Pytanie
Co oznaczał termin "budownictwo osób fizycznych" w latach 70.?
Odpowiedź
odpowiedzi udzielono: 3 marca 2008 r.
stan prawny dotychczas nie uległ zmianie
W latach 70. termin "budownictwo osób fizycznych" obejmował proces budowlany zmierzający do wzniesienia obiektu budowlanego przez inwestora będącego osobą fizyczną.
Uzasadnienie
Termin "budownictwo osób fizycznych" występował w szczególności w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno-budowlanego (Dz. U. z 1975 r. Nr 8, poz. 48 z późn. zm.), które przewidywały odrębną procedurę w przypadku budownictwa jednostek gospodarki uspołecznionej oraz innych jednostek organizacyjnych (dział 2, § 6 - § 42), zaś odrębną w odniesieniu do budownictwa osób fizycznych (§ 43 - § 63). Termin "budownictwo osób fizycznych" występował również w uprawnieniach nadawanych na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 1975 r. Nr 8, poz. 46 z późn. zm.) i stanowił kryterium ograniczające zakres tych uprawnień [por. E. Kulesza, J. Słoniński, Prawo budowlane, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1978, s. 118-119]. Przepisy wskazanych wyżej rozporządzeń, jak i przepisy ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1974 r. Nr 38, poz. 229 z późn. zm.), upoważniające do wydania tych aktów prawnych, nie definiowały pojęcia "budownictwo osób fizycznych". W szczególności nie nazywały, by przez pojęcie to należało rozumieć obiekty o określonej funkcji, jak i wielkości kubaturowej, w związku z czym kryterium wyróżnienia budownictwa osób fizycznych było kryterium podmiotowe. Dopiero w myśl § 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 18 lipca 1991 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 1991 r. Nr 69, poz. 299) nastąpiło przejście z kryterium podmiotowego na kryterium przedmiotowe, przy określaniu zakresu uprawnień. Pojęcie "budownictwo osób fizycznych" zastąpiono bowiem pojęciem "budownictwo jednorodzinne, zagrodowe oraz innych budynków o kubaturze do 1000 m3 [por. uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 października 2007 r., II SA/Kr 355/05].
Do czasu wejścia w życie nowelizacji wyznacznikiem budownictwa osób fizycznych było właśnie kryterium podmiotowe. W okresie PRL podziału inwestorów dokonywało się zazwyczaj na podstawie rodzaju własności, jaką reprezentowali. Wychodząc z tego punktu widzenia rozróżniano:
a) inwestorów państwowych, którymi były państwowe jednostki organizacyjne (uspołecznione i inne) prowadzące działalność inwestycyjną (np. przedsiębiorstwa państwowe, banki, urzędy państwowe, szkoły),
b) inwestorów spółdzielczych, którymi były spółdzielnie i ich związki,
c) inwestorów społecznych, do których zaliczano organizacje polityczne, społeczne, zawodowe, a także zarejestrowane stowarzyszenia,
d) inwestorów prywatnych, którymi były osoby fizyczne oraz osoby prawne nie zaliczone do trzech pierwszych grup.
Inwestorzy państwowi i spółdzielczy mogli realizować inwestycje budowlane zarówno na własne potrzeby, jak i w celu przekazania ich właściwemu użytkownikowi. Działalność inwestycyjna społecznych i prywatnych inwestorów była ograniczona. Społeczny uprawiony był jedynie do realizacji takich inwestycji, które odpowiadały jego działalności określonej w statucie lub przepisach prawnych. Inwestor prywatny natomiast mógł dokonać inwestycji w celu zaspokojenia potrzeb własnych i swojej rodziny oraz w zakresie swojej działalności gospodarczej [por. B. Księżopolski, L. Martan, Prawo budowlane w zarysie, Państwowe Wydawnictwa Naukowe 1984, Warszawa-Wrocław 1984, s. 63-64, W. Kulczycki, A. Miller, Przepisy prawne w budownictwie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975, s. 76-78]. Termin "budownictwo osób fizycznych" obejmował zatem proces budowlany zmierzający do wzniesienia obiektu budowlanego przez inwestora będącego osobą fizyczną, w celu zaspokojenia potrzeb własnych i swojej rodziny oraz w zakresie swojej działalności gospodarczej.