Metoda  Tomatisa  czyli  stymulacja  audio - psycho - lingwistyczna

  jako  terapia  wspierająca  dzieci  (i  nie  tylko)   z  różnymi  zaburzeniami

Anna  Banaszak -  logopeda  SOSW  nr 8

Pod  koniec  roku 2005 r.  (przełom  listopada  i  grudnia )  nasza  szkoła,  jako  jedna  z  czterech  we  Wrocławiu,  została  wytypowana  do  wzięcia  udziału  w  projekcie mającym  wspierać  osoby  z  wielorakimi  zaburzeniami.   Projekt  jest  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego.  Za  jego  wdrożenie  odpowiada  Ministerstwo  Edukacji  i  Kuratoria.   Akcję  rozpoczęło  specjalistyczne  szkolenie w  Warszawie na  temat  Metody  Tomatisa,  które  prowadzone  było  pod  patronatem  Instytutu  Fizjologii  i  Patologii  Słuchu.  Wzięło  w  nim  udział  ok.  200  osób - logopedów  i  pedagogów  specjalnych  z   placówek  specjalnych  i  integracyjnych  z  całej  Polski,  w  tym  ja -  Anna  Banaszak - logopeda  naszej  szkoły.

Dogłębnie  przedstawiono  nam    podstawy  metody,  fizjologię  i  patologię  narządu  słuchu  w  odniesieniu  do  niej  i zasady  działania  elektronicznego  ucha - podstawowego  urządzenia  w  terapii.  Wprowadzono  nas  w  pierwsze  tajniki  programowania  oddziaływań w  tejże  metodzie,  a  także  uczono  nas  sposobów  diagnostyki  oraz  prowadzenia  samej  terapii.  Było  to  wiele  godzin  wykładów  i  ćwiczeń  przygotowujących  nas  do  pracy  metodą  Tomatisa  z  wykorzystaniem  specjalistycznego  sprzętu,  którym   szkoła  została  niedługo  obdarowana.

Na  nowo  uświadamialiśmy  sobie,  że  ucho  ludzkie  jest  „oknem”  na  świat  dźwięków  pozwalającym  komunikować  się  z  otoczeniem ,  ale  również  dowiadywaliśmy  się,  że  to  co  słyszymy  wpływa  na  sposób  naszego  funkcjonowania,  kształtowanie  się  naszego  głosu,  mowy  i  języka,  nawet  na  postawę  ciała,  koordynację  ruchów  oraz  stany  emocjonalne.  Ponadto  ucho  spełnia  tzw.  funkcję  energetyczną,  gdyż  dostarcza  mózgowi  poprzez  dźwięki  nowej  energii   pobudzającej  go  do  innego  rodzaju  aktywności.

    Bardzo  ciekawym  aspektem  terapii  jest  „budzenie”  uwagi  słuchowej  czyli  słuchania  jako  aktywnego  procesu  odbierania  bodźców  dźwiękowych  i  wyławiania   z  nich  informacji.  Jest  to  inne  zjawisko  niż  słyszenie,  które  zależy  od  sprawności  i  stanu  narządu  słuchu.   Często  osoby  mające  bardzo  dobry  słuch  zachowują  się  tak,  jakby  nie  słyszały  tego  co  się  do  nich  mówi  i  wymagają  kilkakrotnych  powtórzeń,  co  budzi  niepokój  otoczenia.  Są  to  właśnie  objawy  zaburzonej  uwagi  słuchowej. 

Przyczyny  tego  stanu  rzeczy  mogą  być  bardzo  różne.  Okoliczności  sprzyjające  powstawaniu  takiej  dysfunkcji  to  np.  częste  nawracające/przewlekłe  zapalenia  uszu,  silne  traumatyczne  przeżycia  emocjonalne  (śmierć  osoby  ważnej,  adopcja,  pobyt  w  szpitalu  itp.).  Zdaniem  Tomatisa  uwaga  słuchowa  jest  w  pewnym  sensie  chęcią  do  komunikowania  się  ze  światem  zewnętrznym,  nastawieniem  na  to. 

Osoby  mające  z  tym  problem  mogą  mieć

• zaburzenia  koncentracji  uwagi, 

• być  nadwrażliwe  na  dźwięki, 

• mylić  słowa  podobne, 

• wymagać  wielu  powtórzeń,

• błędnie  rozumieć  polecenia, 

• przejawiać  monotonię  głosu,

• niemuzykalność, 

• słabą  koordynację  ruchową  oraz  umiejętności  sportowe. 

    Występują  u  nich  trudności  z  czytaniem  i  pisaniem,  mały  zasób  słów,  niewyraźne  pismo,  mylenie  strony  prawej  i  lewej.  Wiąże  się  to  dodatkowo  z  tendencją  do  męczliwości  lub  nadaktywności,  depresji  bądź  nadwrażliwości,  a  także  brakiem  wiary  we  własne  możliwości,  nieśmiałością,  wycofywaniem  się.         

