Janusz Sławiński Analiza, interpretacja i wartościowanie notatki


Sławiński J., Analiza, interpretacja i wartościowanie, [w tegoż:] Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992;

  1. Analizę, interpretację i wartościowanie dzieła zalicza się do historii literatury, a równocześnie przypisuję się im zadania swoiste i niezależne; utrzymuję się, że powinny one współbudować wiedzę o procesie historycznoliterackim, a zarazem wymaga się by zdawały sobie sprawę z przeżycia niepowtarzalności dokonania pisarskiego. Mają jednocześnie spełniać warunki stawiane czynnością naukowym a z drugiej strony mają stwarzać sugestywne wzory czytania, dające się naśladować w potocznej praktyce lekturowej.

Rozumienie tych trzech składników w wyżej wymienionym kontekście nie rozciąga się równomiernie. I tak:

  1. Analiza dzieła jest - relatywnie - w sposób najbardziej bezsporny lokowana w kontekście historii literatury jako rodzaj postępowania dający się funkcjonalnie przyporządkować wiedzy o typowych jednostkach historycznoliterackich.

  2. Interpretacja utworu - odznacza się swoistą ambiwalencją: waha się pomiędzy sformalizowanymi czynnościami historyka literatury a niezależną „sztuką interpretacji”.

  3. Wartościowanie dzieła - jest najbardziej spornym składnikiem historii literatury, dlatego bywa wypychane poza jej terytorium.

  1. Analiza dzieła to rozłożenie niestandardowej całości na standardowe elementy tj.: na „wejściu” procesu analitycznego znajduje się utwór jako układ integralny, kompletny, odsyłający niejako do siebie, na „wyjściu”

        1. zestaw składników znormalizowanych, typowych.

        2. Kierunek analizy jest niezmiennie wytyczony: od tekstu do słownika stypizowanych jednostek tekstowych, od jednego w swoim rodzaju kombinacji elementów do ich repertuaru.

        3. Kierunek analizy może być pojmowany dwojako: