Stefan Kunowski „Podstawy współczesnej pedagogiki”

I Znaczenie współczesne wychowania.

Wychowanie obecnie oznacza wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych (wychowawców) przede wszystkim na dzieci i młodzież (wychowanków),tak aby w nich kształtować określone pojęcia, uczucia, postawy i dążenia.

Działanie wychowawcze zawiera w sobie opiekę, dostarczanie rozrywki, kultury, wychowanie fizyczne, umysłowe, społeczne, estetyczne, ideowe, a obok tego nauczanie , szkolenie, oraz przygotowanie do różnych zadań, kształcenie w różnych kierunkach, oświatę, poradnictwo, reklamę, oddziaływanie jednych ludzi na drugich. Taka działalność wychowawcza jest społecznie zorganizowana i popierana oraz odbywa się przez i w ramach życia określonych grup społecznych, które są instytucjami wychowawczymi jak rodzina, szkoła, organizacje młodzieżowe, zakłady pracy, teatr, muzeum czy kino. Obecnie do instytucji wychowawczych zalicza się nie tylko dom rodzinny i szkołę, ale również zakłady społeczne, oświatowe, kulturalne, co dawniej było to mało rozpowszechnione albo w ogóle nieznane.

a) Zjawiska przemian w wychowaniu.

Aby zrozumieć sens działań wychowawczych należy przeanalizować przemiany zachodzące obecnie w wychowaniu, pomoże to przede wszystkim zrozumieć nowe funkcje wychowania oraz zastanowić się do czego te zmiany służą i określić jakie społeczne znaczenie ma współcześnie wychowanie.

W dzisiejszym świecie wychowanie stało się ważną sprawą, co wiąże się z ogromna potrzebą społeczną poznania tematu wychowania na co dzień. Rozszerzenie terenu oddziaływań wychowawczych spowodowała, że wychowanie dziś odnosi się do całego życia ludzkiego, stało się wychowaniem „całożyciowym” ponieważ nie ogranicz się tylko do wychowania dzieci w szkole, rodzinie, ale obejmuje również niemowlęta, opiekę nad matką, przygotowanie do małżeństwa, założenia rodziny, dorosłych, czyli wszystkich tych którzy korzystają z oświaty, dokształcają się.

Początkowo wychowanie dotyczyło jednostek, ale obecnie to już nie wystarcza i musi odbywać się grupowo ( w zespołach np. szkołach tzn. klasy szkolne, drużyny harcerskie). Stara się wpłynąć na masy społeczne, a nawet narody i działa w skali światowej przez Organizację Narodów Zjednoczonych UNESCO.

(UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization; Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury) z siedzibą w Paryżu - organizacja międzynarodowa utworzona 16 listopada 1945 roku jako organizacja wyspecjalizowana ONZ. Pierwszym sekretarzem generalnym UNESCO został Julian Huxley, biolog i pisarz.

Podstawowym celem organizacji jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:

działania na rzecz rozwoju nauki i kultury

udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty

Od 2007 roku UNESCO zrzesza 192 państwa. Miasta i obiekty w Polsce, znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, w celu przekazywania informacji, współpracy i promocji skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO. Siedzibą Ligi UNESCO jest miasto Toruń, jeden z wyróżnionych przez UNESCO miast. Prowadzi je Lokalna Organizacja Turystyczna w Toruniu: Liga Polskich Miast i Miejsc UNESCO w Toruniu.)

Zmiana charakteru wychowania z indywidualnego na grupowe, przyczyniło się do powstania nowych instytucji wychowawczych, które specjalizują się zarówno w opiece małych dzieci (np. żłobki, przedszkola), opiece nad dziećmi opuszczonymi (domy dziecka), nad dzieckiem przestępczym (izby dziecka), w pracy kulturalnej i rozrywkowej (domy kultury). Bardzo ważnym i istotnym punktem stała się pedagogizacja wielu instytucji dotychczas niewychowawczych i starych instytucji wychowawczych (szkoła, uniwersytety), które muszą działać pedagogicznie i psychologicznie. Ciągłe zapoznawanie się z psychologią wychowawczą i pedagogiką ulepsza pracę zarówno wychowawców, nauczycieli i rodziców.

