PIELĘGNOWANIE CHORYCH PO OPERACJI STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO
1. PRZYPOMNIENIE PODSTAW ANATOMICZNYCH
Najbardziej obciążony staw
Staw kulisty, panewkowy, wieloosiowy
Składa się z: - głowy kości udowej (3/4 kuli)
- panewki (utworzona przez kość miedniczą)
Panewka otoczona obrąbkiem stawowym
W panewce: powierzchnia księżycowata i dół panewki
Mocna torebka stawowa
Unaczynienie: t. okalająca udo przyśrodkowa i boczna, t. pośladkowa dolna i górna
Unerwienie: n. udowy, n. zasłonowy, n. kulszowy
2. CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Jest przewlekłą niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej, będąca następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstne. Może dotyczyć 1, kilku, lub wielu stawów jednocześnie.
3. ETIOLOGIA
A. Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów
Kiedy nie ma możliwości określenia na podstawie badań i wywiadu przyczyny leżącej u podłoża choroby. Obecnie uważa się, że etiologia jest wieloczynnikowa (podłoże genetyczne, wiek, nadwaga, dwunożna postawa człowieka, zmiany składu płynu maziowego, zaburzenia ukrwienia nasad kości tworzących staw)
B. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów
Rozwija się w wyniku ściśle określonego, nabytego lub wrodzonego zaburzenia budowy lub funkcji elementów składowych stawu.
Urazy i następstwa urazów ostrych i przewlekłych.
Wrodzone niedorozwoje stawów
Choroby nasad kości długich
Zapalenia swoiste i nieswoiste stawów
4. OBJAWY KLINICZNE
Ból biodra: ból wysiękowy; ciągły o dużym natężeniu, najczęściej w okolicy pachwinowej
Ból kolana- w wyniku podrażnienia n. zasłonowego
Ograniczenie ruchomości stawu biodrowego- ograniczenie odwodzenia i skrętu do wewnątrz
Zaniki mięśniowe- w obrębie uda i pośladka
Przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy: zgięcie, przywiedzenie oraz rotacja uda na zewnątrz (pozycja wymuszona)
Ograniczenie sprawności chodu
Różnica w długości względnej kończyn dolnych
Dodatni objaw Trendelenburga- u chorych ze zmianami na tle wrodzonej dysplazji biodra
5. OBJAWY RADIOLOGICZNE
Zwężenie szpary stawowej- początkowo nieznaczne, w zmianach zaawansowanych całkowite
Zagęszczenie struktury kostnej- w stropowej części panewki
Torbiele kostne- w głowie kości udowej i dachu panewki
Wyrośla kostne- na pograniczu głowy i szyjki kości udowej oraz na krawędziach panewki
Grzybowate zniekształcenie głowy kości udowej
Zdwojenie dna panewki
Pogrubienie łuku Adamsa
Pozorne skrócenie szyjki kości udowej w wyniku zewnętrznego przykurczu rotatorów uda
Zmiany martwicze głowy kości udowej
6. DIAGNOSTYKA OBRAZOWA
Badanie radiologiczne
Artroskopia diagnostyczna
Scyntygrafia
Rezonans magnetyczny
7. LECZENIE ZACHOWAWCZE
Ograniczenie czynników ryzyka choroby np. nadwaga, przeciążenie stawów związane z pracą zawodową, niekorzystne ćwiczenia fizyczne
Zmniejszenie dolegliwości bólowych
Utrzymanie możliwie dużej ruchomości zajętego stawu oraz siły działających mięśni
Odciążenie chorych stawów przez stosowanie kul, lasek, ortez, odpowiedniego obuwia
Edukacja chorego
Fizykoterapia
8. LECZENIE OPERACYJNE
Osteotomia międzykrętarzowa
Potrójna osteotomia berneńska kości (plastyka panewki)
