ZNACZENIE BADAŃ FITOSOCJOLOGICZNYCH W ŁĄKARSTWIE

badania fitosocjologiczne pozwalają:

1. określić wartość gospodarczą trwałego użytku zielonego

2. ocenić w przybliżeniu plonowanie łąki i pastwiska

3. poznać naturalne kierunki sukcesji

4. określić możliwość podniesienia produkcji masy roślinnej

5. poznać warunki siedliskowe i określić ewentualne przeciwdziałanie niekorzystnym procesom

6. wyznaczyć racjonalny sposób zagospodarowania obszarów łąkowych różnymi metodami oraz zaplanować odpowiednie mieszanki traw i motylkowatych, do uzupełnienia gatunków wybiera się szybko kiełkujące po wysiewie i mające nasiona gładkie

7. opracować mapy florystyczne z zaznaczeniem występujących tam zbiorowisk

SUKCESJA - kolejne następstwo typów zbiorowisk w tym samym siedlisku - uporządkowany proces rozwoju biocenozy, który obejmuje zachodzące w czasie zmiany w strukturze gatunkowej i w funkcji biocenozy, proces ten jest wynikiem zmian zachodzących w środowisku abiotycznym pod wpływem biocenozy

czynniki wpływające na rozpoczęcie i przebieg sukcesji:

• zmiany w uwilgotnieniu, strukturze i areacji gleby

• zmiany w składzie chemicznym, zasobności i odczynie gleby

• zmiany w sposobie i intensywności użytkowania

stadia rozwoju biocenoz - stadia sukcesji

SUKCESJE:

• zachodzące na ogromnych obszarach i rozciągnięte w czasie (nieuchwytne)

• zachodzące na mniejszych obszarach, zauważalne przez człowieka

• stadia regeneracyjne (po pożarze)

sukcesja:

- progresywna - korzystna

- regresywna - niekorzystna

MOLINIETUM CAERULAE

typowe dla związku Molinion, bardzo bogate gatunkowo, na zmiennie wilgotnych, obojętnych lub zasadowych, żyznych siedliskach, zawierających CaCO3

jako „zespół centralny” zbiorowisko to nie ma własnych gatunków charakterystycznych, ich rolę spełniają regionalnie liczne gatunki charakterystyczne dla związku Miolinion, zespół ten w typowej postaci obfitujący w liczne, rzadkie, a pięknie kwitnące rośliny (np. Pianthus superbus - goździk pyszny, Gentiana pneumonanthe - goryczka wąskolistna, Iris sibrica - kosaciec syberyjski, Succisa pratensis - czarcikęs łąkowy, Gladidus imbicatus - mieczyk dachówkowaty) odznaczają się wyjątkowymi walorami krajobrazowo - dekoracyjnymi i powinien być chroniony, należy obecnie do zbiorowisk bardzo zagrożonych, a może nawet ginących

kierunki sukcesji w zbiorowisku Molinio coerulae (łąki trzęślicowe) pod wpływem różnych czynników siedliskowych:

• spasanie, nawożenie, uregulowanie stosunków wodnych = Lolio-Cynosuretum

• koszenie, nawożenie, uregulowanie stosunków wodnych = Arrhenatheretum

• nawożenie, zalewy = Alopecuretum pratensis

KLIMAKS - biocenoza ustabilizowana - ostatnie stadium sukcesji

zespoły klimaksowe:

• las - umiarkowane i chłodne strefy klimatyczne o dostatecznych opadach

• step - umiarkowane i podzwrotnikowe strefy klimatyczne, na terenach płaskich, mała ilość opadów (do 450mm) ich rozkład oraz wiatry nie pozwalają na skuteczną rywalizację roślinności drzewiastej

najważniejszymi klimaksowymi zespołami łąk i pastwisk lub końcowymi ogniwami sukcesji wtórnej są:

• Arrhenatheretum elatioris na Niżu i Pogórzu, na glebach świeżych, odpowiednio zasobnych i nawożonych, nie zakwaszonych, użytkowanych 2-kośnie

• Gladido-Agrostidetum lub Agrostidetum vulgaris na wyższym pogórzy i w górach, użytkowane 1 lub 2-kośnie

• Geranio-Trisetetum flavescentis na glebach świeżych i bardzo żyznych, w górach i na pogórzu, użytkowane 2-kosnie lub wielokośnie

• Molinietum coerulae na glebach sezonowo podtapianych, przeważnie nie zakwaszonych, użytkowane 1-kośnie

• Crisietum vivulorsua, na glebach stale podmokłych, żyznych, użytkowanych 2-kośnie, zespół rozpowszechniony głównie na pogórzu i w górach

• Lolio-Cynosuretum na glebach świeżych, odpowiednio zasobnych i nawożonych, nie zakwaszonych, użytkowanie pastwiskowe, uregulowane

• Nardetum strictae na glebach jałowych, zakwaszonych, o różnym stopniu uwilgotnienia, zwłaszcza w górach i na pogórzu, użytkowanie pastwiskowe, uregulowane lub 1-kośne

WYKORZYSTANIE FITOSOCJOLOGII W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU

1. szata roślinna jako wskaźnik warunków środowiska przyrodniczego

1. indykacyjne znaczenie gatunków roślin

2. indykacyjne znaczenie zbiorowisk roślinnych (określonych jako roślinność rzeczywista)

zbiorowiska (szczególnie naturalne) dostarczają bardziej precyzyjnej informacji o warunkach siedliska niż poszczególne gatunki, ponieważ amplituda ich właściwości siedliskowych jest wąska

KOMPLEKS KRAJOBRAZOWO-ROŚLINNY - jednostka przestrzenna (zaproponowana przez Matuszkiewicza 1992), odnosząca się do środowiska przyrodniczego miast i strefy podmiejskiej, podstawowym kryterium jest rola roślinności w ich budowie

- z wyraźną dominacją roślinności

- z mozaiką roślinności i zabudowy

- o małym udziale roślinności

FITOKOMPLEKS KRAJOBRAZOWY - przestrzenny układ zbiorowisk roślinnych, charakteryzujący się specyficznym i określonym układem fitocenoz, wynikającym głównie ze zróżnicowania siedliskowego w warunkach lokalnych i działalności człowieka, określona sekwencja zbiorowisk roślinnych powtarzająca się na danych obszarach stanowi cechę charakterystyczną tej jednostki

2. szata roślinna jako wskaźnik antropogenicznych przekształceń środowiska przyrodniczego

1. zmiany na florze

2. zmiany w fitocenozach

3. zmiany w siedlisku

4. przekształcenia szaty roślinnej na terenach użytkowanych rekreacyjnie

3. fitosocjologiczne podstawy kształtowania doborów roślinnych (drzew, krzewów i roślin zielnych)

---