Ważnym elementem jest oddziaływanie religii na współczesnego człowieka, dlatego tak istotna okazała się pedagogizacja duszpasterstwa w Kościele - dokształcanie duchowieństwa w naukach pedagogicznych oraz wychowawcze kształcenie kleryków w seminarjach- ma to na celu udoskonalenie oddziaływania religii na współczesnego człowieka.

Dzięki najnowocześniejszym technikom dokonuje się na świecie „rewolucja kulturalna” która poprzez prasa., kino, radio, telewizję zbliża i udostępnia ludziom dzieła nauki, sztuki i kultury. A należy pamiętać, że zarówno prasa jak i telewizja mają ogromny wpływ na masy społeczne.

b) Rola i funkcje wychowania.

Wyjaśniając odpowiedź na pytanie : dlaczego wychowanie stało się dziś ważną sprawą? Należy zastanowić się nad tym jaką role i zadania ma do spełnienia wychowanie w życiu ludzkim, jakie są jego funkcje?

Funkcje wychowawcze

dawne

nowsze

religijne moralne społeczne religie pierwotne , pogańskie stworzyły pierwszy czyn wychowawczy zwany „inicjacją” młodzieży do wierzeń magicznych szkoły przy świątyniach np. Egiptu dostarczenie treści wychowawczych w „Księgach świętych” np. mitologii greckiej, która dawała człowiekowi ideał do naśladowania rozwój chrześcijaństwa przyczynił się do powstania narodów, kultury europejskiej, szkolnictwa, uniwersytetów, przenikając całość życia społecznego ideą religijną rozwój protestantyzmu (XVI wiek)- oddzielił funkcję religijną wychowania od funkcji moralnej, miało to na celu niezależnie od wiary, religii, kształcić postawy etyczne u ludzi. następnie w XIX wieku klasowe społeczeństwo odłączyło od wychowania moralnego funkcję społeczną, miało to na celu wychowanie ludzi w duchu patriotyzmu(miało to zapobiegać np. rewolucji)

Nowoczesna nauka rozpoznała jeszcze głębsze funkcje wychowawcze: znaczenie techniczne- pedagogika pracy szybciej rozwijała cywilizację techniczną; znaczenie kulturotwórcze- przez wychowanie następuje przekazanie dorobku kultury z pokolenia na pokolenie , jak i osiągnięcie uzdolnień twórczych; znaczenie biologiczne- złe wychowanie od najmłodszych lat źle wpływa na ogólny stan zdrowia, nerwice; znaczenie psychologiczne- ćwiczy się inteligencje, myślenie, rozwija wyobraźnię, kształtuje uzdolnienia; znaczenie patriotyczne- wychowanie w Duchu miłości do Ojczyzny (widoczna np. w wojsku0 znaczenie ekonomiczne- pedagogika gospodarcza ma na celu nauczenia społeczeństwa oszczędzania, lepszej wydajności pracy; znaczenie polityczne- naród można tak wychować, aby żył w zgodzie z innymi narodami, albo wzbudzić w nim agresję do innych narodów. Funkcje te mają ogromne znaczenie dla współczesnego wychowania, dlatego tak ważne jest jego upowszechnianie. Należy jednak pamiętać, że taki wszechstronny rozwój - światopogląd, religijność, zasady moralne, umiejętności zawodowe- zapewnia maksymalne uszczęśliwienie jednostek ludzkich, dzięki nim człowiek jest wykształcony, ma odpowiednie przygotowanie do życia, lepiej rozumie świat, jest zadowolony z pracy, wzajemnej miłości.

c) Społeczne znaczenie wychowania.

Społeczne znaczenie wychowania powoduje to , że wyrasta ono na naczelny problem epoki.

Wartość wychowania obecnie doceniają wszystkie narody i społeczeństwa, chcąc stworzyć państwo wychowawcze i działają zgodnie z hasłem” stworzenia nowego człowieka”. Oprócz dbania o dobrobyt kraju i potęgę gospodarczą istotną rolę przywiązują właśnie do wychowania społeczeństwa w duchu określonych ideologii poprzez m.in. pedagogizację istniejących już instytucji, notuje się również podejmowanie zamiarów nowego wychowania, planuje programy, konstruuje modele i ideologie wychowawcze.

II Pojęcie pedagogiki jako nauki.