    Następna  sprawa  warta  zauważenia  to  lateralizacja  słuchowa,  tzn.  podobna  preferencja  jak  w  przypadku  ręki, nogi  i  oka.  Okazuje  się,  że  niemal  każda  osoba  ma  ustaloną  dominację  również  ucha.  Z punktu widzenia komunikacji korzystniejsza jest lateralizacja  prawouszna   (jaka  zazwyczaj  występuje),  gdyż  znów   dobrze  wiedzieć,  że  inaczej  słucha  ucho  prawe,  inaczej  lewe.  W  związku  z  tym,  że  w  lewej  półkuli  zwykle  znajdują  się  ośrodki  mowy,  więc  rozmawiając  z  kimś  czy  odpowiadając  bądź  wyrażając  myśli  (lewa  półkula  zwana  jest  racjonalną) - uaktywniamy  właśnie  tę  część  naszego  mózgu.  Prawa  półkula  tzw.  emocjonalna  odpowiada  za  całościowe  widzenie  rzeczy,  wyobraźnię  przestrzenną,  percepcję  muzyki,  a  przede  wszystkim  za  emocje.  Obie  półkule  ściśle  ze  sobą  współpracują  i  dopiero  spajając  ze  sobą  informacje,  które  spłynęły  za  ich  pośrednictwem,  tworzy  się  jakiś  całościowy  obraz  rzeczywistości,  a  to  pozwala  na  tworzenie  się  na  poziomie  mózgu  adekwatnej  reakcji  na  odebrany  komunikat.   Według  Tomatisa  prawidłową  jest  lateralizacja  prawouszna,  w  której  osoba  zwraca  uwagę  przede  wszystkim  na  treść  wypowiedzi,  natomiast  osoby  lewouszne  mają  zakłócony  odbiór  komunikatów  z  powodu  nastawienia  przede  wszystkim  na  odbiór  emocjonalnego  zabarwienia  wypowiedzi.  Może  mieć  to  negatywny  wpływ  również  na  nasilenie  zaburzeń  głosu,  i  mowy.

Francuski  otolaryngolog,  Alfred  Tomatis  stwierdził,  że  głos  zawiera  tylko  te  częstotliwości,  które  słyszy  ucho,  a  także,  że  modyfikacja  sposobu  słuchania  prowadzi  do  zmian  w  głosie.   Opracował  więc  metodę  usprawniania  słuchania  oraz  lateralizacji  słuchowej  poprzez  stymulację  ucha  specjalnie  opracowanym  materiałem  dźwiękowym.  Słuchawki  używane  w  tej  terapii   podają   dźwięk  drogą  powietrzną  i  kostną,  co  wzmacnia  efekt  terapeutyczny.  Stymulacja  zakłada  zazwyczaj  trzy  sesje,  pierwsza - pasywna  faza  terapii,  polega  na  słuchaniu  specjalnie  przygotowanej  muzyki,  częściowo  filtrowanej  (najczęściej  muzyki  gregoriańskiej  oraz  Mozarta),  przez  1,5-2  godzin  dziennie  przez  ok.  10  dni.   Po  kilkutygodniowej  przerwie,  następuje  druga  sesja,  krótsza,  a  potem  trzecia.  Na  dalszych  etapach  terapia  wchodzi  w  fazę  aktywną,  kiedy  to  pacjent  stymuluje  się  sam  słuchając  przez  słuchawki  własnego  głosu  np.  czytając.

    Zastosowanie  znajduje  metoda  Tomatisa  wobec  dzieci  z  zaburzeniami  mowy  (jąkanie,  opóźniony  rozwój  mowy,  wady  wymowy),  zaburzeniami  głosu  (chrypki  dziecięce),  dysleksją,  a  także  z  trudnościami  szkolnymi,  zaburzeniami  koncentracji,  autyzmem.   Wykorzystywana  jest  również  z  dużym  powodzeniem  u  dorosłych  z  zaburzeniami  mowy,  głosu  oraz  wspomagająco  do  walki  ze  stresem  i  nauki  języków  obcych. 

    Dzięki  wyposażeniu  placówki  w  sprzęt,  a  nas - pracowników  w  niezbędną  wiedzę  (uzyskiwaliśmy  certyfikaty),  otwierają  się  nam  nowe  możliwości  pomocy   podopiecznym,  co  dla  wielorako  zaburzonych  dzieci  specjalnej  troski  ma  niebagatelne  znaczenie.  Cieszymy  się,  że  tę  potrzebę  dostrzeżono  i  wytyczono  taki  kierunek,  który  może  wspierać  nasze  dotychczasowe  oddziaływania. 

 

 

 

---