Historia sztuki średniowiecznej polskiej dr G


Historia sztuki średniowiecznej polskiej dr G. Jurkowlaniec g. 13.30-15.30
s.105 BUW


opracowuję tematy, jako zwykle. :] co jakiś czas wkleję skończone.


1.
Podział dziejów na 4 okresy. Cezury średniowiecza. Źródła terminów : sztuki romańskiej i gotyckiej. Pojęcie stylu.

2. Architektura i sztuka przedromańska.
Stan badań i jego uwarunkowania. Teorie. Zachowane relikty:
- Poznań, katedra - ok. 968 [ dwubiegunowa konstrukcja, recepcja wzorów arch. karolińskiej i ottońskiej. Funkcje westwerku.]
- Wiślica, rotunda i palatium
- Giecz, palatium z rotundą. Kościół św. Jana.
- Przemyśl, palatium z rotundą.
- Ostrów Lednicki ,palatium z kaplicą.
- Wawel, zabudowa wzgórza. [rotunda św. Feliksa i Adaukta ]

3. Architektura romańska. Stan badań i jego uwarunkowania.
Architektura i jej dekoracja :
- Wawel, kościół św. Gereona - 1038-58 [chór na przesklepionej krypcie, dwie apsydy ołtarzowe. Dekoracja krypty. Fragmenty kapiteli.]
- Gniezno, katedra - 1040-1064 [bazylika trójapsydowa, zachowane masy murów i fragmenty posadzki]
- Wawel, katedra - 1090-1142 [krypta św. Leonarda, 1118 - attyckie bazy, kapitele kostkowe, elementy dekoracyjne przeniesione. Posadzka.]
- Płock, katedra
- Opatów, kolegiata [addycyjność bryły - wzorce ottońskie, dekoracja fasady pasem płaskorzeźb i fryzem arkadkowym - wzorce lombardzkie]
- Kraków, kościół św. Andrzeja.
- Kruszwica, kolegiata - ok. 1125 [spójna bryła, czytelne podziały, skromna dekoracja. Chrzcielnica wapienna z Jutlandii]
- Tum pod Łęczycą - 1140-1161 [dwuchórowe, oszczędna dekoracja, wnętrze z emporami. Portal uskokowy, z kolumienkami spiętymi architrawami; w tympanonie Maria z dzieciątkiem, zapowiedź męki. + fragmenty dekoracji wewnętrznej]
- Czerwińsk, klasztor kanoników [w dekoracyjnych arkadkach z figurkami apostołów - wzory prodeńskie]
- Strzelno, zespół dwóch kościołów - 1216 - Trójcy Świętej [dekoracja figuralna na trzonach kolumn, cnoty i występki; kilka tympanonów] i rotunda św. Prokopa [tympanon fundacyjny].

4. Sztuka i liturgia.
Alegoreza rememoratywna. Typy liturgii [dedicatio eclesiae].
Drzwi i portale [ostium, symbolika wejścia] :
- Drzwi Płockie - maiestas domini
- portal w Tumie pod Łęczycą - wątki męczeństwa i wcielenia
- portal Czerwiński - Chrystus w mandorli
- portale z opactwa na Ołbinie - bogate dekoracje archiwolt, łączone z cyklem narracyjnym, dzieciństwo Chrystusa. Tympanon ze zdjęciem z krzyża i zaśnięciem Marii. Tympanon fundacyjny - Chrystus w mandorli
Przegroda chórowa : - Tum pod Łęczycą
Apsyda : maiestas domini.
Ołtarz : cykliczność przedstawień. Korporał. Grób.
Księgi liturgiczne : sakramentariusz/ mszał/ antyfonarz/ graduał/ ewangelistarz. Tegitur [typologie ofiary Chrystusa]. Sakramentarz Tyniecki.
Naczynia [vasa sacra]: kielich i patena [novum sepulchrum Christi]:
- czara włocławska, ok. 900
- kielichy i pateny z Tyńca, XI w.
- kielich agatowy św. Wojciecha
- kielich trzemeszeńskie - niellowany i królewski.

