ZASADY OGÓLNE PROWADZENIA DZIAŁAŃ TAKTYCZNYCH W SPECYFICZNYCH ŚRODOWISKACH WALKI

• DZIAŁANIA W TERENIE ZURBANIZOWANYM

Wprowadzenie:

Teren zurbanizowany to wycinek obszaru powierzchni ziemi, którego ponad 50 % pokrycia stanowią miasta osiedla typu miejskiego (posiadają charakter miejski) obiekty przemysłowe oraz występująca w nich infrastruktura. Teren ten rozrasta się i tym samym zwiększa się jego znaczenie w prowadzeniu działań. W planowaniu i prowadzeniu walki w terenie zurbanizowanym rozważane muszą być oddziaływania na ludność cywilną. Dlatego też muszą być brane pod uwagę postanowienia protokołu Genewskiego, szczególnie te jego aspekty, które dotyczą ludności cywilnej i odpowiedzialności za ochronę dóbr kultury narodowej.

Uwarunkowania działań:

• Teren zurbanizowany zawiera w sobie zazwyczaj ważne węzły komunikacyjne. Mimo mobilności sił, potrzeba ich utrzymania jako osi przegrupowania ma decydujące znaczenie. Ponadto z uwagi na zlokalizowane tam ośrodki administracyjne i przemysłowe może stanowić obszary o szczególnym znaczeniu dla przeciwnika,

• Niszczący skutek ognia może uczynić z terenu zurbanizowanego ważną przeszkodę dezorganizującą manewr wojsk,

• Z uwagi na potrzebę angażowania dużych sił do działań w terenie zurbanizowanym, niejednokrotnie korzystniejszym będzie w natarciu obejście bądź blokowanie takiego obszaru. Prowadzenie natarcia
  z zadaniem opanowania wycinka terenu zurbanizowanego zawsze będzie wiązało się ze znacznymi stratami,

Prowadzanie działań:

• Obrona w terenie zurbanizowanym jest organizowana okrężnie przeważnie przez pododdziały zmechanizowane i piechoty zmotoryzowanej. Obrona musi być przygotowana na odpowiednią głębokość. Piechota będzie zazwyczaj walczyła spieszona w małych grupach, wsparta pododdziałami inżynieryjnymi, transporterami opancerzonymi i czołgami,

• Natarcie (szturm). Natarcie w terenie zurbanizowanym angażuje duże ilości sił i środków i jest czasochłonne. W czasie planowania należy uwzględnić synchronizację działań pamiętając o tym, że realizacja będzie zdecentralizowana;

• DZIAŁANIA W TERENIE LESISTYM

Wprowadzenie:

Pojęcie teren lesisty stosowane jest do opisu obszarów całkowicie pokrytych lasami lub tych, gdzie większość rejonu jest lesista, a ruch pojazdów jest w większości ograniczony do dróg, przesiek i luk, powodujących potrzebę stosowana innej taktyki niż w terenie otwartym.

Uwarunkowania działań:

• Działania w terenie lesistym charakteryzują się następującymi cechami:

• Zmniejszonym tempem działań,

• Ograniczonym polem obserwacji i ostrzału, wobec czego walka często prowadzona jest na małych odległościach,

• Dobrymi warunkami maskowania co zwiększa możliwości zaskoczenia,

• Ogniskowym charakterem walki, co wymusza decentralizację dowodzenia,

• Zwiększoną możliwością wystąpienia pożarów,

• Obniżoną skutecznością siły ognia. Z powodu trudności w obserwacji i wskazywania celów, broń dalekiego zasięgu traci większość swoich walorów,

• Właściwości ognia moździerzowego czynią je bardzo przydatnymi do działań w tym środowisku,

• Skuteczność konwencjonalnej amunicji o zwiększonej sile działania przeciwko sile żywej jest większa dzięki odłamkowemu działaniu wybuchów w koronach drzew,

Prowadzenie działań:

• Działanie w terenie lesistym wymusi pewne zmiany organizacyjne. Mogą one obejmować:

• Wzmocnienie ochrony na wszystkich szczeblach, w celu uniknięcia zaskoczenia,

• Przydział dróg marszu i kontrolę ruchu,

• Decentralizację środków opancerzonych,

• Decentralizację środków wsparcia bojowego,

• Utrzymywanie wysuniętych, zdecentralizowanych odwodów,

• Organizacja obrony. Główny wysiłek powinien być skierowany przeciwko najbardziej prawdopodobnym kierunkom podejścia przeciwnika, chociaż obrońca musi być przygotowany na obronę okrężną, aby zapobiec oskrzydleniu i obejściu,

• Organizacja natarcia. Początkowo wojska rzutowane będą w głąb na wąskim odcinku, poprzedzone rozpoznaniem w całym obszarze (pasie, rejonie) zainteresowania rozpoznawczego w celu określenia położenia przeciwnika i możliwych kierunków jego podejścia. Gdy to możliwe, lasy o ograniczonej głębokości pokonywane powinny być w ramach jednego obiektu ataku. W rozległych kompleksach leśnych, natarcie powinno być prowadzone przez opanowywanie kolejnych obiektów pośrednich;

• DZIAŁANIA BOJOWE W WARUNKACH OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI

Wprowadzenie:

Widoczność ograniczana będzie ciemnościami, mgłą, opadami i dymem. Współczesne rozwiązania techniczne zapewniają środki do częściowego pokonania utrudnień wynikających z ograniczonej widoczności.