Aby poznać pojęcie pedagogiki jako nauki o wychowaniu należy wyjaśnić poprzez podejście metodologiczne, co to za nauka, jaki jest jej charakter naukowy oraz określić jej przedmiot czyli wychowanie, który pedagogika się zajmuje.

Dlatego w metodologicznym poznaniu pedagogiki jako nauki należy zacząć od poznania jej podstawowego narzędzia, jakim jest terminologia podstawowa i dalsza, a następnie określić jej charakter naukowy.

a)Podstawowe terminy i nazwy zjawisk

Pedagogia i Pedagogika

Są to dwa podstawowe terminy. Obydwa pochodzą od greckiego słowa paidagogos to niewolnik grecki, którego zadaniem było doprowadzenie chłopców wolnych obywateli Grecji do miejsca ćwiczeń fizycznych zwanej palestrą. Chłopcy pod opieką paidagogów przygotowywali się do Igrzysk Olimpijskich, które odbywały się co 4 lata.

(Paidagogos- prowadzący chłopca, początkowo fizycznie , a później duchowo i moralnie.)

Wraz z rozwojem kultury w Atenach zadanie paidagogosa zmieniło się, nauczał on początków pisania, czytania, wpajał chłopcom zasady moralne i z opiekuna na boisku , przekształcił się w nauczyciela- wychowawcę, czyli poza kształceniem fizycznym zajmował się również kształceniem umysłowym i prowadzeniem duchowo-moralnym czyli wychowaniem.

Wszystko to co się działo wokół osoby chłopca nazwano Paidagogija stąd podstawowy termin PEDAGOGIA.

Pedagogia oznacza dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych.

Pojęcie pedagogii odnosi się do praktyk w odróżnieniu od pedagogiki, która jest teoretyczna i naukową refleksją dotycząca praktyki edukacyjnej

Pedagogia może być twórczym działaniem na dzieci i młodzież, płynącym z talentu wychowawcy albo rzemieślniczym naśladowanie wzorów postępowania, zależnym od nabytej wprawy i rutyny.

Każdy paidagogos musiał posiadać podstawową wiedzę dotyczącą postępowania z dzieckiem oraz wiadomości o technice wychowania.

Nazwano to paidagogike techne tzn. PEDAGOGIKA na oznaczenie teoretycznej wiedzy i nauce wychowania.

W pedagogice zachodzi ścisły związek między teorią i praktyką.

W rozumieniu greckim pedagogika nie była nauka jako zbiór poglądów, nie była też nauką opisującą lecz podobnie jak matematyka czy logika znaczyła refleksję nad działaniem w danym wypadku wychowawczym. Refleksja taka może być bardziej teoretyczna, gdy rozważa się wszystkie zjawiska wychowawcze związane z rozwojem człowieka, warunkami tego rozwoju oraz celu jakiego ma osiągnąć lub bardziej praktyczna, która dotyczy określonych treści i metod działania wychowawczego oraz środków, które zapewniają skuteczność.

Pedagogika jest także nauką, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii (gdzie pedagogia oznacza samo dzieło wychowania) wszelkiego rodzaju, czyli wychowawczego prowadzenia dzieci, młodzieży oraz oddziaływania na rozwój ludzi dorosłych. Zainteresowaniem pedagogów objęci zostali również ludzie dorośli gdyż człowiek podlega procesowi kształcenia i wychowania przez całe swe życie.

Stąd obok pedagogiki jako działu dziecięcego, trzeba wymienić także hebagogikę jako dział o wychowaniu młodzieży oraz andragogikę, która obejmuje naukę i wychowanie dorosłych. Idąc dalej tym tropem możemy do andragogiki dołączyć jeszcze gerontagogikę, czyli działu pedagogiki zajmującego się osobami starszego wieku. Obecnie pedagogika jest bardzo szerokim pojęciem obejmującym wszechstronny rozwój człowieka i jego życia od dzieciństwa i młodości po dojrzałość i starość.

Dla ściślejszego określenia nauki o całkowitym rozwoju człowieka możemy używać terminu antropagogia i antropagogika. Mimo tych dwóch szerokich pojęć na uboczu pozostaje jeszcze masa oddzielnych spraw pedagogiki praktycznej przejawiającej się w różnych instytucjach, jak chociażby pedagogika.
przedszkolna, pedagogika szkoły, pedagogika zawodowa, pedagogika uniwersytecka, czy też pedagogika społeczna, przemysłowa, wojskowa itp.

Na podstawie wyżej wymienionych przykładów dochodzimy do wniosku, iż pedagogika (ta współczesna) jest nauką wszechstronną o całej rzeczywistości wychowawczej, w której celem jest rozwój człowieka obejmujący cały jego żywot oraz wszystkie wpływy (zarówno te dodatnie, jak i te ujemne) jednych ludzi na drugich.

Do głównych pojęć pedagogiki należą: wychowanie, kształcenie, nauczanie.

• Wychowanie obejmuje wpływy i oddziaływania, kształtujące rozwój człowieka oraz przygotowujące go do życia w społeczeństwie.

• Kolejnym pojęciem związanym z pedagogiką jest kształcenie, które podobnie jak wychowanie jest procesem ciągłym i złożonym. Kształcenie obejmuje ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom orientację w otaczającej ich rzeczywistości. W wyniku kształcenia jednostka zdobywa pewien zasób wiedzy i umiejętności, potrzebnych jej do rozwoju określonych uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej.

• Nauczanie jest procesem społecznym, w którym współdziałają ze sobą nauczyciele i uczniowie. Nauczaniu przyświeca cel jakim jest spowodowanie określonych zmian w osobowości uczniów, którzy zdobywają i utrwalają w pamięci wiadomości, zdobywają pewne nawyki, rozwijają zdolności i zainteresowania.

Obok wychowania w praktyce występuje :

• Samowychowanie - mamy z nim do czynienia wówczas, gdy człowiek wobec samego siebie podejmuje czynności wychowawcze, czyli określa cele wychowania, ustala zadania, dobiera metody postępowania oraz kontroluje je i ocenia. Samowychowanie ma charakter wtórny, ponieważ jest zwykle następstwem wcześniejszych zewnętrznych wpływów wychowawczych.

• Kształcenie - przyswajanie wiadomości i wyrabianie umiejętności i sprawności intelektualnych, inaczej - cały ten zespół czynności i oddziaływań, który ma na celu rozwój umysłu, a mianowicie strony poznawczej wychowanka. W najszerszym więc tego słowa znaczeniu posługujemy się pojęciem kształcenia mając na myśli całokształt procesów i czynności zmierzających do pełnego rozwinięcia osobowości człowieka. W tym sensie termin “kształcenie” zlewa się z terminem “wychowanie” w szerokim znaczeniu tego słowa.

• Nauczanie - nauczanie szkolne jest działalnością społeczną, w której nauczyciel kierując grupą uczniów umożliwia im osiągnięcie określonych celów dydaktyczno wychowawczych, tj. opanowanie systemu wiedzy, umiejętności posługiwania się nią w życiu, zdobycie podstaw naukowego poglądu na świat, rozwinięcie zdolności i zainteresowań poznawczych oraz chęci do dalszej pracy nad sobą.

b) Wyrazy pochodne w pedagogice.

W dziedzinie kultury greckiej pozostały również wyrazy pochodne:

• PEDAGOG

Pedagog oznacza ludzi zawodowo zajmujących się sprawami wychowania. Niewolnik- pedagog zapoczątkował nazwę praktycznych wychowawców. Jeszcze przed wojną nazwa „pedagog”, odnosiła się nie tylko do wielkich systemów pedagogicznych np.: Szwajcar Pestalozzi- twórca szkoły ludowej, Niemiec Frobel- twórca przedszkola, Polak Stanisław Konarski- reformator szkoły pijarskiej, prekursator Komisji Edukacji Narodowej. Również Mickiewicz, Matejka zaliczani byli do wielkich pedagogów. Po II wojnie światowej ta sytuacja zmienia się i pedagogiem nazywano każdego praktyka nauczyciela. Miało to na celu podkreślenie, że każdy nauczyciel powinien być przede wszystkim wychowawcą. Dlatego wyraz pedagog obecnie określa Każdego praktyka nauczyciela- wychowawcę ( nawet jeżeli jest kiepski w tym co robi ;))

(Naukowcy zajmujący się sprawami wychowania mają w swej budowie słowotwórczej rdzeń ped- np. pedologia- nauka o rozwoju fizycznym i psychicznym dzieci młodszego wieku PEDOLOG-

badacz; pedeutologia- nauczyciel, teoretyk zajmujący się zagadnieniami kształcenia i dokształcania nauczycieli oraz praktyczny wychowawca nauczycieli)

• PAIDEIA- całość czynności i skutków wychowawczych stworzony przez sofistów (wędrownych nauczycieli greckich).