5. Wątek komemoracji.
Treści retro i prospektywne. Prawo patronatu. Pochówek ad sanctos.
Fundator na naczyniu liturgicznym : kielich z pateną z Trzemeszna, patena kaliska, kielich i patena fund. Konrada Mazowieckiego.
Schemat fundacji wg San Vitale, Hagia Sophia, plakieta z kości słoniowej Otto I, krzyż Matyldy, Psałterz Egberta, Ewangelistarz Egberta.
Fundatorzy:
-Drzwi Płockie;
-tympanony - Strzelno, kościoła norbertanek i rotundy św. Prokopa; Wrocław, tympanon Ołbiński i kościoła PM na Piasku [kobieta fundator],
-Wiślica, kolegiata [posadzka].
Nagrobki [oznaczone miejsca pochówku, płyta oznaczona krzyżem + symbol; XIII w - typizujące wizerunki zmarłych] :
-Wąchock, nagrobek opata z pł XIIIw, [pastorał]
-Radom, Sandomierz, Strzelin - nagrobki rycerzy [miecz]
Relikwiarze [ produkty masowe z Limoges, Relikwiarz wtórny św. Stanisława]

6. Architektura cysterska.
Brak reguły cysterskiej. Kwestia wpływów autorytetów. Tło historyczne [Cluny i filiacja, Bernard z Claivaux, gotyk katedralny].
Bezpośrednie filiacje z Morimond, w Małopolsce:
- Jędrzejów - 1140 [forma pierwszego okresu cysterskiego, elewacja romańska, sklepienie krzyżowo-żebrowe]
-Sulejów - 1176 [masywna bryła, elewacja romańska, sklepienie krzyżowo-żebrowe, w małych pomieszczeniach elementy gotyckie - kapitularz, dekoracja kapiteli romańska]
-Wąchock - 1189
- Koprzywnica - 1185
[spójna grupa, plan - dekoracja]
Filie Morimond przez Pfortę, na Śląsku:
-Lubiąż I - 1163 [zarys murów podobny] Lubiąż II - pł XIII w [gotycki]
a. Trzebnica - 1203 [odmienność - system wiązany, apsydy, empora nad nawą główną, obszerna dekoracja figuralna]
b. Henryków - 1227 [rozbudowany chór, proste zamknięcie, kaplice]
[od 1140 elementy gotyckie; dwa nurty gotyku, cysterski i katedralny rozwijają się równolegle - z czasem cysterski zapożycza elementy katedralnego]

7. Nurty w architekturze XIII wieku - recepcja klasycznego gotyku i rozwiązania antyklasyczne.
- Trzebnica, kościół cysterek - 1240 [trójapsydowy, system wiązany, rzeźba w tympanonie - wpływ romańskich warsztatów katedry Bamberskiej]
- Wrocław 1240-70 [chór o układzie prostokątnym z obejściem, system wiązany; cysterskie wzorce dla Śląska - Walkenreied zakończone apsydą, Riddagshausen - prostokątnie; Laon, katedra gotycka - prostokątnie. +wczesnogotyckie formy detalu i dojrzały maswerk, pęki służek podwieszony ] Cegła barierą formalną.

Mendykanci: dominikanie i franciszkanie - 1230-1250 [prostota, skromność, funkcjonalność; ubóstwo manifestacyjne - bez wież, jedynie prezbiterium sklepione]
- Sandomierz, kościół dominikanów [dekoracja kratkowa szczytów, brak transeptu, wydłużone prezbiterium, dekoracja ceramiczna]
- Kraków, kościół franciszkanów - 1237-1270 [chór w formie krzyża greckiego]
- Zawichost, kościół franciszkanów i klarysek - 1257 [jednonawowy, układ wielkiej Sali]
[trzy nurty : cysterski/ katedralny/ mendykancki]
- Trzebnica, kaplica św. Jadwigi - 1268-75 [recepcja gotyku katedralnego; maswerkowe okna, prostokątne przęsła, służki sprowadzone do posadzki, dekoracja rzeźbiarska - triumf Marii, elementy trójwymiarowe]
- Ziębice, fara - ok. 1275 [redakcja form katedralnych bazylikowych na potrzeby planu halowego - forma miejska]
- Złotoryja, fara [halowy, portal, rozeta w fasadzie, wimperga]
[wpływ : oszczędny, drobne osiągnięcia rzeźbiarskie, nie konstrukcyjne]
- Lwówek Śląski, fara [masyw zachodni romański, brak dekoracji + dojrzały portal gotycki, tematem koronacja Marii, w archiwoltach uzupełnienie wątku, panny mądre i głupie z konsolami-baldachimami]
[brak jednorodnych grup, jedynie mendykanci]

8. Eschatologia i polityka
Klasztory fundowane przez Piastów:
- Lubiąż II, fund. 1163 przez Bolesława Wysokiego [ Lubiąż II - wzory katedralne, maswerki, sklepienia]
- Trzebnica, fund. 1202-1203 przez Henryka Brodatego
-Henryków, fund. 1227 przez Henryka Brodatego
Nagrobki, XIII/XIV w :
- Bolesław Wysoki/ Przemko Ścinawski/ Konrad Żagański [ przedstawienia reprezentacyjne w przestrzeni -architektonicznej - arkada, inskrypcje, relief praski]
- Piotra Włostowica i żony [nagrobek dla osób dawno zmarłych, kształt tumby na pokrywie zmarli jako fundatorzy]
[dwa typy nagrobków : płyta i tumba]
- Wrocław, kolegiata św. Krzyża, fund. 1288 przez Henryka Probusa [ monumentalny chór, dwupoziomowy]
- nagrobek Probusa: dwie odrębne części, tumba i płyta; niekonwencjonalne przedstawienie zmarłego, motywy arch. w dekoracji tumby, żałobnicy, inskrypcje, dekoracje heraldyczne]
[nagrobek jako pomnik - monumentalny, dostępny publicznie, upamiętnienie]
[treści : a. religijne - motyw przejścia, poza czasowość; b. polityczne - retrospekcja, testament/stan posiadania - program heraldyczny]
- nagrobek Henryka VI
- nagrobki Bolka I (ok. 1301) i Bolka II (ok. 1368)
- nagrobek Bolka III Ziębickiego i Juty
[ książęta piastowscy ściśle związani z klasztorami; konsekwencja nagrobków tubowych]

trochę chaotyczne, nie miałam własnych notatek :/

9. Polskie katedry gotyckie
Katedra gotycka jako kościół królewski.
- Wrocław, katedra - chór z 1244-1270, korpus z 1320-1376 [w korpusie artykulacja pozioma, wysokie sklepienie, brak służek, okna - brak maswerków, łuki odciążające; pseudotransept, zredukowana tradycja transeptu]
- Kraków, katedra - chór z 1320-1346, korpus od 1364 [ kościół biskupi, królewski; sanktuarium św. Stanisława - grób Stanisława centrum ideowym i formalnym; kamienno-ceglany, system filarowo-szkarpowy w nawach bocznych, w uproszczonej fasadzie rozeta]
[katedra gotycka jako kościół królewski - St. Denis, Westminster, Praga - kościoły koronacyjne, nekropolie władców.]
- nagrobek Łokietka, fund. Kazimierza Wielkiego z 1340 [zapoczątkowuje cykl nagrobków królewskich, najprostszy schemat
- nagrobek Kazimierza Wielkiego - 1370 lub 1380 [zmiana materiału na czerwony marmur, zmiana programu tumby]
- Gniezno, katedra - chór z 1342-1370, korpus ok. 1370-XIV/XV [brak funkcji koronacyjnej; masywne ściany, brak spójności, fryz w podłuczach arkad; filary ośmioboczne w korpusie, dekoracje ze sztucznego kamienia - świecki charakter]
- Poznań, katedra - chór z pł. XIII w. dostawiony do korpusu z 2. pł. XI w [niespójność, triforia, pionowa artykulacja w korpusie]
- nagrobek Bolesława Chrobrego fund. Kazimierza Wielkiego - 1360
- Włocławek, chór 1340-1365, korpus 1365-1383 [ nic wspólnego z planem katedralnym]

mam problem z katedrą w Poznaniu - i z datacją, która na slajdach jest mętna, i z tym co na wykładzie o niej powiedziano.

1346-1364 korpus, chór do 1410 , fundacja- nie mam pojęcia, notatki-'najbogatsza jeśli chodzi o fazy przebudowy -niespójność stylistyczna prezbiterium (triforia) i nawy, wyłącznie pionowa artykulacja, nagrobek Chrobrego w Złotej Kaplicy na osi prezbiterium'
żałosne wiem

10. Hale i bazyliki - architektura Krakowa w XIV w.
[hale przebudowywane, problem długiego chóru , uproszczenia gotyku i długie prezbiteria]
- Kraków, kościół dominikanów - długi chór pł. XIII w. [pierwotny kościół zachowany jako refektarz, zamknięty prostokątnie, dostawiony do hali bez pośrednictwa transeptu, zachowana jedynie długość]
- Kraków, kościół Mariacki [pod kątem do rynku, korpus halowy, wieże -prestiż]
- Kraków, katedra - 1320 [wzór korpusu i elewacji wewnętrznej, system filarowo-przyporowy, łączenie kamieni i cegieł, 1340 - długi wysmukły chór zakończony wielobocznie; wyrafinowany detal rayonnant; skrzyżowanie tradycji mendykanckiej i gotyku poklasycznego]
[fundacje satelickich miast królewskich, Kazimierz i tzw. Florencja, schemat katedra + dwa zakony mendykanckie]
- Olkusz, kościół św. Andrzeja, fund. Kazimierz Wielki przed poł. XIV w
- Kraków, kościół św. Katarzyny [pięcioboczne zamknięcie, pinakle, sterczyny, bez wieży]
- Kazimierz, kościół Bożego Ciała [skromne]
- Wiślica, kolegiata - 1350-1352 [prezbiterium długie, hala dwunawowa, brak konsekwencji sklepień, przez środek filary, wyrafinowane sklepienia gwiaździste]
- Stopnica/ Niepołomice/ Szydłów - od pł XIV wieku [hale, sklepienie trójpodporowe z trój promieniem, bogatsze rozwiązanie od wiślickiego]
- Sandomierz, kolegiata - fund. przed 1370 [hala trójnawowa, jasne, czytelne podziały]

11. Fundacje Władysława Jagiełły.
Problem gustu artystycznego fundatora. Uwarunkowania polityczne i religijne.
- Poznań, kościół Bożego Ciała - fund. 1406, przebud. 1465-70 [również monstrancja]
- Lublin, kościół Brygidek - 1412-1426 [wotum za zwycięstwo pod Grunwaldem]
- Wiślica, malowidła - 1397-1400 [warsztat wschodni, próba przeniesienia motywów w przestrzeń łacińską]
- Sandomierz, malowidła - 1421
[kontynuacje fundacji kazimierzowskich]
- Lublin, kaplica Trójcy Świętej [ dwukrotne przedstawieni Jagiełły : wręczającego fundację i konno]
- Matka Boska Częstochowska - w XV w przemalowana w manierze italizującej [koniec stylu bizantynizującego]
- nagrobek Władysława Jagiełło - daty sporne 1421/1434/1440 [brak dekoracji gotyckiej, proste formy, styl miękki; realistyczna twarz, brak idealizacji; heraldyka symboliczna]

12. Państwo krzyżackie w Prusach.
Zakony rycerskie. Założenia o funkcjach obronnych i klasztornych. [1225 - początek chrystianizacji Prus. XIII/XIV budowa zamków na większą skalę]
Wzór konwentualny :
- Radzyń Chełmiński - k. XIII - lata 30. XIV w [układ klasztorny, na planie czworoboku, jednym ze skrzydeł kościół o wyższych oknach - wewnątrz wieloboczne prezbiterium]
[cegła, wzory z zendrówek, większy masyw ścienny]
- Gniew - k XIII w
- Golub - 1305-1311 [ dwukondygnacyjny kościół]
- Lidzbark Warmiński - pł XIV w [masywny, nie pełnił funkcji militarnej, wieżyczki dobudową po 1442]

- Malbork - zamek wysoki z k XIII w [początkowo ta sama forma co Radzyń i Gniew, później dopasowana do nowej funkcji] od 1330, zamek średni.
[układ czworoboczny z wąskimi gankami, kapitularz z portalem, cegły glazurowane naśladują kamień; masywne ściany, nie ma kontynuacji sklepień - sposób kazimierzowski pół wieku przed Kazimierzem]
Kościół zamkowy [ złota brama - cykl panien mądrych i głupich; trybuna 1331 - akcentowany kult grobu; posąg Marii z dzieciątkiem pokryty mozaiką 1340]
Kaplica świętej Anny [ dolna część dodanego przęsła, skomplikowany program rzeźbiarski portali - koronacja Marii i legenda krzyża świętego + sceny na ścianach tarczowych]
Wielki refektarz, 1320 [sklepienie dekoracyjne, pozorna dwunawowość]
Pałac Wielkiego Mistrza, 1389-99 Nicolaus Fellenstein [ przylega do zamku średniego, wyrafinowane formy okien w letnim refektarzu]
Zamek niski, XIV/XV w

-Bytów - 1398-1406 Nicolaus Fellenstein [mury obwodowe na polnym kamieniu, dopiero w obudowie budynki, zmiany kształtów baszt]
- Kwidzyn, zamek kapituły i katedra 1322~ [katedra ceglana, pseudobazylika, redukcja programu katedralnego, dwukondygnacyjne prezbiterium, poniżej krypta, cykl malowideł ściennych] oraz mozaika nad wejściem 1380 [święty Jan w czasie próby oleju, obok biskup]

[współpraca z zakonami]
-Pelpin, kościół cystersów do 1557
- Oliwa [rozbudowana po najazdach Prusów i husytów]
- Toruń, kościół świętego Jakuba - 1309-1340 [cegła, pinakle, dekoracyjne płytki glazurowane; sklepienia o różnych formach gwieździstych, dekoracja malarska]
- Toruń, kościół świętych Janów - chór ok. 1300, korpus pł XV w [wieża i kaplice 1475-1480; zaginiona Piękna Madonna k XIV w]
- Toruń, kościół Wniebowzięcia Panny Marii - od XIII w [bryłowata, asymetryczna, wysmukła hala; nad nawą południową empora, malowidła 1380-1390]

13. Rzeźba i malarstwo drugiej połowy XV wieku
Zmiana stosunku do tworzywa w rzeźbie. Przemiany stylistyczne [styl łamany - ostre, kątowe kształtowanie form]. Późnogotycki realizm. Nastawy ołtarzowe - XIII w.
Hans Multscher, Szwabia:
-Ulm, fara, retabulum Konrada Karga - 1433 [połączenie dwóch substancji, oddzielne figury łączone złotą draperią, budowa przestrzeni]
- figura Marii z dzieciątkiem, Landsberg am Lech - 1437 [styl miękki i łamany, zwiastun zmian stylowych]
- figura św. Marii Magdaleny, Heiligkreuztal bei Riedlingen/Donau - 1450 [styl łamany]
Nikolaus Gerhaert z Lejdy:
- krucyfiks z cmentarza w Baden-Baden - 1467 [kontrast ciało a draperie]
- nagrobek cesarza Fryderyka II - 1415-1493
Mikołaj Haberschrack z podkrakowskiej Nowej Wsi:
- 1468 umowa na wykonanie obrazów do głównego ołtarza kościoła Augustianów [więcej elementów przestrzennych, próba różnicowania fizjonomii]

Wit Stosz - ur. 1447, Horb nad Neckarem, zm. 1533 Norymberga;
- Kraków, kościół Wniebowzięcia Marii, retabulum ołtarza głównego - 1477-1489 [5 figur w osiach, wyraźnie oddzielonych, wzór szwabski; schemat kompozycyjny zachowany nawet dla narracyjnej sceny osi środkowej; ostro łamana szata, autonomizacja fizjonomii, fizyczność - fizjologiczność]
-Kraków, kościół Wniebowzięcia Marii, Krucyfiks tzw. Slackerowski - 1495 [brak skosu ramion, statyczna kompozycja, wygładzone realistyczne ciało; polichromia tworzy iluzję drewna, - por. z Cristo de Burgos, ok. 1370]
-nagrobek Kazimierza Jagiellończyka - 1492 [majestat, leżące ciało, agonalny skręt szyi, dynamiczne szaty; marmur plamisty]
- płyta epitafijna Kallimacha, odlew z zakładu Vischerów - 1503 [retrospekcja, symbolicznie funkcja uczonego/urzędnika, stylizacja bordiury na kartę książki; brak perspektywy,niespójność]



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
HISTORIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ, WYKŁAD II, 10 10
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 02 04
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 04 03 (1)
Historia sztuki sredniowiecznej(1) , Historia sztuki średniowiecznej
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 18 10
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 17 10
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 07 11
kurs historii sztuki sredniow renesans, SZTUKA RENESANSU
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 19 03
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 19 12
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 14 05
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 23 04
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 05 12
Renesans, ZARYS HISTORII SZTUKI ŚREDNIOWIECZNEJ I NOWOŻYTNEJ
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 28 05
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 20 02
Historia sztuki nowoczesnej polskiej malarstwo 16 01 (1)
HISTORIA SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ, WYKŁAD II, 10 10

więcej podobnych podstron