dolać, dosypać, np. śmietany do zupy [HŚ]
a to to to
zwrot o nie słuchającym dobrych rad (dziecku, czasem dorosłym), którego spotkała kara, np. dziecka, które sparzyło się pokrzywą i zaczęło płakać, się nie żałowało, tylko mówiło się "a to to to, a to to to" [HŚ]
a wo
o tutaj (np. "- Gdzie leży nóż? - A wo, tuwo") [HŚ]
ali wo
ależ skąd, mowy nie ma [AW]
antek
łobuz, chuligan [AW]
anzug
ubranie, zwłaszcza męskie [AW]
asenterunek
pobor do wojska, asenterunkowy - poborowy [JM]
bachor
dziecko, zwłaszcza żydowskie [AW]
badunia
miejsce do prania na rzece [M]
badyl
chwast [AW]
bajdeła
młokos, nierób [JM]
bajstruk
nieślubne dziecko [AW]
bajura
kałuża (bajoro) [AW]
balonami
szybko, piorunem [JM]
bałabuch
a) zwykle kiepsko wypieczone ciasto lub ugnieciona ze sieczką glina - jako materiał budowlany [AW], b) bułka drożdżowa niesłodka pieczona na okres Nowego Roku dla częstowania dzieci, które chodziły z życzeniami - szczodrowaniem [HŚ]
bambetel
drewniana ława do siedzenia, a po rozsunięciu siedziska łóżko do spania [HŚ]
baniaczek
metalowy kubek [HŚ]
baniak
a) duży garnek metalowy [AW], b) garnek [AS]
banta
grzędy np. "słońce już zaszło i kury poszły na banta" [JM]
baraboje
ziemniak (mówiło się na obszarze od Lwowa do Kamienia Podl. "NagotowaŁa cały baniak baraboji") [AW]
baraboli
kartofle [JM]
batug
bat [JM]
besztać
robić ostre wymówki [AW]
bękart
nieznośny dzieciak [AW]
bihme
przysięga, potwierdzenie, przekonanie kogoś, że mówi się prawdę [HŚ]
bobsko
strach, udziwnienie [AW]
bodak
oset [HŚ]
bodziak
oset, kłująca roślina [AW]
bolka
piłka gumowa [AW]
bor
wiertło [JM]
bormaszyna
wiertarka [JM]
braha
pozostałość po odparowaniu alkoholu z zacieru [HŚ]
bratrura
piekarnik [JM]
brechać, breszyć, nie bresz
kłamać, nie kłam! [AW]
brusek
osełka do ostrzenia np. kosy [JM]
bucim
na niby, na żarty [HŚ]
budny
powszechny, zwykły (dzień) [AW]
bungu
spirytus [HŚ]
bzina
czarny bez [JM]
cajg
bawełniany materiał do szycia mocnych ubrań roboczych [KD]
całuszka
piętka, pierwsza i ostatnia kromka chleba z bochenka [HŚ]
cedyłko
cedzak do mleka z tkaniny [HŚ]
chabas
chwast [AW]
chlipać
płakać, szlochać po kryjomu [HŚ]
chojci na ruci
chodź na ręce ! [AW]
chopta
trawa [HŚ]
chrapy
nozdrza [AS]
chrobak
robak, glizda [HŚ]
chudoba
zwierzyna - inwentarz [HŚ]
chwost
ogon [AW]
cidełko
płócienna tkanina do cedzenia mleka [AS]
ciumać, cium, pociumać
całować (znane było powiedzenie: "po ciumaj mamusi") [AW]
ciupryk
założyć lewy but na prawą nogę lub odwrotnie [JM]
cybuch
małolat, chłopak niedojrzały (lub też pogardliwe przezwisko Żyda) [AW]
czeladź
rodzina [HŚ]
czerkać
pocierać zapałką o draskę, lub obracać trybik zapalniczki [JM]
częstokół
parkan, płot drewniany z zaostrzonych palików [JM]
czuchrać
długotrwałe drapanie [HŚ]
czuć duch
czuć ciepło np. "już si pali w piecu i czuć duch" [JM]
ćwach
gwóźdź [HŚ]
debra
wertepy, pagórki, zarośla [AW]
deszczka
deska [AW]
didko
a) diabeł "Didku go wi?" [AW], b) diabeł. W wymowie "d" miękkie [JM]
do glidu
równo w rzędzie np. ustawić półkopki (mędle) w rzędzie [JM]
dobawić
dolać, dosypać, np. śmietany do zupy [HŚ]
dobnia
1) pieniek np. do rąbania drewna, 2) drewniany walec z rekojeścią służył jako wbijak, ubijak [JM]
dornik
przebijak ślusarski [HŚ]
dójki
strzyki u krowy [AS]
drahle, drygli
galaretka z mięsa [AW]
drańcie
osoba o złej opinii, lub stare zniszczone rzeczy [AW]
dryhle
(także studzinina) - galareta z nóżek [HŚ]
drypcia
pogardliwie o starej kobiecie [AW]
dryzda
brzydka, chuda dziewczyna [AW]
drzewko
choinka bożonarodzeniowa [AW, HŚ]
duca
gdy cielę, jagnię uderza mordą o wymię w czasie ssania [HŚ]
duć
dmuchać, "Ali duji" (o wietrze) [AW, HŚ]
duldak
smoczek [HŚ]
duże
dobry, "duże dobry ten" (...bardzo dobry ten...) [AW]
dziabarakać
pyskować [JM]
dziaduch
słoma na podłodze w okresie Bożego Narodzenia [HŚ]
dżagan
kilof, oskard [HŚ]
europlan
samolot [HŚ]
fana
chorągiew [HŚ]
fasować
termin raczej wojskowy - pobrać z magazynu należną odzież, żywność, broń [JM]
feca
onuca, owijka [HŚ]
ferflasza
manierka - metalowa butelka [HŚ]
fest
bardzo mocno [AW]
financ
urzędnik finansowy [AW]
frojmycha
kobieta nie dbająca o siebie, źle ubrana - niechlujna, brudna [HŚ]
funio
ważniak, zarozumialec, "ali struga funia!" (udaje ważniaka) [AW]
fura
wóz konny [HŚ]
gdula
gruszka [AW]
gilza
łuska bez pocisku [JM]
gnypak
tępy nóż [AW]
gościniec
droga główna od miejscowości do miejscowości [HŚ]
gradus
termometr, stopień Celsjusza [HŚ]
grale
rodzaj wideł 3 lub 4 palczastych [JM]
gudz
węzeł na sznurku (nie do rozwiązania) [HŚ]
guła
osoba mało inteligentna [AS]
gwer
a) karabin, lub ogólnie broń [AW], b) karabin [HŚ]
gzić się
zachowanie zwierząt podczas rui [HŚ]
hadiuka
wąż, padalec [JM]
hadziuka
złośliwiec "To taki hadziuka, do studni ni dopuści". [AW]
hajdamaka
pogardliwie Ukrainiec (awanturnik) [AW]
hajno
żmudnie, uciążliwie [JM]
halaburda
awanturnik, awantura, burda, "Pupili sy, ta narubili halaburdy". [AW]
halawa
nie zasiany plac w zbożu [HŚ]
halukać
nawoływać, np. do wstawania [HŚ]
hamaj
tak się mówiło do dziecka żeby jadło [HŚ]
harbuz
wspólna nazwa dyni, arbuza, melona [JM]
harmider
(także rajwach) gwar, hałas [HŚ]
haukać
szczekać [JM]
hela
skrzynia ładowna w wozie konnym [JM]
het
tam - gdzieś (np. "idź het" - idź sobie) [HŚ]
hołodryga
oberwaniec, nicpoń, łajdak [AW]
horpyna
wielka kobieta [AW]
hrabczuki
nieślubne dzieci hrabiego z dziewczynami z pobliskich wiosek (podobno było ich kilkoro :) [JM]
hreczka
gryka [HŚ]
hryckal
szpadel [HŚ]
huby