Paideia określa nie tylko formacje duchową człowieka pod wpływem całokształtu kultury narodowej, ale zawiera najwyższy ideał humanistycznego kształcenia. Cycero szukając w łac. Odpowiednika greckiej paidei przetłumaczył ja jako humanitas , co oznacza ludzkość, człowieczeństwo i tworzy postawę humanizmu i humanitaryzmu.

Było to zgodne z twierdzeniem sofistów :

„Miarą wszystkich rzeczy jest człowiek”- Protagoras- najwybitniejszy sofista.

Platon dodał „Miarą człowieka jest Bóg”

Obecnie więc grecka paideia odradza się jako idea humanizmu we współczesnym wychowaniu. Poza tym skrót „pedia” słuzy do określania odrębnych dziedzin pedagogiki np.:

-logopedia-dotyczy wychowawczego rozwijania mowy poprzez usuwanie wad wymowy

-bibliopedia- tzw. pedagogika biblioteczna

-ergopedia- wychowanie przez pracę

Pierwszym wyrazem była encyklopedia - wydawnictwo alfabetycznego zbioru wiadomości ze wszystkich lub określonej dziedziny wiedzy.

c) Określenie charakteru naukowego pedagogiki.

Złożony przedmiot pedagogiki powoduje trudności w określeniu jej naukowego charakteru. Ogólnie pedagogika jest nauką o wychowaniu, jednak w zależności od nauki pojęcie „wychowanie” może mieć różne znaczenie.

I tak np.:

• nauka o wychowaniu, opisująca socjologicznie narodowe systemy wychowawcze- francuski socjolog Emile Durkheim, uważał, że każde państwo ma swój własny system wychowania, opierający się na zwyczajach, tradycjach przekazywanych dzieciom przez rodziców.

• pedagogika jako nauka normatywna- opierała się na tradycji kultury chrześcijańskiej, która miała na celu dostarczenie systemom narodowym podstawowych i najważniejszych idei oraz pojęć związanych z wychowaniem.

• nauka praktyczna- „naukowy system wychowania umiejętnego”- pedagog Józef Mirski tak określił pedagogikę, wszystko miało opierać się na praktyce. Miało to być zawodowe wychowanie ( przez odpowiednie osoby), w szkole, przedszkolu, wykluczając tym samym wychowanie (=> przedmiot pedagogiczny) w domu czy społeczeństwie.

• nauka filozoficzna- filozofia wychowania- teoretycy hitlerowskiego wychowania, poprzez zawężanie tradycyjnego wychowania zawodowego, rozszerzali przedmiot pedagogiki , poprzez wzajemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz wpływy rasy kształtujących ducha narodowego społeczeństwa. Zwolennikiem tego rodzaju pedagogiki był Rosjanin prof. Sergiusz Hessen.

Wszystko to dąży do syntezy, ponieważ współczesne wychowanie tak rozszerzyło swój zakres, że przedmiotem badań pedagogicznych są wszystkie zjawiska, które związane są z rozwojem człowieka i pomocą wychowawczą.

Współcześnie wyróżnia się trzy rodzaje wychowania:

1. naturalne- czyli takie, które uczestniczy w życiu rodzinnym, społecznym , w zbiorowej pracy.

2. celowo zamierzone- czyli przygotowujące dziecko, młodzież do przyszłego wykształcenia, zawodu, pracy.

3. opierające się na specjalnie stworzonym programie np. w szkole, na studiach.

Na podstawie tego można wywnioskować , że współczesna pedagogika jest nauka wszechstronną, istotę stanowi rozwój człowieka przez całe życie oraz wpływy jednych ludzi na drugich, zarówno te pozytywne bądź negatywne.

Warto również odpowiedzieć na pytanie czy pedagogika jest nauką samodzielną czy też autonomiczną czy też stanowi zlepek różnych nauk praktycznych i teoretycznych, filozofii?

Obecnie pedagogika jako nauka skonstruowana jest z czterech działów, należących do innych nauk, korzysta z filozofii, socjologii, psychologii i historii ale również jest częścią etyki biologii, co wynika z tego, że jest równocześnie zjawiskiem moralnym, społecznym, biologicznym, psychicznym i kulturalnym.

III Budowa pedagogiki i jej miejsce w systemie nauk.

a) Rozwój naukowy pedagogiki.

Pedagogika istnieje od początków ludzkości, zmieniały się tylko formy wychowania wraz z rozwojem życia społecznego i kultury.

Refleksje nad wychowaniem, myślenie pedagogiczne, zjawiało późno w historii, zawsze w czasach przełomowych, kiedy stare formy wychowania przeżywały kryzys.

1. Sofiści- pierwsi postawili problem pedagogiczny- urodzenie czy też wychowanie decyduje o rozwoju człowieka.

2. Filozofowie greccy- Platon, Arystoteles, Epikur- swe poglądy na wychowanie opierali na swoich założeniach filozoficznych.

3. Chrześcijaństwo- rozwinęło zasady wychowania opierając się o wiarę i religię.

4. Protestantyzm- XVI wiek, wywołał on nowa falę myśli pedagogicznej, w postaci traktatów publicystycznych humanistów: krytykowali albo stali w obronie wychowania katolickiego

5. Oświecenie XVIII wiek, Jean Jacques Rousseau „Emil czyli o wychowaniu”, utopia wychowania na łonie natury bez narzucania dziecku programu nauczania.

Wszystko to wskazuje, że myślenie pedagogiczne istniało od dawna , ale miało zmienny charakter filozoficzny, religijny. Poza tym występowało sporadycznie.

Johann Friedrich Herbart- niemiecki uczony z początkiem XIX wieku, habilitowany profesor pedagogiki w Gatyndze, następca na katedrze filozoficznej po Kancie w Królewcu, nadał pedagogice charakter naukowy stąd zwany jest „ojcem pedagogiki naukowej”. Oderwał pedagogikę od filozofii i oparł na dwóch naukach pomocniczych:

• Etyce filozoficznej, której celem było określić cele wychowania

• Psychologii, która podawała środki do osiągnięcia celów

Uczniowie Herbarta - Ziller, Stoy, Rein- w drugiej połowie XIX wieku zacieśnili przedmiot pedagogiki tylko do praktycznych spraw szkolnego nauczania jak program, metoda nauczania, budowa lekcji, Stąd pedagogika początkowo była technologią szkolnego uczenia. Koniec XIX wieku przyniósł dwa kierunki w pedagogice szkolnej:

• indywidualizm- starał się rozwijać jednostkę umysłową

• socjologizm- celem jego było uspołecznianie uczniów w szkole.

Kolejno zaczyna rozwijać się pedagogika eksperymentalna- było to zastosowanie metod przyrodniczych, do badania zjawisk pedagogicznych. Uważano, że na drodze eksperymentu da się rozwiązać całość zagadnień praktycznych i teoretycznych wychowania. Jak się bardzo szybko okazało metoda przyrodoznawcza nie przynosiła wstępnie założonych celów. Dlatego początek XX wieku następuje kryzys pedagogiki eksperymentalnej. Jej miejsce zastępuje pedagogika normatywna, która filozoficznie i od strony etyki zajmowała się problemem celów wychowania. Dołączyła tu filozofia Kanta , która zajęła się człowiekiem, a nie tradycyjną metafizyką bytu, nie tym co jest , ale tym co powinno być. Filozofia ta stała się aksjologią (od gr, aksija- wart coś), nauka o wartościach, wyrażających się w ideach dobra, prawdy, piękna i świętości. Na podstawie aksjologi pedagogika normatywna w okresie międzywojennym starała się naukowo i filozoficznie określić cel i ideał wychowania. Jednak spowodowało to powstanie sprzecznych ze sobą kierunków i prądów pedagogicznych oraz konfliktu pedagogów, co przyczyniło się do pojawienia w latach 30- tych, na podstawie fenomenologii, czwartego ujęcia naukowego wychowania jako „pedagogiki czystej”, która zwróciła się do badania praw rozwojowych człowieka.

b)Działy współczesnej pedagogiki:

Każdy etap historyczny rozwoju pedagogicznego dążący do ustalenia podstaw naukowoci i dorzucił okreslony dorobek, który obecnie nie stracił swojego znaczenia w wychowaniu:

• okres herbartowski- pozostawił po sobie metody nauczania wszelkich przedmiotów, ogólnokształcących, zawodowych, pedagogicznych czy artystycznych.

