Pielęgnowanie w schorzeniach układu moczowego

Mgr Anna Gawor

Nerki, to narząd:

• wydalniczy- usuwa końcowe produkty przemiany materii i nadmiar elektrolitów oraz wody ze spożytych pokarmów

• homeostatyczny- zapewnia izowolemię (stałość wielkość przestrzeni wodnej) i prawidłowe ciśnienie tętniczce, a także izojonię (stałość składu jonowego), izohydrię (stałość stęż. jonów H+ (pH)) i izoosmię (stałość równowagi osotycznej)

• wewnątrzwydzielniczy - wytwarzają m.in. erytropoetynę, substancje o działaniu wazopresyjnym (adrenalinę, noradrenalinę, endotelinę, leukotrieny)

• metaboliczny- uczestniczą w przemianie białek, węglowodanów (sa ważnym źródłem syntezy glukozy), lipidów i puryn, a także gospodarce wodno-elektrolitowej i równowadze kwasowo-zasadowej.

Objawy podmiotowe w chorobach nerek i dróg moczowych

1. BÓL

Ból brzucha:

• o charakterze kolkowym (łac. colica renalis)- najczęściej pierwszy objaw kamicy nerkowej. Typowo umiejscowiony w okolicy lędźwiowej, często promieniuje do pachwiny. Bóle w okolicy lędźwiowej związane z guzami nerek występują rzadko (gdy guz jest duży), częściej towarzyszą stanom zapalnym miedniczek nerkowych. Choroby miąższu nerkowego przebiegają z reguły bezbólowo.

• w okolicy spojenia łonowego- towarzyszy zapaleniu pęcherza moczowego, ale bywa też objawem chorób odbytu, odbytnicy, narządów rodnych i gruczołu krokowego

• w cewce moczowej- podczas oddawania moczu jest najczęściej objawem jej zapalenia

Objawy podmiotowe w chorobach nerek i dróg moczowych

2. ZABURZENIA W ODDAWANIU MOCZU

Trudności w oddawaniu moczu:

• bolesne oddawanie moczu (łac. dysuria)- sugeruje to podrażnienie lub stan zapalny w okolicy szyi pęcherza lub w cewce moczowej. Najczęściej objaw ten jest wynikiem zakażenia, jednak wobec braku cech zakażenia wskazana jest szersza diagnostyka.

• skąpomocz (łac. oliguria)- wydalanie < 500 ml (wg niektórych źródeł < 400 ml) moczu na dobę. Przyczyną mogą być: ostra niewydolność nerek (przednerkowa, nerkowa lub zanerkowa) lub przewlekłe choroby miąższu nerkowego w fazie schyłkowej.

• bezmocz (łac. anuria)- wydalanie <100 ml moczu na dobę; przyczyny jw.

• wielomocz (łac. polyuria)- wydalanie >2000 ml (wg niektórych źródeł > 3000 ml) moczu na dobę. Może być objawem: ONN lub PNN, moczówki prostej, cukrzycy, hiperkalcemii, polidypsji psychogennej

Objawy podmiotowe w chorobach nerek i dróg moczowych

• częstomocz - oddawanie moczu > 7 razy na dobę.

• nietrzymanie moczu (łac. incontinentia urinae)- może mieć charakter przejściowy lub trwały.

Przyczyny przejściowego nietrzymania moczu: zaburzenia psychiczne (depresja, majaczenie), ch.u.n. (napady padaczkowe), zapalenie cewki moczowej i błony śluzowej pochwy, wielomocz (wskutek jw.), leki (moczopędne, p/depresyjne, stosowane w chorobie Parkinsona i in.).

Przyczyny trwałego nietrzymania moczu: długo utrzymujące się przejściowe nietrzymanie moczu, zmiany chorobowe w mięśniu wypierającym pęcherza, porażenie zwieracza cewki moczowej.

• oddawanie moczu w nocy (łac. nykturia)- >1 raz, częsty objaw przerostu gruczołu krokowego, zapalenie dróg moczowych, NS, występuje u chorych z nietrzymaniem moczu, cukrzycą, po lekach, czasem wynik nadmiernego spożycia płynów np. kawy przed snem.

Objawy przedmiotowe w chorobach nerek i dróg moczowych

• Obrzęki

• Krwiomocz (makrohematuria) to obecność w moczu erytrocytów w ilości zmieniającej jego zabarwienie, a krwinkomocz (krwiomocz mikroskopowy, mikrohematuria) - w ilości niewidocznej gołym okiem.

