Oznaczanie sumy zasad S w kompleksie sorpcyjnym gleby według metody Kappena
Kationy wymienne o charakterze zasadowym (Ca, Mg, K, Na oraz w mniejszych ilościach metale ciężkie i kationy amonu) są desorbowane z gleby za pomocą jonu wodoru. Jest to prosta metoda pozwalająca na szybką ocenę łącznej zawartości kationów zasadowych (sumy zasad) w glebach kwaśnych.
Wartość sumy zasad S jest wskaźnikiem pojemności sorpcyjnej gleby w stosunku do kationów zasadowych i zależy głównie od uziarnienia, zawartości substancji organicznej i kwasowości gleby. Im wyższa jest kwasowość tym mniejszy jest udział kationów zasadowych w kompleksie sorpcyjnym gleby.
W warstwie ornej gleb uprawnych suma zasad S waha się od kilku lub kilkunastu (gleby lekkie) do kilkudziesięciu (gleby ciężkie) me/100g gleby. W glebach leśnych w poziomach organicznych wartość S wynosi zazwyczaj kilka me/100g gleby, a w poziomach mineralnych około 1 me/100g gleby, a nawet mniej (w piaskach).
Metodę Kappena stosuje się wyłącznie do określania sumy zasad S w glebach bezwęglanowych, o odczynie obojętnym lub słabo kwaśnym. Wartość S (me/100g gleby) może być uważana za przybliżoną zawartość sumy kationó wymiennych o charakterze zasadowym. Metoda oparta jest na reakcji wymiany, która przebiega w wyniku oddziaływania na próbę glebową określonej ilości roztworu HCl. Wodór zdysocjowanego HCl wypiera z kompleksu sorpcyjnego gleby kationy o charakterze zasadowym (Ca, Mg, K, Na, NH4) oraz inne śladowe i zajmuje ich miejsce.Nadmiar kwasu miareczkuje się NaOH. Znając ilość i stężenie kwasu przed reakcją i po reakcji oblicza się z różnicy sumę zasad wymiennych.
Wapniowanie gleby (za pomocą CaO) - stosuje się w celu odkwaszenia gleby. Używając odpowiedniej ilości CaO na jednostkę powierzchni można glebę odkwasić o żądaną liczbę stopni pH.