• pedagogika eksperymentalna- pozostawiła psychologię rozwojową dzieci i młodzieży oraz psychologię wychowawczą (która również bada stronę socjologiczną wpływów środowiska w którym dziecko się wychowuje).

• pedagogika normatywna- pozostawiła teorię wartości wychowawczych, wraz z teoria kultury, zostały rozwinięte zagadnienia ideologii i światopoglądu będące podstawą celów, ideałów wychowawczych.

• Pedagogika czysta- dążyła do syntezy pedagogiki związanej z problemami wszechstronnego rozwoju człowieka.

Współcześnie wyróżnia się cztery działy pedagogiki :

Pedagogika praktyczna lub empiryczna

W tym dziale dokonywane jest badanie całości doświadczenia wychowawczego związanego z działalnością rodziców, nauczycieli, skierowane a dzieci, młodzież i dorosłych. Ponadto opracowywane są także doświadczenia dydaktyczne i metodyczne związane z nauczaniem i uczeniem się.

Pedagogika opisowa lub eksperymentalna

W tym dziale dokonuje się naukowych uogólnień oraz bada na drodze eksperymentalnej prawa rządzące zjawiskami związanymi z wychowaniem.

Pedagogika normatywna

Prowadzi badania natury człowieka, wytworów jego kultury w powiązaniu z filozofią, aksjologią i teorią kultury. Dokonuje się ustaleń celów wartości ideałów i norm wyznaczających kierunek wychowania.

Pedagogika teoretyczna (ogólna).

W tym dziale tworzy się teorie wszechstronnego rozwoju człowieka jego uwarunkowań, odtwarzając całą rzeczywistość wychowawczą wykorzystując materiał empiryczny, eksperymentalny i normatywny uzyskany we wcześniejszych działach.

Działy w pedagogice maja budowę :

Pionową

Poziomą

c) Przedmiot i miejsce pedagogiki w systemie nauk.

Pedagogika jako nauka o wychowaniu jest nauką o bardzo złożonej budowie. Jak każda nauka posiada swój materialny przedmiot badań, oraz swój aspekt, pod kątem którego rozpatruje się rzeczy badane (tzw. przedmiot formalny). Przedmiotem pedagogiki jest wszechstronny rozwój człowieka w ciągu całego życia, stara się doprowadzić do zakończenia tego rozwoju poprzez osiągnięcie doskonałego stanu człowieczeństwa <= (aspekt, przedmiot formalny)<= czyli opiera się na przyszłości.

Dlatego pedagogika nie jest tylko nauka stwierdzającą, ale również przekształcającą rzeczywistość, a nawet kształtuje nowy świat zgodnie z wizją, koncepcją i modelem „nowego człowieka.

Wszystko to potwierdza, że pedagogika jest nauką złożoną. Jest ona zarówno nauką empiryczną, opierającą się na faktach dotyczących rozwoju człowieka, ale również jest nauką normatywną, zawsze opisywaną z punktu widzenia. Ocena taka prowadzi do praktycznego działania, który ma pokierować rozwój człowieka, aby on osiągnął właściwy cel. Dlatego pedagogika jest również nauką praktyczną i teoretyczną, przyrodniczą i humanistyczną. Humanistyczną, ponieważ wychowanie nie jest dziełem tylko samej natury, lecz również kultury społeczeństwa. Już w starożytności widzi się w wychowaniu edukację, czyli wyprowadzenie dziecka ze stanu natury i barbarzyństwa do stanu kultury.

Ciekawostka

W działach pionowych główną rolę odgrywają sposoby uzyskiwania praw do ich stosowania, a więc metody dochodzenia do prawdy o działaniach, zjawiskach, wartościach lub pojęciach wychowania.

Czyli działy zróżnicowane zależnie od przedmiotów wychowania i dziedzin, jak wychowanie fizyczne, umysłowe , moralne.

---