• Nadciśnienie tętnicze - podwyższone ciśnienie tętnicze bardzo często występuje w przewlekłych chorobach nerek. Przyczyny nadciśnienia tętniczego nerkowopochodnego:

• choroby miąższu nerkowego - nadciśnienie miąższowonerkowe

• choroby naczyń nerkowych - nadciśnienie naczyniowonerkowe

• nowotwory nerek - reninoma, guz Wilmsa.

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogóle moczu

Badanie ogólne moczu obejmuje ocenę cech fizycznych, biochemicznych i morfologicznych (osadu moczu po odwirowaniu). Zwykle jest wykonywane w próbce pierwszej lub drugiej porannej porcji moczu. Powinno być wykonane nie później niż 2 h po pobraniu próbki. W moczu oznacza się także różne substancje, takie jak hormony i leki.

Cechy fizyczne moczu:

pH mimo że pH określa stężenie jonów wodorowych, jest zaliczane do cech fizycznych moczu, wyraża jego kwasowość lub zasadowość. Zwykle wynosi 5,0-6,0, a może się wahać od 4,5 do 8,0.

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogólne moczu

Barwa- prawidłowo mocz jest przejrzysty o zabarwieniu jasnożółtym.

Zmętnienie- może być spowodowane najczęściej - wytrącającymi się kryształami fosforanowymi lub moczanami, rzadziej - wydzieliną gruczołu krokowego lub ropomoczem.

Zapach - przyczyny odmiennego zapachu:

• spożyte pokarmy - np. szparagi

• zaburzenia przemiany aminokwasowej - np. zapach mysiego moczu u chorych na fenyloketonurię

• zaburzenia przemiany węglowodanowej - zapach acetonu świadczący o ketonurii

• rozpadający się nowotwór układu moczowego

• obecność ropy w moczu.

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogóle moczu

Gęstość względna- Zależy od liczby i rodzaju osmolitów (kwas moczowy, mocznik, elektrolity, radiologiczne środki cieniujące, glukoza, duży białkomocz). Należy ją określić u osób, które przez 8-10 h wstrzymywały się od przyjmowania płynów (czyli w warunkach hydropenii), bez obrzęków, spożywających dietę o normalnej zawartości sodu i białka. Prawidłowa gęstość względna oznaczona w standardowych warunkach wynosi zwykle >1,023 g/ml u osób <60. rż.

• O upośledzeniu zagęszczania moczu świadczy izostenuria, czyli utrzymywanie się gęstości względnej około 1,010 g/ml.

• Gęstość względna moczu >1,035 g/ml zawsze sugeruje obecność w moczu niefizjologicznego składnika (glu­kozy, mannitolu, cieniującego środka radiologicznego, etanolu).

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogóle moczu

Cechy morfologiczne moczu

oceny dokonuje się najczęściej w preparacie osadu moczu uzyskanego przez odwirowanie (2000 x g, przez 10-15 min) 10 ml świeżo oddanego moczu.

1.Krwinkomocz i krwiomocz- Prawidłowe dobowe wydalanie erytrocytów z moczem nie przekracza 3 mln. Stwierdzenie obecności erytrocytów w moczu w teście paskowym wymaga powtórzenia badania metodą mikroskopową.

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogóle moczu

• Leukocyturia - Prawidłowe dobowe wydalanie leukocytów z moczem nie przekracza 3 mln. Wynik testów paskowych jest dodatni przy obecności 4-5 leukocytów w polu widzenia w badaniu mikroskopowym. Niektóre antybiotyki (imipenem, meropenem, kwas klawulanowy) mogą być przyczyną wyniku fałszywie dodatniego, inne zaś (cefaleksyna, gentamycyna), a także białkomocz >0,5 g/d i glukozuria >2 g/d mogą zmniejszać intensywność reakcji barwnej (wynik fałszywie ujemny).

Leukocyturia najczęściej świadczy o zapaleniu dróg moczowych wywołanym przez bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty. Obecność eozynofllów w moczu bywa objawem alergicznego śródmiąższowego zapalenia nerek.

Mocz zawierający leukocyty oraz drobnoustroje w takiej ilości, że powodują zmianę barwy, zmętnienie i specyficzny zapach, nazywa się ropomoczem.