Artrodeza- rzadko stosowana
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego
9. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROTEZ
Składają się z 3 części:
- trzpienia udowego
-głowy udowej
- panewki
Każda z części protezy ma wiele rozmiarów
Protezy
Połowicze Totalne
Cementowe Bezcementowe
10. ENDOPROTEZY TOTALNE
Metal-metal: szybkie zużycie; 10-15 lat
Polietylen-metal: niższy współczynnik tarcia; 25 lat
Endoprotezy ceramiczne: bardzo niski współczynnik tarcia; 50 lat
11. KORZYŚCI Z OPERACJI:
Zniesienie bólu
Poprawa czynności ruchowej biodra
Ustawienie kończyny w pozycji fizjologicznej
12. PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO ZABIEGU:
A. Przygotowanie dalsze:
Zalecenie redukcji masy ciała
Rehabilitacja poprawiająca ruchomość kończyny oraz sprawność mięśni
Leczenie chorób współistniejących: cukrzycy, nadciśnienia, żylaków kończyn dolnych
Likwidacja stanów zapalnych w organizmie: dróg moczowych, jamy ustnej
Kontrola przyjmowanych leków
RTG stawów biodrowych
Wykonanie badań laboratoryjnych krwi: morfologia, elektrolity, glukoza, OB., układ krzepnięcia, grupa krwi oraz moczu: badanie ogólne i bakteriologiczne
Wykonanie EKG
Szczepienie przeciw WZW
B. Przygotowanie bliższe:
Przygotowanie psychiczne: wsparcie emocjonalne, wyjaśnienie celowości i przebiegu zabiegów wykonywanych w ramach przygotowania do zabiegu operacyjnego, odpowiedzenie na pytania pacjenta, wyjaśnienie zasad postępowania po zabiegu operacyjnym
Nauka ćwiczeń oddechowych, efektywnego kaszlu, zasad uruchamiania po zabiegu operacyjnym
Przygotowanie krwi do zabiegu operacyjnego: pobranie krwi na próbę krzyżową
Zapewnienie pacjentowi wy[różnienia poprzez podanie czopka przeczyszczającego lub wykonania enemy
Kąpiel pacjenta
Przygotowanie pola operacyjnego: ogolenie okolicy biodra wraz ze wzgórkiem łonowym i udem, założenie okładów odkażających i zmiękczających skórę np. z kwasu bornego
Podanie wieczornej premedykacji na zlecenie anestezjologa: lek nasenny, uspokajający
W dniu zabiegu założenie pacjentowi bielizny operacyjnej, usunięcie protez zębowych, biżuterii, podanie premedykacji na zlecenie lekarza, złożenie wkłucia do żyły obwodowej, podanie antybiotyku na zlecenie lekarza
Założenie cewnika Foleya do pęcherza moczowego
Przekazanie pacjenta do bloku operacyjnego wraz z dokumentacją (zgoda na zabieg, historia choroby, karta zleceń lekarskich)
Przygotowanie łóżka pacjenta: zmiana bielizny pościelowej, ogrzanie łóżka termoforem lub kocem elektrycznym
13. PIELĘGNOWANIE PACJENTA PO ZABIEGU OPERACYJNYM
A. Ułożenie pacjenta w łóżku w odpowiedniej pozycji (płasko przy znieczuleniu pp) z odwiedzionymi kończynami, z wałkiem ułożonym między kolanami
B. Ocena stanu świadomości pacjenta
C. Zapobieganie wczesnym powikłaniom pooperacyjnym
14. ZAPOBIEGANIE WCZESNYM POWIKŁANIOM POOPERACYJNYM:
Obserwacja rany pooperacyjnej pod kątem krwawienia: przesiąkanie opatrunku, ocena ilości treści krwistej odciąganej z loży rany za pomocą drenu próżniowego (butla Redona) odnotowanie w karcie obserwacji pooperacyjnej
Systematyczna kontrola parametrów HR, RR, oddechu, temperatury ciała
Stosowanie tlenoterapii
1