MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE
Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczególności zabezpieczały pracownika przed:
urazami,
działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
porażeniem prądem elektrycznym,
nadmiernym hałasem,
szkodliwymi wstrząsami,
działaniem wibracji,
działaniem promieniowania,
niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
a także uwzględniały zasady ergonomii.
Te maszyny i urządzenia, które nie spełniają tych wymogów, wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia.
Do obowiązków pracodawcy należy również wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa i zostały oznaczone tym znakiem - jeśli podlegają takiemu obowiązkowi, lub posiadają deklarację zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi właściwymi przepisami w pozostałych przypadkach.
Należy także zwrócić uwagę na to, że konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych "ponoszą" odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków dotyczących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, określoną w odrębnych przepisach ( np. w kodeksie cywilnym).
Stanowisko pracy
Stanowiskiem pracy nazywamy przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.
W ujęciu systemowym stanowisko pracy jest układem, w którym człowiek za pomocą środków pracy (maszyn, narzędzi, przyrządów itp.) w określonej przestrzeni i określonym środowisku wykonuje zorganizowane czynności, mające na celu wytworzenie użytecznych wartości.
Ogólne wymagania dla stanowisk pracy
Stanowisko pracy, jego oprzyrządowanie i wyposażenie dostosowane do charakteru czynności wykonywanych podczas pracy, powinno zapewniać pracującym bezpieczeństwo, nie zagrażać ich zdrowiu i nie wpływać na utratę zdolności do pracy.
Konstrukcja stanowiska pracy, jego wymiary i wzajemne usytuowanie wszystkich elementów (siedzisko, elementy sterownicze, informacyjne, urządzenia pomocnicze, oprzyrządowanie itp.) powinno odpowiadać wymaganiom wynikającym z psychofizycznych (antropometrycznych, fizjologicznych i psychologicznych) możliwości pracownika oraz charakteru pracy (czynności).
Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki.
Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywać surowców, gotowych wyrobów, materiałów pomocniczych i odpadów w ilościach większych niż wynikających z potrzeb technologicznych, umożliwiających utrzymanie ciągłości pracy na danej zmianie. Odpady produkcyjne powinny być sukcesywnie usuwane.
Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i dogodne dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być w świetle mniejsza niż 2 m. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z Polską Normą.
Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczonymi do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m, a jeśli w przejściach odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić co najmniej 1 m.
Stężenia i (lub) natężenia niebezpiecznych i/lub szkodliwych czynników na stanowiskach pracy nie powinny przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości ustalonych w normach.
Ogólne wymagania bezpieczeństwa dla maszyn i urządzeń
Maszyny i urządzenia produkcyjne powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa w całym okresie użytkowania, a także w czasie montażu - demontażu, napraw, transportu i przechowywania, zarówno przy użytkowaniu samodzielnym jak i w zespołach i układach technologicznych.
Bezpieczeństwo maszyn i urządzeń produkcyjnych powinno być zapewnione przez:
dobór odpowiednich zasad działania, rozwiązań konstrukcyjnych itp.,
zastosowanie w rozwiązaniach konstrukcyjnych:
środków mechanizacji, automatyzacji i zdalnego sterowania,
odpowiednich materiałów,
środków ochrony indywidualnej i zbiorowej,
spełnienie wymagań przeciwwybuchowych i ppoż.
spełnienie wymagań ergonomicznych.
Poniżej zostaną omówione podstawowe zasady bezpiecznej pracy najczęściej stosowanych:
maszyn i urządzeń do obróbki drewna,
obrabiarek do metali,
narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym.
MASZYNY I URZĄDZENIA DO OBRÓBKI DREWNA
Wymagania ogólne
Przed uruchomieniem obrabiarki sprawdzić, czy jej włączenie nie grozi wypadkiem.
Sprawdzić, czy obrabiarka jest odpowiednio ustawiona i mocowana do fundamentu lub podstawy tak, aby można było bezpiecznie wykonywać na niej wszelkie czynności.
Mocowanie przedmiotu obrabianego powinno być tak dokonane, aby wyrwanie obrabianego przedmiotu w czasie obróbki nie było możliwe.
Obrabiarki powinny posiadać urządzenia odpylające, odprowadzające pył drzewny, trociny i wióry poza urządzenie i zapobiegające ich szkodliwemu działaniu na organizm człowieka.
Przed przystąpieniem do naprawy (tylko przez specjalną brygadę wyznaczoną do tego lub przez wykwalifikowanego pracownika), montażu lub czyszczenia obrabiarki należy sprawdzić, czy:
napęd obrabiarki jest wyłączony,
niemożliwe jest jej przypadkowe uruchomienie,
umieszczono we właściwych miejscach tablice
"NAPRAWA - NIE URUCHAMIAĆ".
Pracownik obsługujący obrabiarkę obowiązany jest do:
sprawdzenia przed rozpoczęciem pracy, czy obrabiarka i narzędzia są sprawne oraz czy osłony i zabezpieczenia są na właściwych miejscach i w należytym stanie,
powiadomienia przełożonego niezwłocznie o zauważonych przed rozpoczęciem i w czasie pracy brakach i nieprawidłowościach,
przystąpienia do pracy po naprawie za zgodą przełożonego.
PILARKI TARCZOWE
Nie wolno używać pił o tarczach uszkodzonych lub odkształconych.
Piły do cięcia poprzecznego muszą posiadać urządzenia doprowadzające materiał (sanki, ruchomy stół lub kozioł wahadłowy), zaopatrzone w uchwyty przytrzymujące materiał i zabezpieczone przed wyskoczeniem ze swych prowadnic.
W pilarkach tarczowych z posuwem ręcznym wysokość powierzchni roboczej stołu mierzona w kierunku pionowym od powierzchni stopy kadłuba nie powinna przekraczać 850 mm.
W pilarkach tarczowych poprzecznych przelotowy stół podawczy powinien być zaopatrzony w rolki lub walce ułatwiające przesuw przedmiotu obrabianego.
W pilarkach tarczowych do płyt z posuwem ręcznym (formatowych), w których najmniejszy rozstaw pił jest mniejszy niż 400 mm, należy przewidzieć uchwyty do mocowania przedmiotu obrabianego.
KLINY
Pilarki tarczowe z posuwem ręcznym, na których wykonuje się piłowanie wzdłużne lub piłowanie płyt, powinny być wyposażone w nastawne kliny rozszczepiające rzaz i zabezpieczające przed odrzutem przedmiotu obrabianego albo w inne urządzenia zabezpieczające przed zakleszczeniem piły przez przedmiot obrabiany i przed odrzutem tego przedmiotu.
Urządzenia do hamowania i zabezpieczające
wszystkie pilarki taśmowe powinny mieć urządzenia zabezpieczające przed spadaniem piły taśmowej w czasie pracy pilarki,
wszystkie pilarki powinny być zaopatrzone w urządzenie do hamowania.
FREZARKI I DŁUTARKI
Frezarka powinna być zabezpieczona przed przypadkowym włączeniem.
Przedmiot obrabiany powinien być przymocowany do szablonu w sposób uniemożliwiający wyrwanie lub obluzowanie w szablonie podczas pracy.
Powierzchnia stołu frezarki górnowrzecionowej, trzpień wiodący oraz dolna powierzchnia szablonu powinny być gładkie, tak aby przesuwanie szablonu wraz z przedmiotem obrabianym na stole frezarki było równe i swobodne. Powierzchnia stołu powinna być zmywana naftą.
Urządzenia i osłony zabezpieczające
Frezarka górnowrzecionowa powinna być wyposażone w osłonę zakrywającą całkowicie uchwyt łącznie z zamocowanym przedmiotem w ich najwyższym położeniu. Podczas obróbki osłona powinna zakrywać uchwyt i część narzędzia znajdującą się ponad przedmiotem obrabianym. Konstrukcja osłony powinna umożliwiać obserwację narzędzia podczas pracy. Osłona powinna być umieszczona w takiej odległości od stołu, aby umożliwiała swobodne przesuwanie przedmiotu obrabianego razem z szablonem.
Dłutarka powinna być wyposażona w osłonę całkowicie zakrywającą kółko napędowe i niepracującą część dłuta łańcuszkowego. Osłona ta powinna mieć odchylną część ułatwiającą wymianę narzędzia.
Dłutarkę należy wyposażyć w wygodne, niezawodne i szybko działające urządzenie mocujące przedmiot obrabiany.
PILARKI RAMOWE (TRAKI) PIONOWE
Urządzenia posuwowe
Wszystkie pilarki rampowe powinny być zaopatrzone w nawrotny mechanizm posuwowy, który powinien spełniać następujące wymagania:
powinien być tak skonstruowany i wykonany, aby w czasie ruchu ramy piłowej możliwe było natychmiastowe wyłączenie posuwu roboczego, a następnie włączenie posuwu wstecznego,
mieć wyłączniki zdalnego wyłączania (w pilarkach z ciągłym podawaniem kłody).
Urządzenia do hamowania
Pilarki ramowe powinny być zaopatrzone w urządzenie do hamowania, które powinno spełniać następujące wymagania:
być tak skonstruowane i wykonane, aby zatrzymywało ramę piłową w dowolnym położeniu i zabezpieczało ją przed samoczynnym opadaniem w dolne położenie (należy przewidzieć odpowiednie zabezpieczenie przed samoczynnym zwolnieniem się hamulca),
powodować wyłączenie napędu z chwilą rozpoczęcia hamowania,
umożliwiać hamowanie również przy uprzednio wyłączonym napędzie.
Urządzenia odpylające
Pilarki ramowe, powinny być zaopatrzone w ruchomy spad trocin, umożliwiający odprowadzenie trocin do pojemników lub przenośników, względnie do innych urządzeń wchodzących w skład systemu odprowadzania odpadów u użytkownika tych obrabiarek.
OBRABIARKI DO METALI
Ogólne zasady bezpiecznej pracy na obrabiarkach
Pracownik włączający lub wprowadzający w ruch obrabiarkę powinien przed dokonaniem tej czynności sprawdzić dokładnie, czy uruchomienie obrabiarki nie grozi wypadkiem.
Obrabiarki powinny być tak ustawione, aby wszelkie czynności związane z ich obsługą wykluczały niebezpieczeństwo dla pracownika.
Drogi i przejścia między obrabiarkami powinny uwzględniać organizację stanowisk roboczych. Nie mogą one być zastawione ani założone przedmiotami utrudniającymi komunikację, a szerokość ich powinna być dostosowana do swobodnego przenoszenia danych przedmiotów.
Przy podnoszeniu i zakładaniu ciężkich przedmiotów do obróbki na obrabiarkach należy stosować urządzenia pomocnicze do tego celu.
Podczas ruchu przedmiotu obrabianego lub narzędzia zabrania się dokonywania pomiarów bezpośrednich (stykowych)
Do usuwania wiórów przy pomocy sprężonego powietrza należy stosować gąbki, szczotki, haczyki itp.
Naprawa obrabiarek powinna być dokonywana przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.
UWAGA: Nie wolno naprawiać obrabiarek podczas ich ruchu, a także wycierać i oliwić części pozostających w ruchu.
W produkcji używa się wiele typów frezarek. najbardziej rozpowszechnione to frezarki ogólnego przeznaczenia. Do tej grupy należą frezarki:
poziome
pionowe
wzdłużne.
Proces frezowania polega na skrawaniu powoli przesuwającego lub obracającego się materiału za pomocą obracającego się freza (narzędzie wieloostrzowe). W czasie frezowania powstają wióry spiralne, łukowe lub odpryskowe, które poprzez swoje ostre krawędzie mogą spowodować skaleczenie. Wióry mogą również spowodować poparzenie pracownika z uwagi na swoją wysoką temperaturę (do 500-6000C).
Osłony
Frezarki powinny być zaopatrzone w ekrany osłaniające przed rozpryskiem smaru oraz w urządzenia do zbierania płynu chłodzącego, ściekającego z narzędzi.
Dla zabezpieczenia przed możliwością zetknięcia się ręki pracownika z wirującymi frezami, a także przed rozpryskiem skrawanych wiórów należy stosować różnorodne osłony dostosowane do rodzaju obrabianego przedmiotu.
W przypadku konieczności obserwowania przedmiotu w czasie skrawania należy stosować osłony z gęstej siatki metalowej lub materiału przezroczystego o odpowiedniej wytrzymałości.
Czas od wyłączenia do zatrzymania wrzeciona frezarek wspornikowych i łożowych ze stołem krzyżowym o szerokości stołu do 630 mm, nie powinien przekraczać 6 s. Czas powinien być mierzony dla wrzecion bez narzędzia.
Bezpieczne metody pracy na frezarkach
Kółko ręczne (lub dźwignia) do posuwu powinno być zaopatrzone w sprzęgło wyłączające jego ruch w czasie posuwu mechanicznego.
Ze względu na zagrożenia występujące przy pracy na frezarkach, należy przed pracą:
zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową frezarki,
sprawdzić stan osłon,
sprawdzić działanie (bez obciążenia) urządzeń napędowych, sterujących i obieg smarowania frezarki.
Przy szybkościowym frezowaniu metali wyłączanie frezarki powinno się odbywać przez wyłączenie ruchu noża a następnie posuwu stołu.
Zabronione jest usuwanie z frezarki ręcznie wiórów, a jedynie przy pomocy szczotki lub urządzeń automatycznych (np. elektromagne-tycznych lub pneumatycznych).
WIERTARKI
Wiertarki służą do wykonywania takich operacji, jak:
wiercenie, rozwiercanie,
pogłębianie,
roztaczanie.
Osłony
Wirujące części wiertarki winny być podczas pracy osłonięte. Dotyczy to przede wszystkim kół pasowych, wrzeciona, uchwytu wiertarki i obracającego się wiertła.
SZLIFIERKI
Proces szlifowania polega na skrawaniu przez ziarna ściernicy drobnych wiórów materiału z powierzchni obrabianego materiału. Szlifowanie odbywa się przy pomocy szybko obracającej się tarczy ściernicy, w spoiwie której znajdują się ziarna materiału ściernego lub płótna ściernego dla szlifierek taśmowych. Granicą wytrzymałości ściernicy na rozerwanie jest jej dopuszczalna prędkość obwodowa, i tak:
dla ściernic o wiązaniu żywicznym - 80 m/s,
dla ściernic o wiązaniu magnetyzowym - 15 m/s.
Metody bezpiecznej pracy na szlifierkach
Przestrzeń robocza (lub jej część) szlifierek (oprócz szlifierek polerek) powinna być osłonięta urządzeniami ochronnymi.
Szlifierki z regulacją prędkości obrotowej wrzeciona ściernicy, powinny mieć blokadę uniemożliwiającą przypadkowe zwiększenie obrotów szlifierki powyżej dopuszczalnych dla zamocowanej ściernicy.
Dopuszcza się nie stosować osłon ściernicy na automatach i półauto-matach do obróbki bieżni łożysk oporowych, w których zastosowano urządzenie zabezpieczające przestrzeń roboczą, z automatyczną blokadą.
PRZECINARKI
Piła tarczowa przecinarek tarczowych, poza przestrzenią roboczą, powinna być osłonięta.
Przestrzeń robocza (lub jej część) przecinarek tarczowych powinna być osłonięta urządzeniami ochronnymi (przesuwnymi lub otwieranymi).
Przecinarki taśmowe poziome i wahliwe powinny mieć osłonę na całej długości taśmy tnącej poza przestrzenią roboczą. Obrabiarki powinny mieć urządzenie zapobiegające urazowi pracownika przez piłę w przypadku jej zerwania (np. urządzenie automatycznego wyłączenia napędu głównego obrabiarki lub do automatycznego uchwycenia piły przez płytki magnetyczne).
Zamocowanie na przecinarkach taśmowych urządzenia do łączenia końców piły metodą zgrzewania powinny mieć osłony zabezpieczające przed iskrami.
Koła napędzające piłę przecinarek taśmowych powinny być osłonięte na obwodzie i na bokach.
Jeżeli przednia część ruchomej ramy przecinarek ramowych wysuwa się poza obręb prowadnic to powinna ona być pomalowana w żółte i czarne pasy naprzemianlegle zgodnie z PN-81/M-55720/00 p. 2.6.
W przypadkach technicznie uzasadnionych obrabiarki powinny być wyposażone w samodzielne instalacje odpylające, podłączane do urządzeń odbierających zanieczyszczone powietrze.
Kierunek ruchu narzędzia w przecinarkach taśmowych, tarczowych i ściernych powinien być oznaczony dobrze widoczną strzałką umieszczoną na ochronnej osłonie narzędzia.
NARZĘDZIA RĘCZNE O NAPĘDZIE PNEUMATYCZNYM
Coraz częściej stosowane są (szczególnie przy pracach mniej dokładnych), narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym, takie jak:
szlifierki i polerki tarczowe,
wiertarki,
strugarki do drewna,
frezarki,
wkrętarki, nożyce i wycinarki do blach,
pilarki i noże tarczowe,
pilarki brzeszczotowe,
młotki.
Z uwagi na różnorodność typów tych elektronarzędzi, podstawowym źródłem wiedzy o ich bezpiecznym użytkowaniu są Polskie Normy a także instrukcje bezpiecznej obsługi, dostarczane przez wytwórcę.
Jednocześnie, zgodnie z Polskimi Normami, dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania elektronarzędzi należy:
dbać o to, aby prace związane z podłączeniem, badaniem, konserwacją i naprawą urządzeń elektrycznych były wykonywane tylko przez osoby uprawnione (uprawnienia SEP),
nie udostępniać odbiorników elektrycznych osobom nie znającym zasad ich użytkowania i instrukcji obsługi,
każdorazowo przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić optycznie stan obudowy izolacyjnej elektronarzędzi, przewodów, wtyczek. W przypadku uszkodzenia oddać do naprawy,
po zakończeniu prac wyłączyć elektronarzędzia z sieci elektrycznej i zgodnie z instrukcją zabezpieczyć je przed ponownym włączeniem przez osoby nie upoważnione.
Zabrania się kategorycznie
Wykonywania jakichkolwiek prac konserwacyjno-remontowych maszyn, urządzeń i odbiorników elektrycznych przez nie uprawnionych pracowników.
Podłączenia odbiorników do sieci w sposób inny niż za pomocą wtyczek stanowiących fabryczne wyposażenie odbiorników.
Wykonywanie przedłużeń przewodów inaczej niż za pomocą fabrycznie wykonanych przedłużaczy.
Zasilania elektronarzędzi w miejscach krańcowego zagrożenia (na przykład przy dużej wilgotności wewnątrz zbiorników itp.) w inny sposób niż przez transformator separacyjny.
Naprawy i wymiany wkładek bezpiecznikowych.
Postępowania w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami, szczegółowymi instrukcjami i poleceniami nadzoru podczas użytkowania energii elektrycznej.
Badania kontrolne w czasie eksploatacji
Elektronarzędzia, w zależności od sposobu i czasu użytkowania, dzielimy na trzy grupy:
elektronarzędzie kategorii użytkowania I oznacza elektronarzędzie eksploatowane dorywczo, kilkakrotnie w ciągu jednej zmiany, które jest zwracane do wypożyczalni,
elektronarzędzie kategorii użytkowania II oznacza elektronarzędzie eksploatowane często w ciągu jednej zmiany, które nie jest zwracane do wypożyczalni,
elektronarzędzie kategorii użytkowania III oznacza elektronarzędzie eksploatowane w sposób ciągły na więcej niż jednej zmianie zainstalowane na stałe, np. w linii produkcyjnej lub montażowej.
Pracodawca lub inna jednostka eksploatująca elektronarzędzie, zwana dalej dysponentem, zobowiązana jest do:
Prowadzenia regularnych badań kontrolnych elektronarzędzi będących w eksploatacji, zgodnie z wymaganiami,
Zapewnienia użytkownikowi elektronarzędzia pełnego bezpieczeństwa przed porażeniem elektrycznym i urazami mechanicznymi.
W szczególności użytkowników należy zapoznać:
z fabryczną instrukcją obsługi dołączoną do elektronarzędzia,
z postanowieniami normy w zakresie wymaganych badań kontrolnych, terminów ich przeprowadzania i procedury postępowania,
z podstawowymi środkami ochrony stosowanymi przy posługiwaniu się elektronarzędziami, zwłaszcza I klasy stopnia zabezpieczenia przed porażeniem.
Ponadto dla elektronarzędzi kategorii użytkowania III należy opracować instrukcje stanowiskowe zawierające informacje dotyczące sposobu posługiwania się danym elektronarzędzie, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań z zakresu bezpieczeństwa pracy.
Gniazdka, do których elektronarzędzia są podłączane powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami.
Elektronarzędzia I klasy (według stopnia zabezpieczenia przed porażeniem elektrycznym) mogą być podłączone tylko do gniazdek z prawidłowo wykonaną instalacją ochronną (z przewodem ochronnym); odpowiedniej kontroli wymagają również wszelkiego rodzaju stosowane przedłużacze.
Elektronarzędzi I klasy nie należy stosować do pracy w warunkach o dużej wilgotności na konstrukcjach stalowych itp.
Dla prawidłowej organizacji systemu badań kontrolnych elektronarzędzi należy:
sklasyfikować eksploatowane elektronarzędzia z uwzględnieniem stanowisk pracy według kategorii użytkowania,
założyć dla każdego elektronarzędzia kartotekę, w której odnotowywane będą terminy badań kontrolnych i ich wyniki oraz termin następnych badań. W kartotece należy również odnotowywać rodzaje uszkodzeń, przeprowadzone naprawy itp. ,
zorganizować i wyposażyć w niezbędne pomoce i aparaturę stanowisko do badań kontrolnych,
wyznaczyć i upoważnić pracowników mających odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia badań kontrolnych. Pracownicy ci powinni mieć odpowiednią znajomość z zakresu konstrukcji, obsługi i badań elektronarzędzi oraz mieć umiejętność prowadzenia wywiadu z użytkownikami elektronarzędzia na temat pracy tych urządzeń i stwierdzonych usterek,
należy wyznaczyć pracowników do prowadzenia fachowego instruktażu z zakresu obsługi i konserwacji elektronarzędzi.
Badania kontrolne elektronarzędzi są prowadzone jako:
Badania bieżące, które należy wykonywać każdorazowo przed wydaniem elektronarzędzia do eksploatacji i po jego zwrocie do wypożyczalni oraz - w przypadku elektronarzędzi zaliczonych do II i III kategorii użytkowania - przed rozpoczęciem pracy na danej zmianie.
Badania okresowe, które należy wykonywać:
co 6 miesięcy dla elektronarzędzi zaliczanych do kategorii użytkowania I,
co 4 miesiące dla elektronarzędzi zaliczanych do kategorii użytkowania II,
co 2 miesiące dla elektronarzędzi zaliczanych do kategorii użytkowania III,
po każdej zaistniałej sytuacji mogącej mieć wpływ na bezpieczeństwo użytkowania elektronarzędzia (upadek, zawilgocenie itp.).
W ramach badań kontrolnych elektronarzędzi w czasie eksploatacji i po dłuższym okresie składowania należy wykonać badania według poniższej tabeli:
Lp. |
Badania |
Zakres badań |
|||
|
|
bieżących |
okresowych |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
||
1. |
Oględziny zewnętrzne |
+ |
+ |
||
2. |
Demontaż i oględziny wewnętrzne |
- |
+ |
||
3. |
pomiar rezystancji izolacji |
- |
+ |
||
4. |
Sprawdzenie obwodu ochronnego |
- |
+ |
||
5. |
Sprawdzenie biegu jałowego |
+ |
+ |
||
Znak + oznacza badanie, które należy przeprowadzić |
|||||
Znak - oznacza badanie, którego się nie przeprowadza |
Oględziny zewnętrzne polegają na sprawdzeniu (bez rozmontowania elektronarzędzia), czy:
elektronarzędzie dostarczono do badań w stanie wyczyszczonym,
elektronarzędzie jest kompletne i ma czytelną tabliczkę znamionową,
elementy obudowy zewnętrznej i rękojeści nie są uszkodzone (pęknięte, zgniecione, odłamane itp.),
wtyczka nie jest uszkodzona (pęknięta, przypalona, kołki nie zdeformowane itp.) oraz czy odpowiada wymaganiom w części dotyczącej rodzaju parametrów znamionowych dla badanego elektronarzędzia,
odgiętka nie jest uszkodzona, prawidłowo osadzona i nie wysuwa się z obudowy,
działanie elementów sterujących (przyciski, pokrętła, blokady itp.) jest prawidłowe i czy elementy te nie są uszkodzone,
uchwyty i zaciski narzędzi roboczych są kompletne i nie wykazują uszkodzeń.
Wynik badania należy uznać za dodatni, jeżeli w stosunku do ocenianych elementów i zespołów (metodą subiektywną) nie stwierdzono uchybień i uszkodzeń.
Demontaż i oględziny wewnętrzne przeprowadza się w okresie gwarancyjnym w zakresie nie naruszającym warunków gwarancji lub po okresie gwarancyjnym; polega to na częściowym zdemontowaniu elektronarzędzia (odkręcenie pokryw i osłon) i sprawdzeniu, czy:
odciążka przewodu przyłączeniowego jest prawidłowo przymocowana,
żyły przewodu przyłączeniowego i ochronnego są dobrze podłączone oraz odpowiednio umocowane w zaciskach przyłączeniowych,
osprzęt elektryczny (łączniki, kondensatory, regulatory, wyłączniki termiczne itp.) jest prawidłowo umieszczony, zamocowany i czy nie jest uszkodzony,
silnik nie jest nadmiernie zabrudzony, zwłaszcza pyłem szczotkowym i czy nie ma śladów zabrudzenia smarem,
sprężyny szczotek są prawidłowo założone i odpowiednio je dociskają,
nie ma innych śladów wskazujący na nieprawidłową pracę elektronarzędzia,
łożyska nie są uszkodzone i nasmarowane.
Wynik badania należy uznać za dodatni, jeżeli w stosunku do ocenianych elementów i zespołów (metodą subiektywną) nie stwierdzono uchybień oraz uszkodzeń.
Pomiar rezystancji izolacji należy wykonać na elektronarzędziu zimnym łącznie z przewodem przyłączeniowy, napięciem stałym o wartości 500 V, przy czym odczyt powinien następować po upływie 1 min od chwili przyłożenia napięcia.
Wartości rezystancji nie powinny być mniejsze od podanych w tablicy 2.
Badana izolacja |
Rezystancja |
|
izolacji (M ) |
Między częściami pod napięciem a dostępnymi dla dotyku częściami metalowymi |
|
- dla elektronarzędzi klasy I i III |
2 |
- dla elektronarzędzi klasy II |
7 |
Między częściami pod napięciem a częściami metalowymi elektronarzędzi klasy II oddzielo-nymi od części pod napięciem tylko izolacją podstawowym. |
2 |
Między częściami metalowymi elektronarzędzi klasy II oddzielonymi od części pod napięciem tylko izolacją podstawową a dostępnymi dla dotyku częściami metalowymi |
5 |
Uwaga: Pod napięciem "Dostępne dla dotyku części metalowe" rozumie się również części z materiału izolacyjnego, które w czasie badań powinny być obłożone folią metaliczną. |
Wynik próby należy uznać za dodatni, jeżeli rezystancja izolacji nie jest mniejsza od podanej w tablicy 2.
Sprawdzenie obwodu ochronnego przeprowadza się:
przez oględziny długości żył przewodu przyłączeniowego między zaciskami a odciążką; długość żył powinna być taka, aby przy wysunięciu się przewodu przyłączeniowego z odciążki żyły przewodzące prąd naprężyły się wcześniej niż żyła ochronna,
przez pomiar spadku napięcia między stykiem ochronnym wtyczki, a badaną dostępną częścią metalową elektronarzędzia przy zasilaniu prądem przemiennym o napięciu nie przekraczającym 12 V i natężeniu równym 1,5 prądu znamionowego, jednak nie mniejszym niż 25 A.