BADANIA LABORATORYJNE- badanie ogóle moczu

• Wałeczkomocz - Głównym składnikiem wałeczków jest białko wydzielane do moczu przez cewki dalsze nefronów. Białko to jest rozpuszczalne w środowisku zasadowym, co sprawia, że w moczu o takim odczynie nie stwierdza się wałeczków. W wałeczki mogą być wtopione różne komórki (erytrocyty, leukocyty i komórki nabłonka cewek nerkowych, nadające wałeczkom charakterystyczny wygląd i znaczenie diagnostyczne).

4. Krystaluria- diagnostyczne znaczenie ma występowanie w moczu

BADANIA LABORATORYJNE- badania krwi

W każdym przypadku choroby nerek należy wykonać:

• badanie morfologiczne krwi

• odczyn Biernackiego (OB) lub oznaczenie białka C-reaktywnego (CRP) w surowicy

• oznaczenie stężeń Na, K, Cl, wapnia całkowitego i zjonizowanego, fosforanów nieorganicznych i magnezu

• oznaczenie stężenia kreatyniny Wartości prawidłowe 53-115 nmol/1 (0,6-1,3 mg/dl)

• oznaczenie stężenia kwasu moczowego Wartości prawidłowe180-420 umol/1 (3-7 mg/dl)

• lipidogram - ważny u chorych z zespołem nerczycowym i przewlekłą niewydolnością nerek.

W zespole nerczycowym wykonuje się elektroforezę białek surowicy i moczu.

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)
łac. insufficientia renum chronica
ang. chronic renal insufficiency

to zespół chorobowy rozwijający się w następstwie postępującego i nieodwracalnego upośledzenia czynności nerek, głównie przesączania kłębuszkowego. Kryterium rozpoznania niewydolności nerek jest GFR <90 ml/min/1,73 m².

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)
PNN jest wynikiem znacznego zmniejszenia liczby czynnych nefronów w następstwie stwardnienia kłębuszków, zaniku cewek nerkowych i włóknienia tkanki śródmiąższowej nerek.

Najczęstsze przyczyny:

• nefropatia cukrzycowa

• nefropatia nadciśnieniowa

• KZN

• cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek

• wielotorbielowate zwyrodnienie nerek

Rzadsze przyczyny:

• nefropatia niedokrwienna

• nefropatia zaporowa

• układowe choroby tkanki łącznej, m.in. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, układowe zapalenia naczyń

• sarkoidoza

• szpiczak plazmocytowy

• zespół hemolityczno-mocznicowy

• martwica kory nerek

• nefropatia HIV

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

OBRAZ KLINICZNY

zależy od zaawansowania PNN oraz choroby podstawowej. W początkowych stadiach mogą nie występować żadne objawy kliniczne lub są one niecharakterystyczne (np. nadciśnienie tętnicze). W miarę zmniejszania się GFR pojawiają się objawy i powikłania ze strony różnych narządów i układów, których częstość występowania zależy od zaawansowania PNN:

• objawy ogólne (osłabienie, męczliwość, hipotermia)

• objawy skórne

• bladość - spowodowana niedokrwistością

• suchość - spowodowana zanikiem gruczołów potowych

• ziemisto-brunatny odcień - w wyniku gromadzenia się w skórze związków barwnikowych, m.in. urochromów; występuje w zaawansowanej PNN i mocznicy

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

• wybroczyny - objaw mocznicowej skazy krwotocznej

• świąd - występuje w zaawansowanej PNN, często u chorych leczonych dializami; etiologia złożona, m.in. odkładanie się fosforanu wapnia w skórze, neuropatia obwodowa, zaburzenia czynności mastocytów; jest przyczyną zadrapań i przeczosów

• „szron mocznicowy" - u chorych z dużym stężeniem mocznika w osoczu dochodzi do jego wytrącania na powierzchni skóry

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

• zaburzenia w układzie krążenia

• nadciśnienie tętnicze albo hipotensja (w następstwie odwodnienia w przebiegu długotrwałych wymiotów, nadmiernego stosowania diuretyków lub neuropatii wegetatywnej)

• przerost lewej komory - spowodowany nadciśnieniem tętniczym, niedokrwistością, zwężeniem zastawki aortalnej (wskutek jej wapnienia)

