Aldehydy - to związki organiczne zawierające charakterystyczną dla nich grupę funkcyjną, którą jest grupa aldehydowa. R- grupa węglowodorowa, -CHO- gr. Aldehydowa, która decyduje o właściwościach tych związków.
Alkohole - pochodne węglowodorów, w których atom lub atomy wodoru został zastąpiony grupą hydroksylową -CH.
Otrzymywanie:
a) Hydratacja - CH2=CH2 + H2O CH3-CH2-OH (etanol)
b) Utlenianie - 2*CH4 + O2 2*CH3OH (metanol)
c) reakcja fluorowcopochodnych z mocnymi zasadami
CH3-CH2-Cl + NaOH CH3-CH2-OH (etanol)
d) fermentacja alkoholowa - C6H12O6 C2H5OH +2*CO2
Właściwości: bezbarwna ciecz, char. zapach, spala się niebieskim płomieniem.
Alkohole polihydroksylowe
Właściwości glikolu: bezbarwna ciecz, gęstość większa od wody, dobrze rozp. w wodzie, temp. krzepnięcia -12*C, stosowany jako płyn do chłodnic
Glicerolu: bezbarwna oleista ciecz, duża gęstość, słodki smak, dobrze rozp. w wodzie, nietoksyczny, spala się jasnożółtym kopcącym płomieniem.
CH2-OH CH2-ONa
2* CH-OH + 6*Na CH-ONa + 3*H2
CH2-OH CH2-Ona
Zastosowanie: mat. wybuchowe, tw. sztuczne, leki, barwniki i farby drukarskie.
Fenole - stanowią grupę związków, w których grupa funkcyjna -OH jest bezpośrednio związana z atomem węgla pierścienia aromatycznego.
Ar-OH (Ar-grupa arylowa, OH-grupa hydroksylowa)
Właściwości: krystaliczna, bezbarwna substancja, utleniany na powietrzu przyjmuje zabarwienie różowe, brunatne, intensywny charakterystyczny zapach, słabo rozp. w wodzie (w 70*C miesza się z wodą bez ograniczeń), silna trucizna (działa żrąco na skórę - trudno gojące się rany)
Zastosowanie: do produkcji tworzyw sztucznych, farb, żywic, barwników, lakierów, mat, wybuchowych; do celów dezynfekcyjnych.
Aldehydy - to związki organiczne zawierające charakterystyczną dla nich grupę funkcyjną, którą jest grupa aldehydowa. R- grupa węglowodorowa, -CHO- gr. Aldehydowa, która decyduje o właściwościach tych związków.
Metody otrzymywania:
a) katalityczne utlenianie metanolu- 2*CH3OH + O2 2*HCHO + 2*H2O
b) odwodornienie metanolu- CH3OH HCHO + H2 metanal
Próba Tollensa
Próba Trommera
Kwasy karboksylowe- zw. Organiczne, których cząsteczki składają się z grupy węglowodorowej oraz grupy karboksylowej -COOH
Nazewnictwo:
CH4 - HCOOH - kwas metanowy (mrówkowy)
C2H6 - CH3COOH - kwas etanowy (octowy)
C3H8 - C2H5COOH - kwas propanowy (propionowy)
C4H10 - C3H7COOH - kwas butanowy (masłowy)
C5H12 - C4H9COOH - kwas pentanowi (walerianowy)
Wł. kw. Mrówkowego: bezbarwna ciecz, ostry duszący zapach, jego para drażni błony śluzowe, stężony powoduje oparzenia, dobrze rozpuszcza się w wodzie.
Wł. kw. Octowego: stężony jest żrący, ciecz, ostry zapach, w temp. 16,6*C krzepnie tworząc kryształy, podobne do lodu, jego 6-10% roztwór to ocet.
Reakcje:
a) z metalem aktywnym - HCOOH + Zn (HCOO)2 Zn + H2
b) z zasadami - C6H5COOH + NaOH C6H5COONa + H2O
c) z tlenkami metalu - 2*CH3COOH + CuO (CH3COO)2 Cu + H2O
Zastosowanie: barwniki, farby, przemysł spożywczy, leki, tw. sztuczne.
Wyższe kwasy karboksylowe- kwasy o długich łańcuchach węglowych. Składniki naturalnych tłuszczów i dlatego noszą nazwy kw. tłuszczowych.
Palmitynowy- C15H31COOH, Stearynowy- C17H35COOH, Oleinowy- C17H33COOH
Właściwości: Palmitynowy i stearynowy to białe ciała stałe. Oleinowy jest jasnożółtą oleistą cieczą. Wszystkie nie rozpuszczają się w wodzie i spalają się żółtym płomieniem. Kw. Stearynowy i palmitynowy topią się w niskiej temperaturze. Wodę bromową lub rozcieńczony roztwór KMnO4 odbarwia jedynie kw. oleinowy.
Mydła - są to sole sodowe lub potasowe wyższych kw. karboksylowych, głównie stearynowego i palmitynowego. Mydła sodowe są białe, twarde, a potasowe szare i maziste. Mydła toaletowe to wszystkie gatunkowe mydła sodowe z dodatkami substancji nawilżających, olejków zapachowych.
Estry- są to związki chemiczne powstałe w wyniku reakcji kwasów karboksylowych z alkoholami.
R1- grupa alkilowa, pochodząca od kw. karboksylowego, lub wodór
R2- grupa alkilowa pochodząca od alkoholi; -COO - grupa estrowa.
Estryfikacja - to reakcja zachodząca pomiędzy kwasem i alkoholem, której produktami są estry i woda. Estryfikacja jest reakcją odwracalną. Reakcja odwrotna to hydroliza estru.
Aminy- to pochodne amoniaku, których grupami węglowodorowymi zastąpiono jeden, dwa lub trzy atomy wodoru. Amoniak - NH3
- amina I-rzędowa
- amina II-rzędowa
- III-rzędowa
CH3-NH2 metyloamina CH3CH2-NH2 etyloamina
CH3-NH-CH3 dimetyloamina CH3CH2-N-CH3 etylodimetyloamina
CH3
Metody otrzymywania:
I-rzędowe aminy alifatyczne - reakcja fluorowcopochodnych z amoniakiem
CH3-Cl + NH3 CH3-NH2 + HCl
CH3-Cl + CH3NH2 CH3-NH + HCl
Właściwości: niższe aminy alifatyczne są gazami, wyższe cieczami i substancjami stałymi, mają one zapach podobny do amoniaku, ale mniej ostry (przypominający zapach ryb)
Anilina to bezbarwna ciecz, na powietrzu brunatnieje, słabo rozpuszczalna w wodzie, ma charakterystyczny zapach.
Aminy mają charakter zasadowy.
Występowanie: aminokwasy, zw. aminowe powstałe w procesie gnicia szczątków zwierzęcych, aminy wchodzą w skład jadów, toksyn, substancji narkotycznych i odurzających.
amfetamina