HISTORIA WYCHOWANIA WYKŁAD III 29.10.11
ARYSTOTELES 384-322 pne
Żeby dusza aię dobrze rozwijała, to musi być zdrowe ciało. Uczeń Platona
Zakładał, że dusza jest tożsama z ciałem. Kładł nacisk na:
- wychowanie fizyczne za które odpowiadają rodzice, niańki lub inne osoby, które wychowują dziecko( na marginesie Arystoteles uważał, że mózg kobiecy nie jest w stanie pojąć większości kwestii , i dlatego rolą kobiet jest przede wszystkim rodzenie dzieci i bycie żoną)
- hartowanie ciała- zaraz po urodzeniu dziecko powinno być zanurzone w rwącym potoku, później powinno chodzić lekko ubrane, spać przy otwartym oknie i dużo przebywać na świeżym powietrzu
-wychowanie emocjonalne (moralne), podstawą tego wychowania są trzy czynniki:
- rozumu , wynika to z faktu człowieczeństwa
-natura ,wrodzone predyspozycje
-przyzwyczajenie- powtarzalność, przyzwyczajanie do wykonywania określonych czynności już od dzieciństwa
-wychowanie intelektualne - kształcenie przy zdecydowanym zakazie stosowania kar fizycznych, system kar i nagród0 bez chłosty ( w tamtym czasie bić można było tylko niewolników, nie ludzi wolnych)
Edukacja:
Do 7 roku życia dziecko pozostaje pod opieką rodziców , ale zgodnie z założeniami państwa Do 5 roku życia dziecko nie powinno się niczego uczyć , jedynie bawić. Od 5 -7 rż dziecko ma się przysłuchiwać naukom starszego rodzeństwa, ma się pomału oswajać z wiedzą.
Od 7 rż rozpoczynał się okres edukacji. Państwo ingerowało, wtedy gdy rodzic nie rozpoczynał edukacji dziecka.
Od 7-14 rż dziecko uczy się elementarnych podstaw pisania i czytania, wprowadza wykształcenie muzyczne, polegające nie tylko na nauce gry na lirze , ale i uczeniu estetyki i piękna. Uczono także rysunku. Dla Greków sztuka malarska miała olbrzymie znaczenia, gromadzili dzieła sztuki. Ponadto poprzez rysunki zapamiętywano miejsca i wydarzenia.
Od 14-21 rż dochodziła matematyka, astronomia, retoryka, polityka, literatura + wzmożone ćwiczenia fizyczne. Wychowany Grek musiał umieć pływać.
Dobór rodziców
- wiek: kobieta 30-50 lat, mężczyzna 40-70
-wychowanie moralne rodziców
-warstwa społeczna
Arystoteles wypowiadała się za szkolnictwem publicznym
( przeanalizować różnice miedzy Sokratesem -Platonem- Arystotelesem)
SPARTA
Celem wychowania było podporządkowanie państwu i przygotowanie do wojen.
Spartanie, jako jeden ze szczepów jońskich, byli bardzo wojowniczy. Priorytetem było wychowanie wojskowe, czyli:
- surowa dyscyplina
-gotowość wojskowa, militarna
-świadomość stanowa
Wychowanie było zbiorowe, jednostronne. Nie brano pod uwagę dobra i potrzeb jednostki, jednostka nie miała żadnego znaczenia.
Stanisław Kot o wychowaniu spartańskim wypowiedział się tak „ Wychowanie spartańskie to wychowanie gromadne bezosobowych sług idei państwowej”
EDUKACJA
Do 7 roku życia dziecko było w domu. Później państwo zabierało dzieci od rodziców- chłopców i dziewczynki. Od tej chwili rodzice przestają odgrywać jakąkolwiek rolę w wychowaniu dzieci. Dzieci trafiają pod nadzór specjalnych urzędników państwowych, zwanych PAJDOMOS. Byli oni odpowiedzialni za wychowanie dzieci, a także od ich decyzji zależało życie dziecka ( w przypadku uznania , ze dziecko jest ułomne lub zbyt słabe po urodzeniu zostało zrzucone góry Tajgetos)
Dobór rodziców
Kobieta i mężczyzna powinni być z tego samego stanu i być sprawni fizycznie.
System wychowawczy był taki sam dla chłopców i dziewcząt. Kobiety też walczyły. Najważniejsza była dyscyplina, wspomniane wcześniej pływanie oraz umiejętność polowania.
Chłopcy trafiali na 23 lata do zamkniętych koszar. ( byli tam do 30 roku ż),
Do 30 rż nie byli pełnowartościowymi obywatelami Sparty.
Po ukończeniu koszar, adepci w dalszym ciągu musieli uprawiać ćwiczenia fizyczne.
W przypadku małżeństwa do 30 rż- mąż bywał w domu tylko na przepustkach, natomiast żona mieszkała z teściową i była jej całkowicie podporządkowana.
od 7-18 roku życia uczyli się życia w gromadzie.
Gromadne życie opierało się na nw zasadach:
I zasada -całkowita trzeźwość
II zasada -skromność
III zasada -odporność na warunki zewn, umiejętność przeżycia w każdych warunkach
IV zasada -pogarda dla niewolników
W okresie 18-20 rż uczęszczali do szkoły, zwanej EFEBIĄ która była jak gdyby poligonem do ćwiczeń wojskowych.
W okresie 21-30 rż obowiązkowa służba wojskowa.
Dziewczyny były wychowywane w domu - ćwiczenia fizyczne, umiejętność władania bronią, do ok. 18 roku życia. Uczyli je rodzice, pod nadzorem pajdomonów.
Jak już wiadomo w Sparcie kładziono nacisk na wychowanie fizyczne. Jeśli chodzi o wykształcenie humanistyczne to uczono ich : historii przodków, ustaw państwowych, pieśni lirycznych ( których celem było zagrzewanie do walki - ot, i cały liryzm.)
Za co krytykowano wychowanie spartańskie:
1). Za jednostronność wychowania
2). Brak kształcenia jednostki
3). Tzw ciasnotę duchową, brak horyzontów
4). Szorstkość zewnętrzną - brak obycia towarzyskiego
5). Szorstkość wewnętrzną- nie nauczono ich okazywania uczuć
ATENY
Bardzo ważnym pojęciem jest KOLOGATIA
Kolos - piękny, Aghatos - dobry
Piękne jest to co jest dobre, dobre jest to co jest piękne.
Ideał wychowania
Państwo w Atenach tylko częściowo ingerowało w wychowanie, przede wszystkim w wychowanie fizyczne. Wychowanie moralne i intelektualne pozostawiało rodzicom i nauczycielom.
W Atenach nie było szkół i nauczycieli opłacanych przez państwo. Nauczał ten kto chciał, niekoniecznie ten co umiał. Wyboru nauczyciela dokonywali rodzice.
Ideałem wychowania Atenach był dobry obywatel, przeciwieństwie do Sparty- gdzie stawiano na dobrego , wysportowanego wojownika.
Wychowanie można podzielić na poszczególne etapy:
- I ETAP dzieciństwo - w domu do ok. 7 rż , dominująca rola rodziców, matki. Wych. oparte na systemie kar i nagród, przy czym kary także fizyczne. Podstawowym sposobem wychowywania była zabawa. Przekazywano dzieciom baśnie, legendy i mity. Dzieci do 7 rż żyły bardzo swobodnie.
-II ETAP okres szkolny - od 7 do 18 rż. Rodzice wybierają nauczyciela oraz pedagoga, który był niewolnikiem ( oajda gos- ten który prowadzi dziecko) Pedagog sprawował przede wszystkim funkcję opiekuńczą- zaprowadzał dziecko do nauczyciela, niósł tabliczki, towarzyszył mu na lekcjach, którym się przysłuchiwał, by móc w domu powtarzać z dzieckiem materiał. Uczył go zasad savoir vivre. Jeśli ojciec miał zaufanie do pedagoga, dawał mu rózgę, i przyzwolenie na dawanie kary.
Nauczycielami byli kolejno:
- pedagog
- gramatysta - elementarne zasady pisania
- kalkulator - uczył matematyki
- lutnista ( kantor) nauczyciel muzyki
-pedotrieb, nauczyciel WF- dochodził w 14 rż dziecka. WF uczono w palestrach lub w gimnazjach (bez zadaszenia) Ćwiczenia fizyczne były po to , by upiększyć i wzmocnić ciało. Uczono pentatlonu, pięcioboju tj
- rzutu dyskiem
- rzut dzidą
- biegi
- skoki w dal
- mocowanie
Nauczano 7 sztuk wyzwolonych:
TRIWIUM - gramatyka
- retoryka
- dialektyka
QUADRIVIUM -muzyka
- astronomia
- arytmetyka
-geometria ( czyli dzisiejsze geografia)
- III ETAP szkoły wojskowe (EFEBIA, powstały w 338 pne)
Od 18 do 20 rż - 1 rok w koszarach - uczono władania bronią, 2 rok -obowiązkowe poligony poza miastem. Efeb po ukończonej szkole składał uroczystą przysięgę i stawał się własnością państwa. Jednocześnie stawał się pełnoprawnym obywatelem.
Dziewczęta realizowały podobny program nauczania, ale odbywało się to w domu.
Wykształcenie ateńskie - podstawową metodą nauczania, była metoda wykładowcza. Nauka polegała na opanowywaniu pamięciowym.
-podstawową metodą wychowawczą był system kar i nagród
-następuje specjalizacja nauczycieli
Nauczyciel miał niską pozycję społeczną, nie miał szacunku, uczył kto chciał, anegdota „ albo umarł, albo nie daj Boże uczy dzieci”
Nauczyciel powinien uczyć za darmo, Nauka odbywała się na rynku, lub w domu nauczyciela, nie istniały szkoły jako budynki.
Uczeń mógł tylko słuchać nauczyciela, nie zadawał pytań i nie mógł zrobić nic bez wskazania nauczyciela.