Zagadnienia do egzaminu z Pozytywizmu
Inspiracje filozoficzne: Markiewicz „Pozytywizm”, „Pozytywiści i inni”
Inspiracje romantyczne literatury, legenda powstania styczniowego (pierwszy wykład), mitologia - ważna dla Polaków, bo nie mieliśmy suwerenności, A. Grottger w malarstwie i Kraszewski
Publicystyka pozytywizmu - książki pod red. Kulczyckiej - Saloni,
„My i wy” Świętochowskiego, manifesty E. Orzeszkowej
J. Szcześniak „Pozytywistyczne inne światy” - pozytywizm to epoka podszyta utopią, wśród haseł scjentyzmu:
widzenie epoki jako części kultury XIX wieku
tytuły czasopism pozytywistycznych „Przegląd tygodniowy”
Nurty, które ukształtowały się tuż po upadku powstania
nurt postromantyczny, tradycjonalistyczny krakowski, pozytywistów
Powieść tendencyjna, jej strategia - przykład „Marty”
Powieść realistyczna, kategoria realizmu jako prąd artystyczny i metoda twórcza (Głowiński, Markiewicz, Matuszewska - ich trzeba znać), przykłady znać
Panorama powieści, studium psychologiczne
Właściwa interpretacja utworów, np. „Nad Niemnem” - powieść o dawnych kresach (długo nie było o tym mowy, bo „nasi przyjaciele”), o mniejszości polskiej na kresach po 20 latach od upadku powstania styczniowego. Bohatyrowicze - szlachta zaściankowa o bardzo starej tradycji, żyją potomkowie Bohatyrowiczów na Rusi - więzy między Polakami, środowiskami szlacheckimi, ludzie kresowi byli przywiązani do swej małej ojczyzny, mit granicy między wschodem i zachodem; za tę granicę wielu oddawało życie, to wszystko Orzeszkowa pokazywała, znała to z autopsji, zaczął się wtedy Exodus, nie było właściwie chłopów polskich na kresach, ofiarnie padali na kresach zawsze Polacy i Żydzi, optymizm finalny jest mocno rozciągnięty poprzez maria z Justyny i Marka; o poplątanych losach Polaków. Benedykt wybiera ziemię, ale kosztem rodziny”. Emilia była postrzegana w dawnych interpretacjach jako czarna owca, ale nie do końca tak było. Zygmunt Korczyński - malarz, kosmopolita, obywatel świata.
„Lalka” - wątki symboliczne powieści obrachunkowej
- utopia progresywna (Paryż) i retrospektywna
- malarz Ochocki
Problem emancypacji w pozytywizmie
Poetyka powieści naturalizmu
powieść eksperymentalna - Na skałach Calvados
Kwestia żydowska
Powieści ludowe w epoce pozytywizmu
Liryka M. Konopnickiej - zwrócić uwagę na romantyczne tradycje źródła, autorka odcisnęła się stygmatem w socrealizmie, była poetką nowoczesną
H. Markiewicz - o Konopnickiej w „Pozytywizmie”
B. Bobrowska - o powinowactwie Konopnickiej z twórczością romantyków; bardzo bliskie romantykom jest rozumienie twórcy u Konopnickiej
Asnyk - wątek nawiązujący do powstania styczniowego, Asnyk brał udział
„Sen grobów”
„Epilog do snów grobów”
Filozofia - sonety „Nad głębiami”, Asnyk był dr filozofii
Sposób ujęcia miłości - bliski romantykom
Komedie Bałuckiego
Życie teatralne - teatr był instytucją bardzo demokratyczną, w teatrze każdy miał prawo przebywać i poznawać adaptacje literatury polskiej; pierwsze przejawy demokratyzowania się społeczeństwa
Miasta prowincjonalne miały tylko budynki teatralne, dzięki temu mogły gościć najlepszych aktorów
Nowelistyka Prusa, Sienkiewicza, Konopnickiej, E. Orzeszkowa „Gloria victis” (1910), „Hekuba” i „Oficer” - zmiana postawy autorki, to już nie jest orzeszkowa w gorsecie, nie musi rezygnować z własnych wyborów
Matuszewska „Parabola pozytywistyczna”
Literatura pozytywizmu jest bardzo głęboko zakorzeniona w problemach egzystencjalnych człowieka.
UWAGI
Egzamin jest rozmową, dialogiem, nie zaś odpytywaniem
Trzeba poznać lekturę, aby można było porozmawiać, interpretować