Choroby okrężnicy małej:

• Zatkanie (konie dorosłe: enterolity - kamienie jelitowe, konie młode: bezoary - kamienie, których masa jest zbudowana z części nie do końca przeżutych roślin, zatrzymanie smółki- gł. gdy mamy konia słabszego, komplikacje porodowe, problem przedłużający się ze wstaniem i tym samem wydłużający się okres pobrania siary, stres poporodowy).

• Nowotwory - bardzo rzadkie zjawisko; ewentualnie nowotwory uszypułowane na terenie jamy brzusznej - powodują ucisk z zewnątrz, zapętlenie jelita wokół guza.

• Krwiak śródścienny - wynik najczęściej urazu (może dojść z przyczyn jatrogennych - po badaniu rektalnym, ale częściej dotyczy to klaczy z komplikacjami podczas porodu). Taki krwiak się organizuje, bliznowacieje - wpływa na drożność jelita (ogranicza światło).

• Atrezja - czyli niewykształcenie - wada genetyczna - nie ma pewnego odcinka jelita.

• Skręt i/ lub wgłobienie - bardzo rzadko skręty, częściej zdarzają się wgłobienia - dotyczy bardziej zwierząt młodych - biegunki czy to tła grzybiczego czy po zakażeniu bakteryjnym. Trzeba wspomnieć o biegunce przejściowej, która towarzyszy rui klaczy (po ukończeniu 1ego tygodnia życia???)

• Aganglionoza - nie wykształcenie zakończeń nerwowych w prostnicy (ścianie). Jest to powód powstania zaparć - wskazanie do eutanazji.

• Leczenie zachowawcze (praktycznie kwalifikuje się tylko zatkanie smółką)- przy zatkaniu smółką wystarczy czasami masaż okolicy odbytu, który będzie prowokował ruch zwieracza. Jeżeli źrebak nie reaguje, wtedy trzeba go odpoić siarą. Jak smółka nie odchodzi dłużej niż 2h to trzeba zrobić lewatywę(woda, woda z mydłem, oleje parafinowy, rycynowy-drażniący)

• Leczenie operacyjne zatkanie smółką, enterolity, nowotwory, krwiak śródścienny, skręty, wgłobienia, atrezja[nie do końca warto leczyć operacyjnie]

Zabieg usunięcia smółki polega na otwarciu jamy brzusznej i masowaniu ściany jelit i wymasowanie kału z jelit.

• Brak leczenia (atrezja, aganglioza)

Przy postępowaniu operacyjnym przy atrezji należy rozważyć kwestie etyczne takiego zabiegu. Odcinek, który jest nie zespolony można zespolić, ale mogą być rózne komplikacje i zagrożenia oraz jest niebezpieczeństwo, że koń będzie potem używany w rozrodzie.

Choroby odbytnicy:

• atrezja prostnicy -dotyczy zwierząt tuż po urodzeniu. Dochodzi do tego głownie, gdy koń próbuje oddać kał, napiera i kał się nie pojawia. Wyczuwamy zwieracze, ale nie ma prawidłowo wykształconej odbytnicy.

• perforacja- należy brać pod uwagę dwa powody: człowiek i koń.

-Człowiek Może być spowodowane badaniem rektalnym= badanie diagnostyczne lub okaleczenie, zrobione specjalnie przez ludzi.

Uszkodzenie bliskie odbytu- część poza otrzewnowa, niewielkie ryzyko rozprzestrzenienia procesu zapalnego, ale przy perforacji części otrzewnowej będzie mogło dochodzić do rozlanego zapalenia otrzewnej.

-perforacje spowodowane przez inne konie, tj. krycie [niedoświadczony ogier ] lub problem przy porodzie: przebicie przez źrebaka w trakcie porodu ściany prostnicy, wtórnie po przebiciu macicy przez źrebię [powstawanie tzw. kloaki]

• ucisk z zewnątrz- problem bardzo rzadki.

Np. Była kiedyś klacz u której po uszkodzeniu ściany jelita doszło do wytworzenia ropnia który uciskał i uniemożliwiał opróżnienie bańki prostnicy. Była operowana, ale rokowanie było raczej złe.

Postępowanie zachowawcze

patofizjologia

• ograniczenie bądź zanik ruchów robaczkowych [a co za tym idzie spowolniony pasaż jelitowy odwadnianie mas kałowych jeszcze wolniejszy pasaż jelitowy]

• maleje wydzielanie

tutaj mówimy o wydzielaniu wszystkich soków, które obsługują przewód pokarmowy. Zaczynając od śliny. Im więcej śliny zostanie wyprodukowane tym mniejsze ryzyko wystąpienia zmian w żołądku, bo ślina neutralizuje kwas w żołądku i jest mniejsze ryzyko wrzodów.

Atropiny u koni się nie stosuje do leczenie takich stanów. Podobnie z lekami atropinopodobnymi.

• rośnie wchłanianie

wówczas kiedy zanikają ruchy robaczkowe zmienia się wchłanianie ze światła jelit. Treść która zbyt długo jest w jednym miejscu nie podlega pasażowaniu, ale ulega trawieniu przez bakterie i możliwe jest wystąpienie komplikacji takich jak zgazowanie jelit.

• dochodzi do gomadzenia się płynów (z elektrolitami) w ścianie i świetle jelit- wielokrotnie przy problemach z sekrecją

Rozpoznanie [które można leczyć metodami zachowawczymi]

• zatkanie przełyku

• przeładowanie i/lub wzdęcie żołądka

• przeładowanie i/lub wzdęcie jelit:

• biodrowego

• ślepego

• okrężnicy wstępującej [wielka]

• okrężnicy zstępującej [mała]

• gdy problemem przeładowania jelit są przemieszczenia- nadal prawidłowe ułożenie jelit, ale ze względu na ilości gromadzącego się kału na terenie jelit będzie ono ulegało przemieszczeniom.

1.Klasycznym przykładem będzie przemieszczenie się lewych pokładów okrężnicy. Czyli jelito które jest w tzw. granicach normy z treścią pokarmową znajduje się po stronie lewej w przeciwieństwie do jamy miednicy. Jelito, które ulegnie przeładowaniu treścią pokarmową, zwiększa swoją objętość, musi się gdzieś zmieścić i tak: pierwszy kierunek to jest ku tyłowi, czyli do wpustu do jamy miednicy i tu zaczyna się zawijać i wysuwa się na stronę prawą;

2. kolki jelito ślepe jest po stronie prawej i ma stabilne usytuowanie, a przy wypełnianiu osiąga płaszczyznę strzałkową i może ją przekraczać i dalej przesuwa się na stronę lewą.

• nieżytowy kurcz jelit

Leczenie zachowawcze niedrożności:

będzie polegało m.in. na: monitorowaniu pacjenta przez założenie mu karty z konkretnymi godzinami obserwacji i tak: co 30min w ostrym nasileniu choroby, a co 2-3h gdy koń jest już w lepszym stanie, a nawet co 12h- obserwacja zależna od potrzeb.

Tętno, oddech, błony śluzowe, czas kapilarny [górna i dolna warga], uwagi do stanu pacjenta [np. oddał mocz/kał, spacer, badanie rektalne], opis stopnia perystaltyki [1 i 4 nie podlegają dyskusji- wyraźnie słyszalna bądź brak, ale pozostałe są oceną subiektywną lekarza]

Ocena kliniczna: stan nawodnienie [ chwytanie fałdu skóry w okolicy łopatki; zakwalifikowanie do płynoterapii], ocena ostrości rysów twarzy [ czy zapadają się oczy], lepkość i połyskliwość spojówek, ocena jakości śliny, hematokryt [ jego wartość może nam wskazać jaki % masy ciała został utracony, co jest przyczyną do podjęcia decyzji o płynoterapii]

Fałd skóry Test [s]	„ostrość rysów twarzy” [zapadnięte oczodoły]	Hematokryt [%]	Utrata masy ciała [%]	Objętość płynów konieczna do uzupełnienia ml/kg m.c.
- 2-4 6-10 20-45	Ledwo zauważalny ++ +++ ++++	40-45 50 55 60	4-6 6-8 8-10 10-12	20-25 [10-12] 30-50[15-25] 50-80[25-40] 80-120[40-60]

Część płynów dobrze by było podać sondą do żołądka, a reszta i.v. [zaletą wówczas będzie czas podania, ilość płynów, koszt]

Płynoterapia

• roztwory chlorku sodu (0,9% i 10%)- NaCl 10% -jest stosowane gdy jest gromadzenie się płynów poza łożyskiem naczyniowym. Po to żeby zmobilizować organizm do odzyskania płynów i utrzymania ich w łożysku naczyniowym. Przeważnie przy niedrożnościach wystarcza.

Odstępstwa: pacjent z grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia zaburzeń w matabolizmie [kuce, konie prymitywne, konie zimnokrwiste zatuczone- bo u nich nie można w pełni poprowadzić praktycznego leczenia niedrożnośći, które obejmuje odstawienie pokarmu, u nich kończy się to jeszcze innymi problemami -hiperglikemia; więc w tym przypadku należy stosować płyny wieloelektrolitowe - ważny składnik sole potasu]

• płyny wieloelektrolitowe

• roztwór Ringera z mleczanami

• PWE

• glukoza (roztwory 5,10,30%)- nie powinniśmy w tym przypadku wychodzić ponad stężenie 5% [funkcja odżywcza], bo każde następne niesie za sobą uszkodzenie naczyń i jest zarezerwowane do ratowania życia

• płyny odżywcze- Duphalyte, mieszanina soli. Warto czasem wykożystać leki zarejestrowane dla ludzi gdzie są mieszaniny aminokwasowe [np. przy problemach z wątrobą, które wymagają przegłodzenia, ale należy odżywiać pozajelitowo].

Płynoterapia (zasady)

• Kaniula- dobieramy długość wenflonu, średnicę, uwaga na zasysanie powietrza przez wenflon; wielokrotnie zakładamy krótki wenflon, m.in. gdy jest ryzyko że będzie koń się tarzać i długi może się złamać

• kierunek wkłucia- idealnie jakby płyn wpływał zgodnie z kierunkiem przepływu krwi. Przy niewielkiej ilości płynu to nie ma znaczenia, ale przy dużej objętości płynów i szybkim wlewie- można doprowadzić do zaburzeń hemodynamicznych.

• troska o naczynie- przymocowanie wenflonu: plaster, klej, przyszycie do skóry [nasmarować maścią z jodowanym powidonem- żeby nie zakazić okolicy]; podłączenie przedłużki [żeby nie manipulować samym wenflonem].

Do wenflonów krótkich i długich można dokupić sztyfty, którymi korkuje się wenflon po odłączeniu i zapobiega to jego złamaniu.

Zgłębnikowanie żołądka

• znaczenie diagnostyczne

korzyści: informacja o drożności;, sposobie pracy mm.przełyku- m.in. odruch połykania; co się stanie po pokonaniu wpustu,

• sposób leczenia

• zabieg (płukanie żołądka)- dowodem że żołądek jest wypłukany nie jest obecność czystego płynu, tylko obecność śluzu, który jest obecny na dnie żołądka.

• podanie leków [woda, olej, antybiotyki, leki p/fermentacyjne]

Zatkanie przełyku

• przyczyny [m.in. stopień rozdrobnienia pokarmu, im bardziej rozdrobniony tym większe ryzyko zatkania, bo koń krócej go przeżuwa, więc jest mniej naśliniony i łatwiej o spowodowanie niedrożności]

• miejsce zatkania [połowa długości szyi- najczęściej]

• materiał budujący ciało obce [plewy, otręby, śruty- pokarm nie wymagający intensywnego przeżucia, naślinienia]

• postępowanie - Odstawienie pokarmu; leki uspokajające; leki rozkurczające mięśniówkę [metamizol, drotaweryna]; udrażnianie przełyku [artykuł dr.Sikory], zabieg operacyjny

• powikłania - martwica błony śluzowej przełyku, perforacja,

Rozszerzenie żołądka

• pierwotne [przyczyna w żołądku] i wtórne [żołądek wypełnia się gazem/treścia przy niedrożnościach jelit, głównie j.cienkich]

• charakter spastyczny lub wiotki

• znaczenie ma rodzaj paszy podawanej koniom

• płukanie (zasady)

• woda- ma mieć temperaturę zbliżoną do temperatury ciała. Woda ma być ciepła bo nie pobudza mięśniówki do kurczenia.

Przy rozszerzeniu wiotkim- na koniec można podać zimną wodę, która pobudzi mięśniówkę do kurczenia

• jak długo? powinien pojawić się śluz

• kiedy powtórzyć zabieg- najlepiej nigdy, ale jeżeli mamy niedrożność wtórną to on się w końcu znowu napełni.

• OBSERWACJA KLINICZNA [wypłukaliśmy żołądek, konia przestaje boleć, ale koniecznie trzeba dalej go obserwować czy objawy nie wracają]

refluks?- to że wypłukaliśmy 10 litrów to nie znaczy że to jest refluks. Refluks ma bardzo charakterystyczny wygląd: gnilny zapach, gęsta, żółto zielona papka.

• Leki przeciwwzdęciowe-roztwór alkoholu etylowego, antybiotyk p.o.[enterogast, enteramid sulfonamidy ], metronidazol ,streptomycyna

• leki osłaniające błonę śluzową żołądka

• napary z siemienia lnianego

• sukralfant (2-4 h, 2-4 razy dziennie) tabletki pęcznieją pod wpływem wody więc raczej podajemy papke lub roztwór bo ciężko inaczej przełknąć

Leki stosowane doustnie (i/lub przez zgłębnik)

wpływające na skład flory

• metronidazol- 15-25 mg/kg m.c.

• sulfonamidy(+neomycyna)

• (podał jakiś lek ale nie do odsłuchania) bakterie kwasu mlekowego

• inne(?)- przeszczep flory przewodu pokarmowego pobranej od innego zwierzęcia

pochłaniające

• węgiel leczniczy- 1 g/kg m.c.

przeczyszczające

• olej parafinowy- 10ml/kg m.c./24h

• siarczan magnezu- 0,2 g/kg m.c.

• psyllium/babka lancetowata- łupina nasion- stosuje się przy kolce piaskowej. Przy zapiaszczeniu powoduje żelowanie tego piasku i wydalanie go w drobnych porcjach

leki stosowane doodbytniczo

• olej parafinowy (z wodą)

• olej rycynowy(?) - raczej nie

• woda

Kolka spastyczna

• jelito zaczyna wykonywać bardzo intensywne ruchy perystaltyczne, ale przy normalnym wypełnieniu jego światła treścią pokarmową

przyczyny:

• temperament - rzadki wpływ; ale może być u koni nadpobudliwych, płochliwych, podczas stresu np. pokazy, transport

• pojenie zimną wodą [ale to raczej bardzo rzadko]

• wędrujące larwy Strongylus vulgaris

leki wpływające na motorykę jelit

rozkurczowe

• Drotaweryna [Nospa]

• kanaweryna

• skopolamina (butylobromek hioscyny)

• metamizol [nie sam, tylko jako dodatek ]

naskurczowe [pobudzenie perystaltyki]

• neostygmina 0,02 mg/kg m.c. i.v [działa na całej długości prz.pok., tylko można stosować przy drożnych jelitach]

• metoklopramid 0,06 mg/kg m.c (nawet co 3h)

inne

• lignokaina 1,3 mg/kg m.c. (0,05 mg/kg m.c./min) - uzyskujemy efekt znieczulający więc jest duże prawdopodobieństwo że przewód pokarmowy ureguluje sam perystaltykę

• sole przeczyszczające

• żółciopędne (klanobutin, menbuton)

• karbachol [historia]

Bębnica jelit (wzdęcie)

najczęściej wtórne do niedrożności jelit cienkich lub grubych; a miejscem predylekcyjnym do gromadzenia się gazu jest głównie głowa jelita ślepego

pierwotna bębnica- jedzenie szybko fermentującej, zimnej paszy

postępowania:

• chłodzenie powłok brzucha [im chłodniej tym gazy mają mniejszą prężność]

• punkcje [uwaga zabieg inwazyjny]

• leki przeciw fermentacyjne

• olej parafinowy, węgiel leczniczy

kolka piaskowa

spontaniczne zjadanie piasku/ziemi, spaczony apetyt

piaszczyste pastwiska, zanieczyszczenia paszy

W takim wypadku dochodzi do przewlekłego zapalenie jelit (upośledzona motoryka, fermentacja) i może dochodzić do przemieszczeń

diagnostyka

postępowania:

psyllium/babka lancetowata

olej parafinowy

operacja (?)

Zalecenia

• Dieta w trakcie leczenia- głodówka (wyjątki!!!-kuce, rasy prymitywne, tłuste zimnokrwiste- muszą dostawać małe porcje siana, żeby nie wykorzystywać energii z pokładów tk. tłuszczowej)

• dieta po leczeniu [wprowadzanie małych dawek, najpierw pasza objętościowa, żadnego pastwiska, po 7-10 dniach pasza treściwa]

• ruch- kontrolowany, wymuszony, stęp

Profilaktyka

• jakość paszy (siana i treściwej)

• odrobaczenia (słupkowce małe)

• ruch (pastwisko)

• "stare" zasady dietetyki- najpierw pić, potem objętościowe i na końcu treściwe.

Rób wszystko przy morzyskach/ niedrożnościach żeby nie dopuścić do wstrząsu, do wykrzepiania wewnątrz naczyniowego

Death Is Comming

CHOROBY WEWNĘTRZNE, wykład 6, sem 2, dn. 28.05.2010 Strona 5 z 5