UTRACENIE PRAWA WLASNOSCI-

• w skutek porzucenia rzeczy

• dawność (przedawnienie, zasiedzenie)- na skutek upływu dawnosci (3lata 3 miesiace)

• konfiskata majątku- „popularny za Kazimierza Wielkiego”, z czasem uprawnienia zostaly ograniczone z przywileju czerwińskiego 1422 gwaratnowal nietykalność majatkowa szlachty

• przelanie tego prawa na inna osobe, nabycie pochodne

PRAWO WŁASNOŚCI

Nie było prawem pełnym, istnialo szereg ograniczen które z biegiem lat znikały i tresc prawa własności było co raz szersza:

1. prawo sąsiedzkie:

1. prawo kobylego pola- do XIV w., polegalo na tym iż pan miał prawo polowania na gruntach chłopskich

2. przymus nipowy- właściciel grunut musial je uprawiac wscisle określony sposób, to wiązała się z istniejaca wtedy trójpolówką. Czesc ziemi musiala być ugorowana tak aby laczyc się z ugorem dzialki sasiadniej. Ugur służył do komunikacji aby dojechac do swoich dzialek. Ograniczal atrybut uzytkowanie

3. atrybut posiadania, przykład drzewka przerastającego na dzialke saisada. Można wejsc na jego dzialke i zebrac owoce. Ograniczenie posiadania. Właściciel drugiej dzialki może kazac właścicielowi drzewa wejsc i zebrac owoce, jeśli nie uczyni tego w terminie to owoce sa właściciela gruntu sąsiedniego.

2. Regały(REGALIA)- wyłączne uprawnienia króla, z czasem zanikaly bo krol przekazywal uprawnieni innym. Ograniczała właściciela z atrybutu czerpania pozytków

1. Tylko krol mogl polowac na grubego zwierza ale w XV w. zrzekl się tego i szlachta tez mozne

2. Bartne- tylko krol i jego urzednicy mogl wybierac miod(nikt inny) do 1538r.

3. Górnicze- w 1576 zrezygnowal i wszystkie regale znikały

3. Prawo bliższości- dotycza rozporządzania rzecza, atrybut alienacji. Ze zwgleduna krewnych

1. Pierwokup- wlasiciel chcaz sprzedac nieruchomość musial najpierw zaproponowac nabycie tej nieruchomości dla bliskich. Jeżeli nie zaproponowal to wtedy bliskim krewnym przysługiwało prawo skupu

2. Skup- ograniczono je czasowo, statutem sochaczewskim 1356r. ustalono iż prawo skupu przysluguje przez 1 rok i 6 tygodni.

Celem tych prawo było utrzymanie nieruchomości w obrebie rodu. Takie zasady były niekorzystne dla kościoła. Znaleziono kompromis:

• Spod praw bliższości wylaczona 1/3 dóbr, trzecizna

• Termin na skorzystanie z prawa pierwokupu wynosił 6 tygodni.wydano 1418/19 zamiar zbycia nieruchomości mialo być ogłaszane 3 razy co dwa tygodnie, jeśli krewni się nie zgłosili to nie przysługiwało im prawo skupu. Zniesione w 1788r.

4. Ordynacje- było regulowane statutem. Była potrzebna zgoda sejmu, szlachcie się to nie podobalo. Ordynaci mieli inne prawy niż reszta szlachty

1. Mamy ograniczenie alienacji.

2. Ordynacja radziwiłłowska 1586

3. Zamojska 1589

4. Ostrowska 1609

Egzamin: nie mylic praw własności z ograniczonymi prawami rzeczowymi.!!!!!!!!!!!!!!!!!!

OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE

• ZASTAW(Hipoteka)- jest to ograniczone prawo rzeczowe które przysluguje wierzycielowi(zastawnikowi) na rzeczy cudzej(zastawcy) w celu zabezpieczenia długu z potencjalna możliwością zaspokojenia się z tej rzeczy. Ma charakter akcesoryjny(dodatkowy). Zastaw dzielimy na:

1. Dany- ustalony z woli zastawcy(umowa, testamen)

2. Wzięty- to zastaw sądowy w drodze egzekucji, może również powstac na skutek samopomocy np. krowa która weszla w szkode

3. Z uwagi na przedmiot zastawu:

1. Ruchomy(ruchomość)- jest zawsze związany z dzierżeniem w razie nie zapłacenia długu wierzyciel może rzecz sprzedać lub zostawić dla siebie. Jest to zastaw na upad

2. Nieruchomy- przedmiotem jest nieruchomość(uwazano żup solnych, dochody z urzędowy. Moglbyć

1. Nieruchomy Z dzierżeniem- zastawnik dzierży nieruchomość

1. Antychretyczny- pożytki z rzeczy nie są zaliczane na poczet długu;

1. Na upad- okreslano termin wykupu nieruchomości

2. Wieczysty- nie okreslano terminu wykupu nieruchomości, służył do obejścia prawa bliższości, gdy nie okreslano terminu, zastawnik nabywal w skutek pierwotnym(czyli prawo bliższości nie obowiązywało)