grzyby [HŚ]
hurdzi
warczy, np. motor [HŚ]
hurma
grupa [HŚ]
hyckać
skakać, podskakiwać [AW]
hyczka
nać rośliny [HŚ]
hylaka
konar, gałąź [HŚ]
jadaczka
wulgaryzm: usta, gęba [AW]
juszka
a) rzadka zupa, wodnista część zupy, Pytano więc: "chcesz jeszcze zupy ? - Tak, ali samy juszki" [AW], b) wywar z suszonych owoców, sama woda z barszczu, zupy [HŚ]
kaban
wieprz, świnia [AW]
kacap
głupiec, pogardliwie - Rosjanin [AW]
kaczan
ogryzek z owocu lub głąb z kapusty [HŚ]
kalabania
kałuża, grząskie błoto na drodze [AW]
kałamucić
mącić, mieszać [AW]
kałatać
klekotać [JM]
kanon
armata [HŚ]
kaparzyć, kaparstwo
źle robić, zła robota, partactwo [AW]
kapsel
spłonka [JM]
kapszuk
wysuszony pęcherz moczowy wieprza używany jako woreczek na tytoń [HŚ]
kapuścinie
pozostałości kapusty po wycięciu główki [JM]
kapuza
kaptur [JM]
kartoflinie
łęty kartofli [JM]
kaszkiet
czapka [AS]
katapula
proca [HŚ]
katulać
toczyć (np. "wóz się katula pod górę") [HŚ]
kazać
mówić, powiedzieć [JM]
kidać, kinąć
rzucać [AW, HŚ]
kiernica
studnia o drewnianym szalunku - ocembrowaniu [HŚ]
kiszka
kaszanka [HŚ]
kluczka
1) węzeł na sznurowadłach przy butach. 2) ucięta gałąź ok. 1,20 m z krótką odnogą na końcu pod kątem ostrym. Służyła m.in. do podnoszenia bron w czasie bronowania. 3) szydełko do dziergania [JM]
knysz
chleb świąteczny [AW]
kociuba
długa żerdź zakończona poprzecznie deseczką do wygarniania żaru w piecu chlebowym [HŚ]
koleśnie
dwa koła na osi umocowane z przodu ręcznego pługa. Zapewniały równą głębokość orki [JM]
kołotuszka
a) drewniany przyrząd do rozgniatania [AW], b) kwirlejka do rozdrabniania potraw [HŚ]
koromiesło
nosidło 2 wiader na ramieniu [HŚ]
koropka
pojemnik na zrywane owoce [JM]
korowaj
obrzędowe ciasto weselne, z pszennej mąki, owalnego kształtu, z wierzchu ozdobione [AW]
kosa
warkocz [HŚ]
kostka
pestka owocu czereśni, wiśni, śliwki [AW, JM]
kraszanka
jaja zabarwione na jeden kolor, ozdoba wielkanocnego stołu [AW]
krosznia
worek na obrok zawieszany koniom na szyi. Służył do karmienia koni w czasie dłuższego postoju [JM]
król
snopek z kilku zbóż ustawiany w rogu izby na Boże Narodzenie [JM]
kryszka
okruszek [JM]
kryszyć
rozdrabniać [JM]
kryżałka
grubo pokrojona kapusta np. do barszczu [JM]
kucać
przysiad [HŚ]
kucia
świnka [JM]
kucza
a) mały ciemny pokój, pomieszczenie dla zwierząt [AW], b) chlewik, niska szopa [HŚ]
kuczyć się
tęsknić, nudzić się, "kuczy mi si za tobą" [AW]
kuczyrawy
ktoś o kręconych włosach [HŚ]
kudłaj
przezwisko Żyda [AW]
kukurudza
we wschodniej gwarze kukurydza [HŚ]
kułak
pięść [HŚ]
kupla
szeroki pas (wojskowy) [HŚ]
kuszka
puszka na osełkę do kosy zawieszana na pasku u spodni [JM]
kutas
element ubioru - pompon, frędzel [JM]
kutia, kucia
potrawa wigilijna z pszenicy, maku itd. [AW]
