Załącznik nr 3

do Uchwały nr 531XIJ2008

Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego

z dnia 26 listopada 2008 r.

SYLABUS PRZEDMIOTU NA STUDIACH WYŻSZYCH

Lp.

Elementy składowe sylabusu

Opis

l.

Nazwa przedmiotu

Literatura w perspektywie antropologii kulturowej

2.

Nazwa jednostki prowadzącej

Wydział Polonistyki, Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych

przedmiot

3.

Kod przedmiotu

WF.IP.wk/1/7

4.

Język przedmiotu

Polski

Grupa treści kształcenia,

Grupa treści kierunkowych.

5.

w ramach której przedmiot jest

realizowany

Należy wskazać, czy jest to przedmiot:

•

obowiązkowy do zaliczenia semestru/roku studiów,

6.

Typ przedmiotu

7.

Rok studiów, semestr

Rok I, semestr 2; rok II, semestr 2. Specjalność.

jest

8.

Imię i nazwisko osoby (osób)

Prof. UJ dr hab. Anna Łebkowska

prowadzącej przedmiot

Imię i nazwisko osoby (osób)

egzaminującej bądź udzielającej

Prof. UJ dr hab. Anna Łebkowska

9.

zaliczenia w przypadku, gdy nie

jest nim osoba prowadząca dany

-

przedmiot

10.

Formuła przedmiotu

Ćwiczenia

11.

Wymagania wstępne

-

12.

Liczba godzin zajęć dydaktycznych

60

13.

Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi

6

14.

Czy podstawa obliczenia średniej ważonej?

Nie

15.

Założenia i cele przedmiotu

Założeniem przedmiotu jest zapoznanie studentów z głównymi problemami współczesnej antropologii literatury i zdobycie przez nich kompetencji w tym zakresie. Celem ćwiczeń jest wykształcenie umiejętności interpretacji tekstów literackich w kontekście podstawowych kategorii antropologicznokulturowych, wykształcenie umiejętności analizy zjawisk literackich za pomocą tychże kategorii, a także znajomość współczesnego dyskursu literaturoznawczo-kulturowego. Ćwiczenia - prowadzone za pomocą rozpraw teoretycznych - opierają się przede wszystkim na analizie tekstów literackich. Założeniem przedmiotu jest również wprowadzenie studentów we współczesne kierunki związane z antropologią kultury

16.

Metody dydaktyczne

ćwiczenia o charakterze konwersatoryjnym. 60 godzin rocznie (dwie godziny tygodniowo), a także możliwość korzystania z konsultacji ( w ramach dyżurów)

17.

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia z przedmiotu, a także formę i warunki zaliczenia poszczególnych form zajęć wchodzących w zakres danego przedmiotu

Warunki zaliczenia przedmiotu: aktywny udział w zajęciach: wykazywanie się znajomością wskazanych w programie zajęć rozpraw naukowych i utworów literackich, umiejętność problematyzacji badanych zjawisk literackich, umiejętność analizy tekstów literackich z wykorzystaniem kategorii antropologicznych. Zajęcia kończą się egzaminem po rocznym kursie.. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie przedmiotu Terminy egzaminów ustalane są z osobą prowadzącą zajęcia Egzamin (ustny).

18.

Treści merytoryczne przedmiotu oraz sposób ich realizacji

1)Wstęp: dzieło literackie - .autonomiczność a zagadnienie kontekstualizacji; wprowadzenie do problemów interpretacji. Określenie perspektywy badawczej. Podstawowe rozróżnienia: antropologia kultury, antropologia literatury, antropologia literacka. Wprowadzenie w zagadnienia symboliki kulturowej i kategorii antropologicznych. 2) Narracja - jako instrument poznania i rozumienia rzeczywistości; jako naturalna dyspozycja człowieka, prastruktura mówienia o świecie a także jako kategoria aksjologiczna. Pojęcie mitu w kulturze; relacja mit-literatura. Wprowadzenie w teorię Frye'a i w teorię archetypów Junga. Narracja - fabuła - fikcja. (Wstępne wprowadzenie do problematyki fikcji literackiej) 3) Czas i przestrzeń jako kategorie antropologiczne a) kulturowe wzory doświadczania przestrzeni a literatura - symbolika labiryntu, domu drogi, przestrzeni otwartej i zamkniętej, własnej -cudzej, centrum i pogranicza, postać flaneura itp), b) wizje czasu w kulturze i jego odmiany: symboliczne struktury czasowe; czas natury, czas kultury (itd.) a literatura czas i przestrzeń a sfera saacrun ( Eliade) ; Życie -śmierć, antropologia śmierci; Symbolika i sposoby przedstawiania 4) Zagadnienie podmiotowości; kategoria osoby i problem tożsamości. Zagadnienie autora - podmiotu literackiego - bohatera; Sposoby uobecnienia osoby w literaturze; tożsamość a odmienność; obcość a identyfikacja; role np. outsider, podróżnik, kolekcjoner itp; prywatność a instytucja; autokreacja, pisanie sobą, pisanie siebie; Ja - Inny; zagadnienie autobiografii 4) Literatura a stereotypy; wobec „Innego” , wzorce zachowań, emocje, Kategoria codzienności, człowiek a przedmiot. 5)“Płeć kulturowa” jako kategoria analizy literackiej; wzorce literackie i kulturowe (problem władzy, dominacji; tożsamości, stereotypy męskie i kobiece, itd). Gender -literackie reprezentacje; metaforyka i symbolika M.in. teorie Agacinski, Butler, Braidotti róznice między teoriami) Teoria E. Showalter i sposoby analizy tekstu literackiego 6) kategoria ciała (wspólczesne perspektywy antropologiczne i literaturoznawcze) , przyczyny zwrotu w strone kategorii cielesności we współczesnej refleksji humanistycznej; ciało czytane przez kulturę; pojęcie abiectu, kategoria ciała a podmiot, władza, gender; 7)Kategoria mimesis w perspektywie antropologicznej, estetycznej literaturoznawczej; uwikłanie kulturowe imitacji ; ( kat. pożądania mimetycznego - teoria Girarda;) 8)pojecie gry: perspektywy antropologiczna, estetyczna , literaturoznawcza (m.in. teoria Cailloisa i Isera, ) pojecie dramatu (Goffman, Turner) 7) Zachowania społeczne, obrzędy kulturowe a literatura, Święto. Tabu - detabuizacja i in: karnawałowe światoodczucie (w ujęciu Bachtina), kategoria śmiechu;( w stronę groteski).. 8)Sztuka jako system kulturowy (Geertz)

19.

Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej, obowiązującej do zaliczenia danego przedmiotu

