - dziewczyna z ulicy, dzięki pomocy Wokulskiego zmienia się i zaprzestaje grzesznego procederu…;