5. Profilaktyka - identyfikacja poziomów profilaktyki, przykłady działań profilaktycznych na poszczególnych poziomach

Profilaktyka (zapobieganie)postępowanie mające na celu przeciwdziałanie oraz likwidację przyczyn wywołujących choroby, zgony i wypadki.

Klasyfikacja działań profilaktycznych:

1.Profilaktyka I stopnia / podstawowa (pierwotna)

2.Profilaktyka II stopnia /wtórna

3.Profilaktyka III stopnia

I stopień II II

Profilaktyka podstawowa / I stopnia

• modyfikowanie warunków sprzyjających zapadalności na daną chorobę

• może być skuteczna nawet, gdy nie są dokładnie poznane bezpośrednie czynniki przyczynowe choroby ,np.

• zmniejszenie umieralności z powodu gruźlicy w Anglii i Walii przed odkryciem Mycobacterium tuberculosis i przed wdrożeniem skutecznej terapii

• działanie ukierunkowane bezpośrednio na zmniejszenie (lub eliminacje) zapadalności na daną chorobę, poprzez likwidację (lub ograniczenie) narażenia na czynnik przyczynowy (czynnik ryzyka), albo/i zmniejszenie podatności organizmu na oddziaływanie tych czynników

• przykłady:

• szczepienie ochronne (WZW B),

• noszenie maseczki ochronnej,

• unikanie nadmiernego nasłonecznienia (rak skóry).

Profilaktyka II stopnia /wtórna

• działanie mające na celu zmniejszenie chorobowości poprzez wczesne rozpoznawanie choroby i wczesne leczenie

• bardzo ważnym instrumentem realizacji jest badanie przesiewowe

• ten typ profilaktyki dotyczy sytuacji, w której doszło do uruchomienia procesu chorobowego, chociaż objawy chorobowe nie manifestują się jeszcze w klinicznej postaci lub w stopniu skłaniającym chorego do szukania porady lekarskiej

• Np. badania przesiewowe w kierunku

• raka szyjki macicy

• raka piersi

• gruczołu krokowego

Profilaktyka III stopnia

• Zmniejszenie postępu choroby oraz ograniczenia jej następstw (inwalidztwa)

• Można tu zaliczyć różnorodne formy terapii chorób przewlekłych

• Wkracza po klinicznym rozpoznaniu choroby

Faza kliniczna

Faza subkliniczna

Brak choroby