5. WIERZENIA RELIGIJNE LITWINÓW DO CZASÓW CHRYSTIANIZACJI

• wierzenia religijne dawnych Litwinów cechuje brak rozwiniętego politeizmu

• wielu badaczy, co było błędem, rekonstruowało w/g schematu bóstw greckich i rzymskich

• wiarygodnym źródłem w badaniach nad wierzeniami Litwinów jest katechizm Mażwida z 1547r.

• katechizm powiada, że jedni Litwini czczą drzewa, drudzy rzeki, inni węże, inni kamienie; jedni ślubują Perkunowi, inni wielbią Łaukosarga (pan pól i zboża), inni Żemepata (obrońca bydła); ci co źle postępują wierzą w ajtwary (latawce) i kauki (duszki) bądź dejwy (boginki)

• opowiadanie o Sowiju (z XIII w.) głosi, że składał ofiary bogom: Andajowi i Perkunowi, Żworunie suce i Tewelowi

• inny wykaz najdawniejszych bogów litewskich, również z XIII w., wymienia Nonadieja, czyli Andaja, Telawela i Diweriksa i Mejdejna

• przedmiotem czci średniowiecznych Litwinów było zatem już nie materialne niebo, do którego modlono się w dobie indoeuropejskiej, lecz bóstwo antropomorficzne typu Diweriksa (którego imię można tłumaczyć jako "władca bogów")

• wierzenia religijne Litwinów polegały na kulcie sił przyrody, którą uosabiało kilku głównych bogów

• bóstwa te i pomniejsze bożęta mieszkały po świętych gajach, zwanych alkami, po świętych rzekach

• Litwa wyróżniała się kultem wężów, które miały uosabiać w/g Litwinów ducha przodków i strzegły ogniska domowego

• Litwini uważali, że aby zmarły miał spokój po śmierci to należy spalić jego zwłoki

• w ciałopaleniu przejawia się więc wiara w życie pozagrobowe

• Litwini z tolerancją odnosili się do wyznawców chrześcijaństwa; już w pierwszych latach panowania Giedymina swe kościoły w Wilnie i Nowogródku posiadali franciszkanie i dominikanie

rzekomo miał wprowadzić wśród Litwinów obrządek ciałopalenia