lice
lejce [AS]
lichtarka
latarka, mówiono "weś lichtarke idź do lochu" [AW]
ligać
leżeć, położyć się [HŚ]
loch
rodzaj piwnicy ziemnej poza domem. Część wkopana w ziemi i część wystająca obsypana grubą warstwą ziemi. Służył do przechowywania produktów spożywczych i ziemniopłodów. [JM]
ładuszczak
garnek gliniany do mleka [HŚ]
łopuch
łopian [JM]
łoszak
źrebak, młody koń [HŚ]
ług
roztwór do prania sporządzany domowym sposobem przez wrzucanie rozżarzonych szczap do wody i odstaniu [JM]
łupy
łupiny np. z ziemniaków [JM]
łymiszka
gęsta kasza kukurydziana, najczęściej polana słoniną ze skwarkami [JM]
łyskać się
błyskać się [AW]
maciurka
żeńskie rośliny konopii [HŚ]
maćko
duży wystający brzuch [JM]
majzel
przecinak ślusarski [HŚ]
makohon
drewniany wałek do ucierania maku [AW]
makutra
donica, naczynie do ucierania ciasta [AW]
manszet
mankiet [AW]
maszingwer
karabin maszynowy [JM]
maśniczka
kierzynka, służyła do wyrobu masła [JM]
menelarz
złomiarz [HŚ]
meszty
półbuciki damskie, lub męskie [AW, HŚ]
mienkuszka
miękka część chleba lub bułki [AW]
miesiąc
księżyc [HŚ]
miętkuszka
środkowa część kromki chleba, bez skórki [HŚ]
młynek
wialnia [JM]
motowidło
połączone drążki, z jednej strony w kształcie litery T a z drugiej Y. Służyły do nawijania przędzonej na kądzieli wełny, lnu lub konopii [JM]
motuzek
sznurek [HŚ]
mraka
mgła, drobny deszczyk [AW]
muterka
nakrętka [JM]
mykicić się
mylić, plątać, mataczyć [AW]
mysiurki
miejsce w stodole nad klepiskiem [JM]
mysziginowaty
głupkowaty [HŚ]
mytka
ścierka, zmywak do naczyń [HŚ]
na zdogońce
praca na szybkiego, na wyścigi [HŚ]
naduć się
pogniewać, nie rozmawiać [HŚ]
naobkoło
naokoło, dookoła [AW]
narychtować
naprawić [HŚ]
niecki
wydłubany w pniu owalny pojemnik z uchwytami po bokach [JM]
nieludziany
niegrzeczny np. "nieludziany bachor" [JM]
niezdały
a) do niczego, nie przydatny [AW] b) chorowity, słaby, rzecz nieprzydatna [HŚ]
niuchać
wąchać [HŚ]
niuńka
niedołęga, nie umiejący sobie radzić [AW]
niwistka
synowa zamieszkała u teściowej [JM]
nużda
a) nędza, bieda [AW], b) wieloznaczne; np. "na nużdę ci to?" - "po co ci to?"; "nużda ciężka z bachorami" - "co za niedobre dzieci" [HŚ]
nypać
wtykać nos, wszędzie zaglądać [KD]
oberemek
naręcz np. przynieść oberemek drewna [JM]
odwirek
futryna u drzwi [JM]
oj to tam
lekceważąco: coś takiego, wielkie rzeczy [HŚ]
okołot
oczyszczona porcja słomy, używana potem m.in. do napełniania sienników, wyrobu mat [JM]
ołówek chemiczny
ołówek kopiowy [JM]
ouwa
pomniejszenie, zlekceważenie czyjegoś czynu, np.naprawiłem płot - ouwa wielka mi robota [HŚ]
osikowe
o mleku - na pół zsiadłe [JM]
paciorek
koralik; paciorki to korale [HŚ]
paciuk
wieprz (tuczony) [AW, HŚ]
palica
laska do podpierania się [HŚ]
pałka
kij [AS]
pampuch
rodzaj Pączka (na oleju) [AW]
panterka
perliczka [JM]
papendekiel
karton, papier na karton [HŚ]
paraszut
spadochron [JM]
parkocze
odgłos gotującej się kaszy, ziemniaków [HŚ]
parpać
grzebać w ziemi np. "kury się parpały" [JM]
patron
nabój [JM]
pełechy, pelechaty
długie potargane włosy (kudłaty) [AW]
perewerty
coś gwałtownie gotującego się np. "zupa już perewerty" [JM]
pieszki
pieszo, na piechotę [AW]
piśko
siusiak :) [JM]
płatwa
rodzaj belki [JM]
podlizajło
lizus [AW]
podołek
pojemnik zrobiony z fartucha do zbierania owoców, grzybów, czegoś naprędce gdy brak siatki czy koszyka [HŚ]
podpałek
placek wypiekany z ciasta chlebowego przed pieczeniem chleba, na skraju paleniska od płomienia nagrzewanego pieca, stąd nazwa tego placka [HŚ]
podwody
przymusowa praca np. na rzecz wojska z gospodarzem, końmi i wozem [JM]
pokinąć
pozostawić, "pokinut ojca i matkę" [AW]
pokradajęcy
ukradkiem [JM]
pomaścić
posmarować chleb [HŚ]
port
przędza inna niż wełniana. Mówiło się np.o swetrze "to nie wełna, to port" [JM]
postronek
sznur np. prowadzić cielę na postronku [JM]
posudek
pojemnik [JM]
potachnąć
zmniejszyć objętość przez uleżenie się np. kapusta w beczce, siano na strychu [JM]
potałapany
pochlapany, np. "pierogi potałapane śmietaną" [JM]
potasz
proszek do pieczenia (soda oczyszczona) [HŚ]
potoczyć
wypłukać, np. kubek wodą [HŚ]
potyrcze
mały, niepozorny, niewydarzony [AW]
powalać się
ubrudzić się np. błotem [JM]
pozłotka
folia aluminiowa lub cynkowa [JM]
półkopek
stóg zboża z kilkunastu snopków w polu [HŚ]
pranik
deska z rączką do prania - uderzania mokrego zwiniętego w rolkę prania [HŚ]
prażnik
odpust, święto [AW]
proch
kurz (mówiło się: "pościeraj prochy") [AW]
przetak
sito [AS]
przędziwo
półprodukt do przędzenia lnu lub konopii [JM]
przyczynek
dokładka do porcji obiadu, do wagi itp. [HŚ]
pszono
jagły, oczyszczone z łusek proso [JM]
puczka
czubek palca (miara, np. szczypta soli) [HŚ]
pulares
portmonetka [HŚ]
purwatka
rzadzizna, rzadka zupa [JM]
puryc
elegant, szpanujący kawaler [JM]
putnia
wiadro [AW, HŚ]
pypka
sutek [HŚ]
pypka
smoczek [AW]
rabanki
piegi [HŚ]
radyrka
gumka do ścierania ołówka [HŚ]
rajtki
spodnie wkładane do butów "oficerek" rozszerzane przy kolanach na zewnątrz [JM]
rajwach
(także harmider) gwar, hałas [HŚ]
recht
słowny np. "szewc miał recht, bo zrobił buty w terminie jak obiecał" [JM]
ret'kwa
rzepa, rzodkiew [JM]
ruchla
przezwisko Żydówki (starej, brzydkiej) [AW]
rychtować
przygotowywać: mówiło się "Narychtuj sy ubrani na jutro!" [AW]
ryćkać
kopać, orać byle jak [JM]
ryhać
kaszleć [HŚ]
rynka
niski, płaski rondel z rączką [AW]
ryskal
łopata do kopania [AW]
ryziaki
gałęzie po scięciu drzewa. Hylaki gałęzie na drzewie [JM]
rzemyk
pasek do spodni [HŚ]
rzeszoto
rodzaj sita o znacznie większych oczkach [JM]
samogonka
gorzałka, bimber, wódka swojej roboty [HŚ]
sapa
motyka [HŚ]
siać
rzucać zbożem przy szodrowaniu tj. składaniu życzeń noworocznych [JM]
siarniki
zapałki [AW]
sinka
a) niebieska farbka do bielizny [AW], b) dodatek do krochmalenia bielizny, ultramaryna [JM]
siny
kolor niebieski [HŚ]
skałka
zadra z deski [HŚ]
skopek
pojemnik do dojenia np. krów [JM]
słychać
czuć; np. psucia się potrawy - "już tą szynkę słychać" [HŚ]
smarowóz
brudas, brudno ubrany człowiek [AW]
smażenica
jajecznica [HŚ]
sparżny
łakomy [HŚ]
spuścić
tu w znaczeniu ściąć drzewo np. "poszli do lasu spuścić 2 brzozy" [JM]
studzienina
galaretka z mięsa [AW], (także dryhle) - galareta z nóżek [HŚ]
swacha
swatka [HŚ]
swarzyć się
kłócić się [HŚ]
szajbka
podkładka [JM]
szaragi
drewniana, stojąca rama z kołkami, służąca do wieszania odzieży [AW]
szarawary
obszerne spodnie [HŚ]
szczeznąć
zgubić się, przepaść - "szczezła mi zapinka" [AW]
szczodrowanie
życzenia noworoczne [HŚ]
szepetlawy
sepleniący (w mowie) [AW]
szkarałupa
skorupka z jajka lub orzecha [HŚ]
szkrabać
drapać [HŚ]
szkraby
stare buty [HŚ]
szlijki
szelki do spodni [HŚ]
szmira
gęsty ciemny smar do wozów [HŚ]
sznajdyza
narzynka do metalu [JM]
sznyrać
grzebać za czymś, szukać czegoś [JM]
szparhać
zjeżdżać z górki np. na sankach, często na butach [JM]
sztany
a) spodnie [AW], b) spodnie, rajtki do butów z cholewami [HŚ]
sztreka
kolej [HŚ]
sztubak
uczeń klas początkowych [JM]
szturpak
dziewczyna nierozgarnięta [AW]
szuma
szumowiny zbierające się na powierzchni gotowanej zupy [JM]
szwajsować
spawać [JM]
szwytko
szybko, "idź tam szwytko" [AW]
szyf
statek [HŚ]
ścielić
rozkładać pościel do spania lub po spaniu [AW]
ścil
sufit, często drewniany [HŚ]
ślabizować
słabo czytać [HŚ]
śloza
łza [AW]
tarabanić
a) gramolić się, ciężko dźwigać [AW]. b) łomotać, hałasować uderzając w coś mocno [JM] c) gramolić się gdzieś lub na coś [JM]
taskać, taszczyć
nieść mozolnie, z wysiłkiem [AW]
telepać się
trząść, człapać, iść powoli [AW]
terebić
obierać np. jabłka, ziemniaki [JM]
termiecie
odpady lnu lub konopi w czasie międlenia, paździerze [JM]
tłumak
zawinięty w płótno - prześcieradło jakiś pakunek i niesiony na ramieniu, na plecach [HŚ]
tok
miejsce w stodole, klepisko [JM]
trumkać
brzdąkać [JM]
trynie, trynia
drobna słoma [JM]
tuj tuj
za chwilę (np. "tuj tuj by go złapał") [HŚ]
tuman
źle uczący się [HŚ]
tyćko
malutko, troszeczkę [HŚ]
tyr
dziegeć [JM]
walki
bochny gliny zmieszanej z pocietą słomą. Służyły do wypełniania przy stawianiu ścian budynków. [JM]
wańciuch
żołądek, wielki brzuch, kałdun [JM]
warenice
ugotowane placuszki na pierogi (gdy zabrakło farszu) [JM]
wereta, wereto
a) płótno, narzuta, prześcieradło, płachta ze zgrzebnego płótna [AW], b) płachta - plandeka z płótna własnej roboty do noszenia trawy, słomy, liści itp. [HŚ]
wiecheć
wkładka do butów (ze słomy) [HŚ]
wołochaty
owłosiony [JM]
wotawa
potraw, drugi pokos trawy [JM]
wstromić
a) włożyć, wetknąć np. "wstromił głęboko widły w siano" b) zapodziać coś np. "wstromił okulary Bóg wi gdzie" [JM]
wsylić
nawlec np. igłę [JM]
wtrynić
wtrącać się bez pytania np. "zawsze musisz wtrynić swoje 3 grosze do rozmowy" [JM]
wyszynk
restauracja z wódką [HŚ]
wyściółki
wkładki ze słomy wkładane zimą do butów [JM]
wże
już, "Ty wże mówiła z mamą?" [AW, HŚ]
za pazuchą
pod pachą [HŚ]
zabagać
zachciewać [HŚ]
zabełtać
a) zamieszać w naczyniu, np. zsiadłe mleko; b) komuś zawrócić w głowie - np. chłopak pannie, oszust kupującemu [HŚ]
zabezdurno
bezpłatnie, darmo [AW]
zabihmać się
przysiąc, że mówi się prawdę [AW]
zabućko, zabudźko
zapominalski [AW, HŚ]
zagumnienki
ogrody, sady za domami, tylne strony zabudowań gospodarczych [AW]
zahałakać
zająć się czymś, zainteresować np. "dziecko zahałakało się lalką i przestalo płakać" [JM]
zahata
ocieplenie z liści na zimę stawiane przy ścianach domów [JM]
zająć się
tu w znaczeniu wzniecić ogień np. "od niedopałka zajeła si studoła" [JM]
zakoziabnąć
ostygnąć,stężeć np. "ugotowane kartole już zakoziabły" [JM]
zakryszka
jarzyna do zup i rosołów [AW]
załubni
wyjazdowe sanie, ozdobne i wygodne [AW]
zamurdzony
umorusany [AW]
zaparpać
zagrzebać [HŚ]
zapaska
fartuch [HŚ, AS]
zapraszka
a) zasmażka, zaprawa do zagęszczania potraw [AW], b) sos, zaklepka [HŚ]
zaprzeć
zamknąć, np. drzwi [HŚ]
zasiek
sąsiek [JM]
zaszportać się
potknąć się [HŚ]
zaścigać
zapinać, np. guziki w spodniach [HŚ]
zawodzić
śpiewać przeciągle [JM]
zawołoki
przybłęda [AW]
zazula
a) kukułka [AW], b) biedronka [HŚ]
zbawić
zepsuć, zniszczyć np. źle dobrane dwa kolory farb - to "zbawiona farba", do wyrzucenia [HŚ]
zduć
wzdąć np. "Antoszka krowe zduło, bo najadła si łakomo mokry kuniczyny" [JM]
zdurzyć
okłamać, oszukać kogoś [HŚ]
zdybać
spotkać, znaleźć, "dobrze, ży ja ciebi zdybał!" [AW]
zełepuch
niedojrzały owoc [AW]
zhurdzić
zwarzyć (np. "mleko się zhurdziło" - zwarzyło) [HŚ]
zwurdzić się
(o mleku) ścinać się, zakwasić [AW]
żmenia, żminia
a) garść, dłoń [AW], b) miara, garść z dwóch dłoni, żmińka garść z jednej dłoni [JM]
żmiakać
prać w ręku [HŚ]
żminka
miara - tyle, ile zmieści się w jednej dłoni, np. jagód [HŚ]
żwakać
żuć [JM]
[AW] - Antoni Worobiec (Trościaniec Wielki) - z książki "Trościaniec Wielki - Wieś Ziemi Załozieckiej", 1999
[AS] - Anna Szczanowicz, z domu Łokieć (Trościaniec Wielki)
[HŚ] - Henryk Śliwa (Bzowica)
[JM] - Józef Masztalerz (Białokiernica)
[KD] - Kazimierz Dajczak (Olejów)
[M] - pani Maria (Milno)