Szkolnictwo ariańskie:

Odłam zboru kalwińskiego wieku XVI 1563r.

Poglądy:

• Podważali boskość Chrystusa

• Podważali istnienie Trójcy świętej

• Sprzeciw przeciwko wojnom, niewoli, uciskowi

1. Szkoła w Pińczowie: 1551-1570

• Przekształcona ze szkoły Kalwińskiej

• Dyrektorem był Grzegorz Orszak

• Najwybitniejszy nauczyciel - Piotr Statorius (miał wpływ na kształtowanie się szkoły, dzięki niemu szkoła przekształciła się w ariańską)

• Zapewniała wykształcenie filologiczno-literackie

• 4-letnia szkoła

• W I roku uczono czytania i pisania

• II rok gramatyka łacińska „Dystychy Katona” - zbiór zasad etycznych, moralnych

• III, Iv rok uzupełnienie przepisów gramatycznych, dawały elementarną wiedzę z dialektyki, retoryki oraz języka greckiego

• Katechizmu kalwińskiego uczono po polsku, listy, przemówienia

• Uczono niemieckiego / poza szkolne zajęcia

• Uczniowie podzieleni na klasy

• Harmonogram pracy szkoły

• Wprowadzona opłata za naukę / na pomoc dla ubogich uczniów i pensje dla nauczycieli

• Uczono także dialektyki, retoryki, oraz języka greckiego, muzyki

2. Szkoła Wojciecha z Kalisza w Lewartowie: 1558-1579

• Szkoła 5-letnia

• Przygotowanie do działalności państwowej

• Retoryka, prawo, historia, ekonomia, łacina - do pełnienia funkcji urzędniczej

• Astronomia, religia, etyka

• Każdy mógł się uczyć bez względu na wyznanie

• Dbano o rozwój języka polskiego, niemieckiego

• Polityka, retoryka - najważniejsze przedmioty

1. Gimnazjum w Rakowie: 1605-1638

• 5-letnie

• Przygotowanie do działalności obywatelskiej

• Każdy uczeń wykonywał prace fizyczne

• Łacina, ekonomia, retoryka, etyka, prawo, fizyka, matematyka, arytmetyka, geometria, historia, polityka

• Szkoła o tolerancji religijnej

• Jan Trel - nauczyciel; uczniowie uczyli się na jego podręcznikach

• Pozwalano mieć nauczycieli prywatnych (korepetytorów); byli w kościele, szkole

• Dbanie o higienę, czystość

• Regulowano obowiązki uczniów (usprawiedliwienia)

• W szkole istniała biblioteka

• Etyka świecka / umiejętność zachowania

Szkoły rycerskie:

1. Szkoła Teatynów w Warszawie 1738

• Wykształcenie polityczne

• Wzrost zapotrzebowania na stanowiska wojskowe, urzędnicze, dostępne dla szlachty

• Wpływ na te szkoły miały poglądy John'a Lock'a' zajmował się wychowaniem gentelmena - syn rodu panującego = wychowanie fizyczne, moralne, umysłowe, idea szkół przyszła z zachodu (Niemcy, Francja)

• Przeznaczona dla szlachty, uczyć się mogła głównie magnateria

• Program nauczania miał zawierać elementy nauk ścisłych, nauka języka łacińskiego, francuskiego, niemieckiego, historii, geografii, matematyki, retoryki, geometrii

2. 
   
   Szkoła Stanisława Leszczyńskiego w Luneville: 1697-1793 -unia personalna, wojna północna Szwecja - Rosja 1700

Leszczyński Sasi przy władzy

1706-1709 1697-1706

1. August II Mocny

1708-1733

• Dla szlachty polskiej, francuskiej

• Program obsiewny

• Język łaciński, prawo, historia, francuski, niemiecki

• Retoryka

• Ćwiczenia wojskowe, musztra, strzelectwo, jazda konna

• Kultura francuska - zachowanie towarzyskie, umiejętność zachowania się, taniec

• Na czele szkoły stał komendant wojskowy

• Nauka 3-letnia

• 15-20 lat

• 48 osób rocznie (wychowanków); połowę z tego mieli stanowić dzieci szlachty

3. Szkoła Stanisława Konarskiego - Był pijarem; założył Collegium Nobilium 1740

• Młodzież z zamożnych rodzin

• Szkoła miała wychować obywatela, skończyć z gadulstwem (polityka)

• Gramatyka łacińska i o poprawie wad wymowy

• Zwracał uwagę na gramatykę

• Wskazywał na brak treści w mowach

• Retoryka, jako narzędzie walki o reformy polityczne

• Wychowanie w kierunku reform

• Wyżywienie, czystość, higiena, języki obce

• W wychowaniu moralnym ważnym czynnikiem była religia

• W szkole unikano kar fizycznych

• Nauka trwała 8 lat

• Klas było 5

• II, IV, V były to klasy dwuletnie

• Łacina, historia polski, geografia, fizyka, historia powszechna

• W szkole był teatr - umiejętność wystąpień publicznych

• Dużo godzin języka ojczystego

• Troska o nauczyciela - odpowiednie warunki pracy

• Wysokie opłaty

• Przyjmowali od 8-16 lat

• Przedmioty związane z wojskowością

4. Korpus Kadetów (Szkoła Rycerska) Stanisław August Poniatowski
07.08. 1765

• Szkoła dla szlachty ubogiej

• Członkowie gwardii pałacowej (pierwsi uczniowie)

• Umieszczona w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie

• Jednolite umundurowanie

• Poddani regulaminowi wojskowemu

• 28-osobowe brygady i 40-osobowe dywizje

• Ćwiczenia wojskowe pod okiem oficerów

• 16-21 lat

• potem 8-14 na program ogólny

• 5 lat trwał program nauczania, a potem można było brać specjalizację wojskową lub prawniczą

• Szefem był Król, Komendant - Adam Czartoryski

• Powoływani byli dyrektorzy - szkolnictwo świeckie podporządkowane władzy państwowej

• Języki, arytmetyka, kaligrafia, taniec, historia starożytna, polska, geografia, algebra, geometria, fizyka, architektura, szermierka

• Była biblioteka, teatr