2. Ekstynuacja- pożytki z rzeczy sa zaliczane na poczet dlugu

2. Nieruchomy Bez dzierżenia(hipoteka)- odpisuje się w księgach sądowych a nieruchomość zostaje w rękach zastawcy. Uregulowana w 1588r. (bardzo dobrze zorganizowana). Podstawą była umowa i wpis w księgach sądowych. Wpisywano w księgach inskrypcji. ZASADY REGULUJUACE:

1. Pierwszeństwo zaspokojenia wg kolejności wpisu

2. Zasada jawności wpisów- za niewielka oplata każdy mogl sprawdzic czy nie ruchomośc jest obciazona

3. Zasada szczegółowości- w księgach scisle okreslona wierzytelnośc i nieruchomość. Szukac we właściwym sadze ziemskim albo grodzkim

4. Jawność materialna- zakładała ze stan ujawniony w księdze jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Wynikała rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Oznaczała ona iż osoba dzialajaca w dobrej wierze na podstawie stanu ujawnionego w księdze wieczystej, nie może z tego tytulu poniesc uszczerbku majatkowego(nie ujawnione wpisy nie maja mocy).

4. Wierzyciel się zaspokojal, przy zastawie z dzierzeniem nabywal prawo własności lub ja sprzedawal i się zaspakajal z uzyskanej kwoty.

1. Przy hipotece- nieruchomość sprzedawano zaś wierzyciele zaspakiali się wg kolejności wpisu

Wolności- od strony właściciela gruntu obciążonego jest to służebność(wiaze się z własnością grunut). Podstawą mogła być umowa, wyrok sądowy, jest stosowana od dawna(zwyczajowa). Wiążą się z wlascicielami gruntów

1. Leśne- np. chłop miał prawo wyrębu kawałka lasu(przy lokacji), zbieranie chrustu, jagód, grzybów, strat(ze ściętych drzew)

2. Gruntowe- Przechodu, przejazdu, przeprowadzenie wody

3. Użytkowanie- jest to samoistne prawo na rzeczy cudzej oparte na zastawie lub dzierżawie. Użytkownik miał prawo czerpania użytków

4. Renta- ciężar realny;pojawia się w prawie kanoniczny; przy rencie właściciel nieruchomości zobowiązany był do pozytywnego działania które ciązyło na nieruchomości na rzecz osoby uprawnionej. Papież uznał rentę w 1425 za dopuszczalną. Renta była podobna do lichwy

1. O charakterze feudalnym- dziesięcina

2. Umowny- kupowano ją za pewną sumę w zamian za co właściciel nieruchomości był zobowiązany do do periodycznych świadczeń na rzecz wierzyciela lub jego spadkobierców.

3. Mogla być

1. Wieczysta

2. Dożywotnia

3. Czasowa

4. Wykupna(w prawie miejskim!)- właściciel nieruchomości w każdej chwili mogl wykupic rente

PRAWO SPADKOWE

Pierwszą formą dziedziczenia było beztestamentowe(ustawowe). Zasadą było w prawie ziemskim ze po ojcu dziedziczyli synowi a po matce córki. Z chwilą śmierci spadkodawcy otwieral się spadek, caly spadek przypadal spadkobiercą ustawowym( do XIV spadek pozostawał w niedziale, niedzieleli tylko razem gospodarzyli. W statutach Kazimierza wielkiego kazano likiwdowac niedzialy w czasie 3 miesięcy. ZASADY:

• NAJSTARSZY syn dzieli na tyle ile czesci ile było spadkobiercow a brali od najmłodszego

W połowie XVII w. częstszym probleme było dziedziczenie kobiet. Uregulowano ją w ten sposób ze ¾ przypadało synom natomiast ¼ (czwarcizna) przypadała córkom. Jeżeli corki wyszly wczesniej za maz to dostawaly w posagu. Tak dziedziczono po ojcu.

Po matce dziedziczono w częściach równych XVIIw. Czyli podział wiana i posagu.

Pod koniec XIII w. dopuszczono do dziedziczenia krewnych w linii bocznej(do IV stopnia). W XIV w dopuszczono do VIII stopnia. Prawo ziemskie nie przewidywało dziedziczenia po małżonku.

Dziedziczenie testamentowe- początkowo niedozwolone bo majątek musiał zostać dla najbliższych. W 1254 r. w Łęczycy(czasy Bolesława Wstydliwego) wydano przywilej ze spadkodawca może rozporządzać majatkiem w całości, spotkal się z duzym niezadowoleniem rycerstwa, wzięto strone kościoła a nie szlachty.

Na przelomie XIV i XV wieku ustalonoa trzeciznę ze testator może rozporządzać 1/3 majatku. Sejmik krawkowski 1447 r.

Forma testamentu- formą pisemną, nieruchomość- testament należało sporządzić przed sądem, ruchomości- obecność dwóch świadków. Zasada pisemności potwierdzona konstytucją z roku 1724 r. wyjątkiem było testament osób wojskowych( można było ustanowic testament przed świadkami lub hetmanem)

Prawo spadkowe nie znało instytucji wydziedziczenia. Istnialo pojecie niegodności dziedziczenia. Występowało w przypadku krewnobójstwa, panna wyszła za nieszlachcica, proskyrpcja

Historia prawa polskiego wyk.6 2009-12-15

Strona 4 z 4

---