Uwarunkowania działań:

• Charakterystyka:

• Znany jest czas zmiany pory nocnej na dzienną, jednakże zmiany widoczności zależne od pogody lub użycia dymu zwykle nie mogą być prognozowane. Czas, w którym podnosi się mgła może być prognozowany lub bywa typowy dla danego rejonu działań w danej porze roku,

• Ograniczenie widoczności będzie miało następujący wpływ na działania bojowe:

• Psychologiczne i fizjologiczne - indywidualna percepcja zjawisk będzie obniżona wskutek wzrostu napięcia fizycznego i umysłowego. W rezultacie nastąpić może wzmożony lęk i zmęczenie, które obniżają skuteczność bojową,

• Uzbrojenie - skuteczny zasięg uzbrojenia będzie obniżony. W ciemnościach błyski wystrzałów mogą demaskować stanowiska ogniowe broni, jednocześnie mgła i dym obniżać będą jej oznaki demaskujące, oślepienie może oddziaływać na ludzki wzrok i na niektóre przyrządy obserwacyjne,

• Obserwacja i wskazywanie celów - rozpoznanie i wskazywanie celów oraz identyfikacja sił będzie odbywać się na krótszych odległościach,

• Ruch - tempo przemieszczania się będzie mniejsze z uwagi na trudności orientacji w terenie,

• Wpływ wyszczególnionych powyżej czynników może być częściowo zrekompensowany wyposażeniem, wyszkoleniem, planowaniem i przyjętym sposobem działania. Powinny one być brane pod uwagę w trakcie planowania, jako że wpływają także na działania przeciwnika, co może zapewnić uzyskanie przewagi;

Prowadzenie działań:

• Podstawy planowania działań w warunkach ograniczonej widoczności są takie same jak w dzień lecz ze szczególnym naciskiem na następujące czynniki:

• Plany muszą być utrzymywane w prostej formie, rozkazy powinny zawierać więcej szczegółów,

• Na wszystkich szczeblach dowodzenia potrzebny jest wystarczający czas na przeprowadzenie rekonesansu w dzień,

• Odwody mogą być rozmieszczane na bliższych odległościach,

• wymagane jest bardziej precyzyjne współdziałanie z sąsiadami,

szczególna uwaga musi być zwrócona na zakaz używania świateł i wywoływania hałasu

• Działania obronne. W planowaniu obrony powinny być rozważone następujące czynniki:

• Ukrycie pozycji obrony będzie łatwiejsze nocą, jednakże: należy brać pod uwagę możliwości urządzeń rozpoznawczych przeciwnika, ukrycie i maskowanie musi zapewniać zaskoczenie przeciwnika nawet wtedy gdy poprawi się widoczność,

• By uniknąć niespodziewanego uderzenia przeciwnika należy zwrócić większą uwagę na rozpoznanie i obserwację oraz ochronę; przeciwnik stosując dym może obniżyć skuteczność kierowanych środków przeciwpancernych, eliminując część systemu obrony przeciwpancernej; powinno to być zrównoważone przez stosowanie różnorodnego uzbrojenia,

• Trudniejsza będzie identyfikacja sił własnych, a procedury postępowania w tym zakresie muszą być przejrzyste,

• Działania zaczepne. W natarciu powinny być rozważane następujące czynniki:

• Rozpoznanie powinno być przeprowadzone w dzień,

• Tempo przemieszczania będzie wolniejsze,

• Obiekty ataków powinny być łatwo rozpoznawalne,

• Odległości do obiektów oraz szerokość pasów natarcia i głębokość zadań powinny być mniejsze od działań w warunkach dobrej widoczności, należy wyznaczyć więcej obiektów pośrednich,

• Osie (kierunki) działania powinny: prowadzić prosto do celu, być wytyczone łatwo rozpoznawalnymi obiektami (dozorami);

• DZIAŁANIA W GÓRACH

Wprowadzenie:

Teren górzysty charakteryzuje się znacznymi różnicami wysokości, stromymi zboczami i dolinami na rozległych obszarach. Warunki atmosferyczne mogą się często zmieniać.

Uwarunkowania działań:

• Działania w terenie górzystym charakteryzują się następującymi cechami:

• Znaczne różnice w wysokościach zapewniają doskonałą obserwację lub mogą całkowicie maskować działania wojsk przed obserwacją,

• Struktura terenu jednoznacznie umiejscawia sieć dróg i szlaków oraz cieków wodnych. Ma to zasadniczy wpływ na manewr,

• Sieć drogowa będzie ograniczona, a przemieszczanie przez teren w wyższych partiach gór będzie utrudnione lub niemożliwe,

• Osiedla i miejscowości koncentrują się w dolinach,

• