ANALIZA UTWORÓW LITERACKICH

Krystyna Artykiewicz, Mój konik

Ten mój konik z kasztana

bryka sobie od rana.

Ma kopytka z żołędzi

i wesoło w świat pędzi.

Sto gościńców przejechał.

Mknie karoca z orzecha.

- Kogo wieziesz, kasztanku?

- Pannę lalę z gałganków.

Temat: zabawa i zabawki

Rymy: a a b b, klauzulowe, bogate, dokładne i niedokładne mieszane, głębokie

Środki językowe:

• zdrobnienia: konik, kopytka, kasztanek

• określenia: z żołędzi, z orzecha, z gałganków, z kasztana

Postacie:

zabawki: konik z kasztana i żołędzi, lalka z gałganków

Analiza wersologiczna:

• 2 trocheje + 1 amfibrach

• prawie regularnie rozłożone akcenty

• 7 (4+3)

Budowa:

• 2 zwrotki 4-wersowe

• każdy wers 7-wersowy

Julian Tuwim, Lokomotywa

Wiersz „zrobiony” z zabawy w pociąg.

Środki językowe:

• onomatopeja

• rytm

• pleonazm - „(...) powoli - jak żółw - ociężale (...)”

Wersologia

• 10 (5+5)

• 11 (6+5)

• 8 (4+4)

Rymy: dokładne, klauzulowe, głębokie (a a b b)

Inne środki językowe:

• wyliczenie

• wykrzyknienie

• epitety

• polisyndeton

• zdanie rozkwitające

Rytm wiersza i wyrazy dźwiękonaśladowcze użyte w tekście - podporządkowane są rytmowi jadącego pociągu.

Julian Tuwim, Okulary

Komizm:

• komiczna postać roztargnionego pana Hilarego

• komiczna sytuacja

• zabawna puenta

Rymy: a a b b, klauzulowe, dokładne, głębokie

Środki językowe:

• paralelizm syntaktyczny

• chiazm (maca szlafrok, szlafrok maca)

• transakcentacja (okazało się)

Wersologia:

• 8 (4+4) → 4 trocheje

• bardzo regularna budowa

• dokładna rytmizacja

Adam Mickiewicz, Powrót taty

• utwór „przetransponowany” z literatury kierowanej do dorosłych

Rymy: a b a b, klauzulowe, dokładne, głębokie, półtorazgłoskowe

Wersologia:

11(5+6)

8 (5+3)

11(5+6)

8 (5+3)

itd.

Środki językowe:

• powtórzenie: diakope (epanalepsa, tj. powtórzenie rozdzielone wtrąceniem) - „Pójdźcie, o dziatki, pójdźcie (...)”

• epitety

• nagromadzenia

• transakcentacja

• apotrofa

• apozjopeza

• elipsa

• paralelizm syntaktyczny

• eksklamacja

• mowa niezależna

Gatunek: ballada

Budowa: 21 4-wersowych zwrotek

Anna Kamieńska, Widok z gór

Budowa: 4 zwrotki 4-wersowe

Rymy: a a b b, klauzulowe, głębokie, żeńskie, dokładne

Wersologia: 10 (5+5), 10 (5+5), 10 (5+5), 8

Środki językowe:

• zdrobnienie

• porównanie

• epitet

• mowa niezależna

• metafora

• epifraza

• polipton

Anna Kamieńska, Pastereczka

Budowa: 13 dystychów

Rymy: a a b b...

10- i 11-zgłoskowce

Środki językowe:

• polisyndeton

• anafora

• epitet

Zbigniew Herbert, Pudełko zwane wyobraźnią

Środki językowe:

• onomatopeja

• metafora

• epitet

• porównanie

Także: wewnętrzne i tautologiczne.