Rany i ich gojenie.

Rana - przerwanie ciągłości tk lub ich uszkodzenie pod wpływem urazu.

1. Czynniki uszkadzające tk;

• Mechaniczne

• Termiczne

• Chemiczne

• Energia promienista

2. Podział ran ze względu na mechanizm uszkodzenia tk w urazie mechanicznym;

• Otwarta i rozdrapana

• Cięte

• Kłute

• Tłuczone

• Rąbane

• Szarpane

• Miażdżone

• Z ubytkiem skóry

• Postrzałowe

• Kąsane, kąsane zatrute

• Amputacje

3. Podział ze wzg na postępowanie lecznicze;

• Proste - dotyczą powłok, wymagają diagnostyki w kierunku obrażeń wewnętrznych.

• Złożone - uszkodzeniu powłok towarzyszą uszkodzenia ścięgien struktur kostno-stawowych , nerwów naczyń krwionośnych, narządów wew.

• Powikłane - stwierdza się zakażenia przyranne.

4. Podział ze wzg na ryzyko zakażenia;

• czyste; operacyjne , cięte czystymi urządzeniami, częstość infekcji 1%

• czyste skażone; zadane nożem chirurga lecz przebiegające z otwarciem jam ciała np. operacje na jelitach, infekcja > 5 %

• brudne; zabrudzone z rozległym uszkodzeniem tk, kąsane, postrzałowe, zabiegi

5. Sposób gojenia się ran;

• Rychłozrost - gojenie pierwotne

• Ziarninowanie - gojenie się wtórne, sposób gojenia się ran przewlekłych lub brudnych (ziarnina - nierówna masa tk zbudowana z pączkujących naczyń krwionośnych, fibroblastów, kolagenu, mukopolisacharydów)

• Odroczone zamknięcie - gojenie pierwotne odroczone.

6. Fazy gojenia się rany;

• zapalna 2 - 3 dni

• poliferencyjna; wytworzenie tk łącznej, naczyń i obkurczenie rany 2 - 3 tyg

• przebudowywanie rany; od 3 tyg po urazie do ok. 1 - 2 lat po tym czasie tk uzyskują ok. 80 % wytrzymałości tk łącznej.

7. Czynniki spowalniające proces gojenia;

• niedobór białek, energii i witamin.

• Niedotlenienie tk

• Wysuszenie rany

• Zakażenie rany,

• Nadmierny wysięk w ranie

• Uraz rany okolicznych tk

• Niekontrolowany odczyn zapalny

• Glikokortykosterydy, chemioterapia

• Cukrzyca, nowotwór złośliwy, niewydolność nerek.

Pierwsza pomoc po zranieniu polega na założeniu jałowego opatrunku, a w przypadku rany wyraźnie zabrudzonej także na przemyciu rany wody utlenioną.

Najprostszy sposób zatamowania krwotoku - uciśnięcie miejsca krwawienia..

8. Zasady zaopatrywania ran;

• Wywiad dotyczący okolicy wypadku.

• Obfite przepłukanie rany roztworem wody utlenionej, NaCl.

• Przemycie śr antyseptycznym brzegów rany i okolicznej skóry

• Znieczulenie nasiękowe : ew przewodowe 0,5 - 1 % lidokainy

• Opracowanie chirurgiczne, opatrunek

• Profilaktyka p/tężcowa, antybiotykoterapia.

9. Opracowanie chirurgiczne rany;

• rewizja rany

• pierwotne zeszycie, zdjęcie szwów po 7-10 dniach

• pierwotne wycięcie rany

• zszycie pierwotne odroczone

• zeszycie wtórne.

10. Niekontrolowane gojenie ran

Blizny hipertroficzne:

- niekontrolowany przerost rany do 6 miesiąca

- uniesione ponad poziom skóry, zaczerwienione, twarde zmiany

- najczęściej po głębokich oparzeniach

- po latach cofają się

- leczenie: uciskowe, sterydy, nie wycinać!

Keloid:

- powiększają się nawet po upływie 6 miesięcy

- klatka piersiowa, uszy, ramiona

- częściej u rasy czarnej

- trudne w leczeniu

- opisywane leczenie to wycięcie zmiany z następczą radioterapią niskimi dawkami

4