• zaburzenia rytmu

• niewydolność serca

• zapalenie osierdzia - u osób ze schyłkową PNN oraz leczonych niedostateczną dawką dializy; jest następstwem zatrucia mocznicowego; może być przyczyną tamponady serca; stanowi kliniczne wskazanie do leczenia dializami

• przyśpieszona miażdżyca

• zwapnienia naczyń

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

• zaburzenia w układzie oddechowym: oddech kwasiczy (Kussmaula),mocznicowe zapalenie opłucnej, przekrwienie i obrzęk płuc (płuco mocznicowe) -występuje w zaawansowanej PNN w następstwie przewodnienia i niewydolności lewej komory oraz zwiększonej przepuszczalności włośniczek płucnych

• zaburzenia w układzie pokarmowym: utrata łaknienia, nudności i wymioty, mocznicowy zapach z ust, zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit, wrzód trawienny żołądka lub dwunastnicy, krwawienie z przewodu pokarmowego, ostre zapalenie trzustki, wodobrzusze idiopatyczne,

• zaburzenia czynności układu nerwowego i mięśni: zaburzenia ze strony OUN- upośledzenie koncentracji i pamięci, ból głowy, nadmierna senność lub bezsenność, apatia lub podrażnienie; mogą występować w umiarkowanej PNN i nasilają się w zaawansowanej PNN oraz u leczonych dializami, drgawki i śpiączka, neuropatia obwodowa (czuciowa, ruchowa)

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

• zaburzenia hormonalne i metaboliczne: niedobór witaminy D i wtórna nadczynność przytarczyc

• upośledzona tolerancja glukozy

• dyslipidemia - hipertriglicerydemia, zwiększenie stężenia lipoproteiny (a), zmniejszone stężenie cholesterolu HDL

• niedożywienie białkowo-energetyczne

• upośledzenie wzrastania dzieci i młodzieży

• zaburzenia miesiączkowania, niepłodność i zaburzenia czynności seksualnych

• zaburzenia gospodarki wodnej-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej: hiper- lub hipowolemia, hiper- lub hiponatremia, hiperkaliemia, może wystąpić hipokaliemia, kwasica nieoddechowa, hiperfosfatemia, hipo- lub hiperkalcemia

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN)

• zaburzenia morfologii krwi i odporności

• niedokrwistość

• limfopenia - spowodowana częściowym zanikiem utkania limfatycznego

• skaza krwotoczna - objawia się przedłużonymi krwawieniami z ran oraz skłonnością do powstawania podbiegnięć krwawych; przyczyną jest upośledzenie czynności płytek krwi; stanowi wskazanie do leczenia dializami

• obniżona odporność - przyczyny zwiększonego ryzyka zakażeń to: limfopenia, upośledzenie czynności leukocytów w wyniku kwasicy, hiperglikemii, niedożywienia białkowo--kalorycznego, hiperosmolarności środowiska,; w przypadku zakażenia słabiej wyrażona jest reakcja zapalna i mniejszy wzrost temperatury ciała

• leukopenia

Mocznica [uremia]

• Jest to zespół objawów będących następstwem niewydolności nerek

• Jest wynikiem zniszczenia miąższu nerkowego, gdy ponad 2/3 liczby nefronów ulegnie zniszczeniu, mocznik > 30mmol/l

• wypada czynność wydalnicza, hormonalna,

Objawy mocznicy

• osłabienie, obniżenie odporności

• okresy rozdrażnienia i apatii

• zaburzenia rytmu snu, bóle głowy

• świąd skóry, bladowoskowożółta skóra, sucha, łuszcząca się

• upośledzenie łaknienia, nudności, wymioty

• dokuczliwe parestezje

• obrzęki, nadciśnienie tętnicze

• niewydolność krążenia, mocznicowe zap.osierdzia, opłucnej, j.ustnej

• zapach amoniaku z ust

• brak miesiączki, impotencja, bezpłodność, utrata libido

• mocz wodojasny

• niedokrwistość normobarwliwa, trombocytopenia, wybroczyny

• wzrost kreatyniny, mocznika, kwasu moczowego

• kwasica metaboliczna

• wzrost potasu i fosforanów

Problemy zdrowotne chorego z PNN

• Pogarszanie funkcji nerek

• Zwiększone wydalanie mocznika przez skórę i błony śluzowe

• Zaburzenia składu elektrolitów

• Zaburzenia apetytu

• Obniżenie tolerancji wysiłkowej z powodu niedokrwistości opornej na leczenie

• Retencja płynów

• Trudności w funkcjonowaniu osób dializowanych

Pogarszanie funkcji nerek

Cel opieki - Zapobieganie dalszemu niszczeniu miąższu nerek przez wdrożenie leczenia:

• obserwacja ilości i jakości wydalanego moczu [nycturia]

• obserwacja objawów: bóle głowy, krwawienia z nosa, szybkie męczenie, blada, ziemista skóra, apatia, zaburzenia łaknienia

Zwiększone wydalanie mocznika przez skórę i błony śluzowej

Cel opieki - Zmniejszenie mocznika we krwi, zapobieganie infekcjom:

• ograniczenie białka w diecie [0,6-08g/kg m.c.

• Częste zmywanie skóry [zmniejsza uczucie świądu]

• krótko obcięte paznokcie

• toaleta j.ustnej zwłaszcza przed posiłkiem

• obserwacja zmian na skórze, śluzówkach

Zaburzenia składu elektrolitów

Cel opieki - Uzyskanie i utrzymanie równowagi elektrolitowej

• obserwacja objawów hiperkaliemii [zaburzenia rytmu serca, parestezje]

• zmniejszenie dowozu potasu w diecie, lekach, płynach

• ułatwianie usuwania potasu z organizmu[zaparcia]

• zmniejszenie procesów katabolicznych [urazy, odleżyny, krwawienia, zakażenia]

Zaburzenia składu elektrolitów

• Oznaczanie potasu we krwi

• obserwacja objawów hiponatremii [gorączka, wilgotna czerwona skóra, kurcze mięśni]

• ilość i jakość pokarmów dostosowana do możliwości wydalania ich produktów przemiany materii

• obserwacja dolegliwości bólowych układu ruchowego [osteodystrofia nerkowa]-ostrożna pielęgnacja,udogodnienia,fizykoterapia]

Zaburzenia apetytu

Cel opieki - Utrzymanie prawidłowego stanu odżywienia chorego

• zmniejszenie bólu i niewygody

• ochrona śluzówki przed wysychaniem i stanami zapalnymi

• toaleta j.ustnej likwidująca przykry zapach

• rozmowa z chorym na temat koniecznych ograniczeń dietetycznych i ich znaczenia w leczeniu

Obniżenie tolerancji wysiłkowej

Cel opieki - Dostosowanie wysiłku do możliwości chorego

• informowanie o możliwościach adaptacyjnych do niskich wartości hemoglobiny

• zapobieganie stratom krwi-w czasie badań pobierać tyle krwi ile faktycznie potrzeba

• możliwość stosowania syntetycznej erytropoetyny [Eprex]

• zapobieganie dodatkowym urazom z powodu zaburzeń orientacji

• pomoc w samopielęgnacji

Retencja płynów

Cel opieki - Uchwycenie objawów przewodnienia

• waga, pomiary, bilans płynów

• obserwacja ukł. oddechowego [ryzyko obrzęku płuc]

• obserwacja skóry w okolicy obrzęków

• ograniczenie sodu i płynów w zależności od stopnia nawodnienia chorego

Problemy chorych dializowanych

Wskazania laboratoryjne do dializy:

• hiperkaliemia > 6,5 mmol/l

• kwasica HCO3 < 13mmol/l, ph < 7,3

• mocznik > 35mmol/l

Problemy chorych dializowanych

Wskazania kliniczne do dializy:

• objawy mocznicy [nudności, bóle głowy, wymioty, drżenia]

• przewodnienie [zagrożenie obrzękiem płuc]

• mocznicowa skaza krwotoczna

• mocznicowe zapalenie osierdzia

• oligoanuria

• encefalopatia

Techniki usuwania metabolitów z krwi

• Hemofiltracja

• hemoperfuzja

• plazmafereza

• dializa otrzewnowa

• hemodializa

Problemy chorych dializowanych

• Stany frustracji,lęku, depresji,paniki,próby samobójcze [utrata roli społecznej, świadomość utrzymywania życia przy stałym jego zagrożeniu, ograniczenia w przyjmowaniu płynów, nawracające stany złego samopoczucia fizycznego]

• trudności w podejmowaniu codziennych czynności

• Zaburzenia koncepcji siebie z powodu uzależnienia od aparatury

• zaburzenia kontaktów społecznych

• trudności akceptacji choroby przez najbliższych

• zaburzenia w funkcjonowaniu przetoki tętniczo-żylnej

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

U dorosłych z PNN i prawidłową masą ciała - zarówno dializowanych jak i w okresie przed leczeniem nerkozastępczym zaleca się dietę dostarczającą dziennie 35 kcal/kg mc. u osób <60. rż. oraz 30-35 kcal/kg mc. u osób >60. rż.

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

SKŁAD DIETY:

• Węglowodany - powinny pokrywać 50-60% całkowitego zapotrzebowania energetycznego (CZE). Zaleca się ograniczenie podaży prostych, szybko wchłaniających się węglowodanów i zastąpienie ich wolno wchłaniającą się skrobią (pieczywo razowe, kasza, ryż, ziemniaki itp.).

• Tłuszcze- powinny pokrywać *30% CZE (w tym maks. ⅓ - im mniej, tym lepiej - tłuszcze zwierzęce). Głównym źród­łem tłuszczów w diecie powinny być oleje roślinne (np. oliwa z oliwek, olej słonecznikowy i sojowy), margaryny miękkie i ryby.

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

• Białko- spożycie białka:

- u chorych z prawidłową czynnością nerek, bez białkomoczu - 0,8-1,0 g/kg mc./d, nie należy go ograniczać

- GFR <60 ml/min - 0,8 g/kg mc./d

- GFR <25 ml/min - 0,6 g/kg mc./d.

Jeżeli spożycie białka ogranicza się do <0,6 g/kg mc./d (dieta o bardzo małej zawartości białka), należy choremu podawać dodatkowo niezbędne aminokwasy, najlepiej w postaci ich ketoanalogów.

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

• Sód, potas i fosfor- u chorych z nefropatią, u których z reguły współistnieje nadciśnienie tętnicze, powinno się ograniczać podaż sodu w diecie do 1,4-2,3 g/d (50-100 mmol/d).

Zwykle nie ma konieczności ograniczania zawartości potasu w diecie u osób z GFR >30 ml/min/1,73 m2, jeżeli nie występuje u nich hipoaldosteronizm hiporeninowy lub nie przyjmują leków zwiększających ryzyko hiperkaliemii.

Hiperfosfatemia pojawia się zwykle, gdy GFR wynosi <30 ml/min/1,73 m2, a jej częstość występowania i nasilenie rosną wraz z dalszym zmniejszaniem się GFR. Zawartość fosforu w diecie należy ograniczyć do 800-1000 mg/d, jeżeli stężenie fosforanów nieorganicznych w surowicy wynosi >1,5 mmol/1 (4,6 mg/dl).

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

• Witaminy i pierwiastki śladowe - chorzy z zachowaną czynnością wydalniczą nerek powinni otrzymywać w diecie takie same ilości witamin i pierwiastków śladowych jak osoby zdrowe.

U osób z PNN leczonych dializami mogą, przy braku suplementacji, występować niedobory niektórych witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Zaleca się podawanie:

• witaminy C (<100 mg/d),

• kwasu foliowego (1 mg/d),

• tiaminy (4 mg/d),

• pirydoksyny (10 mg/d).

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

Stężenie witaminy A u chorych leczonych dializami jest zwiększone dlatego należy unikać preparatów zawierających tę witaminę.

U większości chorych występuje niedobór aktywnej postaci witaminy D.

U chorych z PNN może występować niedobór cynku, a u leczonych dializami również niedobór selenu, ale stosowanie suplementów tych pierwiastków śladowych jest uzasadnione tylko w przypadku stwierdzenia ich niedoboru.

LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHOROBACH NEREK

• Błonnik - dzienne spożycie powinno wynosić —15 g/1000 kcal. Przyśpiesza perystaltykę jelit oraz zwalnia trawienie i wchłanianie węglowodanów. Głównymi produktami zawierającymi błonnik są warzywa, owoce, otręby i razowy chleb.

• Warzywa i owoce - źródło błonnika i trudno wchłanialnych węglowodanów, zawierają także potas, sód i fosforany.

• Alkohol - dozwolony tylko w niewielkich ilościach - maks. 15 g czystego alkoholu dziennie.

Literatura przedmiotu

• Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, 2005,1233-1382

• Pączek L. (red.): Choroby wewnętrzne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004, 377-440.

10

---