10. Adaptacje w budowie ryb kostnoszkieletowych, pozwalające na zasiedlanie szerokiego spektrum biotopów;

Ryby kostnoszkieletowe obejmują ponad 90% żyjących obecnie ryb. Tworzą bardzo różnorodną grupę, przystosowana do siedliska, w którym żyją. Przystosowania uwidaczniają sie w kształcie ciała, barwie, wielkości, ułożeniu szczeki, wyglądzie płetw. Przedstawicielami kostnoszkieletowych są np.: śledziokształtne, karpiokształtne, okoniokształtne, węgorzokształtne. Do tej grupy zaliczamy również wiele gatunków wykorzystywanych do konsumpcji przez człowieka, np. śledzie, makrele, tuńczyki, węgorze, szczupaki, karasie, leszcze. W Polsce objęto ochrona gatunkowa wiele ryb w celu zachowania ginących osobników (nadmierny połów, zanieczyszczanie zbiorników ściekami). Gatunkami chronionymi są np.: jesiotr, strzebla, ciosa, kiełb, tołpyga, peluga.

Cechy charakterystyczne

• znaczna część szkieletu skostniała, co odróżnia je od ryb chrzęstnoszkieletowych stanowiących odrębną gromadę

• ciało pokryte łuskami lub nagie

• w większości wyposażone w pęcherz pławny, który u niektórych (dwudyszne) pełni funkcję dodatkowego narządu oddechowego

• pojedyncza szczelina skrzelowa osłonięta pokrywą skrzelową (operculum)

• brak przegród międzyskrzelowych

• brak zastawki spiralnej w jelicie

• u większości gatunków zapłodnienie zewnętrzne

1. Przystosowania w budowie ryb kostnoszkieletowych pozwalające na życie w wodach słodkich oraz słonych.

1. Ryby słodkowodne

Płyny ustrojowe ryb słodkowodnych są hipertoniczne w stosunku do środowiska, w którym żyją. Tak wiec ryby te żyją w środowisku hipotonicznym. Zwierzęta słodkowodne jako hipoosmotyczne są narażone na ciągły napływ wody ze środowiska zewnętrznego. Ryby te nie piją wody. Obrona przed nadmiernym uwodnieniem organizmu polega u tych zwierząt na produkcji dużej ilości rozcieńczonego moczu. Wraz z moczem ryby trącą duże ilości soli w związku z czym ich płyny wewnętrzne ulęgają odsoleniu. Ubytek soli kompensowany jest przez komórki solne skrzeli i skory, które wychwytują sole z wody i przekazują je do krwi.

2. Ryby Morskie

Ryby morskie żyją w środowisku hipertonicznym. Narażone są na stałą utratę wody z organizmu. Ryby kostnoszkieletowe piją słoną wodę przez cały czas. Nadmiar soli mineralnych wydalany jest wraz z moczem i przez nabłonek skrzeli. Nerka produkuje małą ilość izoosmotycznego w stosunku do krwi moczu. Nadmiar jonów wychwytywany jest przez komórki solne położone w skrzelach. Usuwanie jonów soli na zewnątrz odbywa się na zasadzie transportu aktywnego.

3. Ryby, które w ciągu życia żyją w środowisku zarówno morskim jak i słonym(węgorz, łosoś) przystosowują się do tych warunków. Węgorz zaczyna pić słoną wodę, łosoś przestaje pić wodę słodką.

2. Kształt ciała

Jednym z elementów dostosowywania się do warunków środowiska, zapełniania wolnych nisz ekologicznych jest kształtowanie sylwetki ciała ułatwiającej poruszanie się, zdobywanie pokarmu i ucieczkę przed drapieżnikami. Różnorodność kształtów ciała ryb wskazuje jak duże zdolności przystosowawcze posiada ta grupa zwierząt.

• podstawowy - ciało wrzecionowate , owalne w przekroju poprzecznym, charakterystyczne dla ryb pływających z dużą prędkością w wodach pelagialnych

• torpedowaty - kształt zbliżony do podstawowego, ciało bardziej wydłużone, lekko bocznie spłaszczone, w przekroju poprzecznym łagodnie elipsowate, typowe dla drapieżników pływających w wodach pelagialnych, umożliwia osiąganie dużych prędkości kosztem obniżenia zdolności manewrowych

• strzałkowaty- ciało wyraźnie wydłużone, masywny ogon, szybko pływające drapieżniki, (barrakudowate, szczupakowate)

• silnie bocznie spłaszczony -umożliwia szybkie pływanie w toni oraz precyzyjne manewrowanie wśród przeszkód, roślinności, szczelin skalnych itp. (okoniokształtne)

• węgorzowaty - ciało długie, przypominające węża, okrągłe w przekroju poprzecznym, ryby żerujące w mule, gęstej roślinności (węgorzokształtne)

• Kostnoszkieletowe flądry i inne płastugi żyjące przy dnie problem kształtu ciała rozwiązały odmiennie. Są silnie spłaszczone dwubocznie; Jeden z boków ciała funkcjonuje jako dolny i jest barwy białawej, zaś drugi, jako grzbietowy - skierowany ku górze - ma barwą ochronną. Oczy płastug są całkowicie przesunięte na "górny" bok ciała. Są Ryby, wiodące szczególny Tryb życia i wystarczy im minimalna Sprawność pływacka.

---