Spis lektur do egzaminu z przedmiotu: Literatura w perspektywie antropologii kulturowej (Egzamin po trzecim semestrze studiów) --- J. Culler, Teoria literatury. Warszawa 1998 ( rozdziałki:: 2, 3, 6, 8)jest - --W. Iser, Zmienne funkcje literatury. W: Odkrywanie modernizmu. Zbiór pod red. R. Nycza, Kraków 1998 jest Tekst zalecany: W. Iser, Czym jest antropologia literatury. W: Teksty Drugie, 2006/5 - --P. Ricoeur, Życie w poszukiwaniu opowieści „Logos i Ethos” 2/1993 jest --K. Rosner, Narracja jako struktura rozumienia świata. “Teksty Drugie 1999/3 jest Tekst zalecany: A. Łebkowska Narracja w: Kulturowa teoria literatury pod red. R.Nycza i M.P. Markowskiego, Kraków 2006 jest Ch.Taylor, Źródła podmiotowości. Fragmenty z rozdziału Podmiotowość w przestrzeni moralnej część 3, s.82-104. Warszawa 2001 jest - -- N. Frye, Mit, fikcja przemieszczenie W: Studia z teorii literatury I. Archiwum przekładów Pamiętnika Literackiego, Wrocław 1977. lub: „Pamiętnik literacki” 1969/2 jest - -- J. Sławiński, Przestrzeń w literaturze W: Przestrzeń i literatura pod red. M. Głowińskiego i A. Okopień Sławińskiej. Wrocław 1978 -----------Do wyboru jeden z dwóch tekstow: -1- M. Głowiński, Labirynt, przestrzeń obcości W: tegoż Mity przebrane. Kraków,1990 2- G. Bachelard Dom rodzinny, dom oniryczny W: tegoż Wyobraźnia poetycka Warszawa 1975 jest --H. Paetzhold, Polityka przechadzki W: Formy estetyzacji przestrzeni publicznej. Pod red. J.S. Wojciechowskiego i A.Zeidler-Janiszewskiej Warszawa 1998 - -- M. Eliade , Święty obszar i sakralizacja świata i Czas święty i mity w: tegoż: Sacrum, mit, historia. Warszawa 1974 Artykuł zalecany: A. Zawadzki, Autor. Podmiot literacki w: Kulturowa teoria literatury. pod red. R. Nycza i M.P. Markowskiego, Kraków 2006 -- R. Nycz, Osoba w nowoczesnej literaturze. Ślady obecności W tegoż: Literatura jako trop rzeczywistości. Kraków 2002 lub W: Osoba w literaturze i komunikacji literackiej, studia pod red. E. Balcerzana i W. Boleckiego. Warszawa 2000.jest Artykuł zalecany: A. Łebkowska, Gender w: Kulturowa teoria literatury pod red. R. Nycza i M.P. Markowskiego, Kraków 2006 do wyboru albo: S Agacinski, Człowiek podzielony; Wariant różnicy; Męski uniwersalizm W; Tejże Polityka płci. Warszawa 2000 jest albo E. Showalter, Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej. W: Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie. antologia szkiców pod red. A. Nasiłowskiej Warszawa 2001. jest ---- E. Showalter Bezdroża feminizmu. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia pod red. H. Markiewicza Kraków 1994 t.IV. jest Judith Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie. W: Teorie literatury XX wieku pod red. A. Burzyńskiej i Michała Pawła Markowskiego T. II Antologia Kraków 2006 albo: J. Butler, Akt performatywny a konstrukcja płci kulturowej w: Lektury inności Antologia pod red. M. Dąbrowskiego i R.Pruszczynskiego Warszawa 2007 jest -- Z. Bauman Fragmenty z rozdziału Ponowoczesne przygody ciała w: tegoż Ciało i przemoc Warszawa 1998. jest A. Kępińska, Ciało post-ludzkie. W: „Kultura współczesna” 1-2 (23-24) 2000 wyd. spec. Estetyka (im)materii, pod red. K. Wilkoszewskiej jest Tekst zalecany: Chr. Barker, Ciało ukształtowane przez kulturę w tegoż: Studia kulturowe. Teoria i praktyka Kraków 2005 Tekst zalecany: J. Kristeva, Ujęcie wstrętu w: tejze Potega obrzydzenia. Esej o wstręcie . Kraków 2007 Zofia Mitosek: Antropologia mimesis W tejże Mimesis. Zjawisko i problem. Waszawa 1997 - -- E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2000, (Wprowadzenie). V. Turner, Od rytuału do teatru, Warszawa 2005 (wskazane fragmenty) ---R. Caillois, Definicja. gry i zabawy; Klasyfikacja gier i zabaw (fragmenty) W tegoż: Żywioł i ład Warszawa 1973 -- koncepcja karnawału M. Bachtina odpowiednie fragmenty z tegoż Problemy poetyki Dostojewskiego Warszawa 1970, (s. 187- 207) lub Bachtin. Dialog Język - Lieratura. pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego. Warszawa 1983. (tu: fragmenty z części Kultura, karnawał, literatura) C. Geertz, Sztuka jako system kulturowy W: Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków 2005 Do wyboru dwie pozycje z poniżej wymienionych: - -- R. Girard, Od mimetycznego pożądania do upiornego sobowtóra. W: Sacrum i przemoc. Poznań 1993 -- R. Girard, „Teoria w oparciu o którą można dalej pracować”: mechanizm mimetyczny w tegoż; Początki kultury Kraków 2006 -- Fr. Chirpaz, Ciało Warszawa 1998. Tu rozdziały: 1. Bezpośredniość 2. Nieprzezroczystość - --Monika Bakke. r.VI Płeć transgresyjna. W tejże Ciało otwarte. Filozoficzne reinterpretacje kulturowych wizji cielesności Poznań 2000 -- -- Feminizm wielokulturowy i globalny. W: R. P. Tong, Mysl feministyczna Warszawa 2002 - -- P. Aries Pięć wariacji na cztery tematy. W: Antropologia śmierci. Myśl francuska . Wybór i wstęp S. Cichowicz. Warszawa 1993 , -- Z. Bauman, Ponowoczesność czyli dekonstruowanie nieśmiertelności W: Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia. Warszawa 1998 ----G. Bataille, Święto W tegoż Historia erotyzmu, Kraków 1992. - -- E. Levinas, Ślad innego. W: Filozofia dialogu. Wybór opr. B. Baran Kraków 1991 -- Z. Bauman, Tęsknota za twarzą, unikanie twarzy. W: Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia. Warszawa 1998 -- E. Goffman, Piętno a tożsamość społeczna w tegoż: Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości Gdańsk 2005 - -- G. Poulet, Rozważania o czasie ludzkim W: Metamorfozy czasu; Warszawa 1977 -- J. Clifford, O surrealizmie etnograficznym W tegoż: Kłopoty z kulturą Warszawa 2000 -- C. Geertz, Opis gęsty: w poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury W tegoż: Interpretacja kultur. Wybrane eseje Kraków 2005

* sporządzono w oparciu o broszurę "Europejski system transferu i akumulacji punktów (ECTS). Krótki przewodniR', opracowany na podstawie przewodnika "Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów i Suplement do Dyplomu", sfinansowany w ramach funduszy Programu SOCRATES-Erasmus, Warszawa 2006.

---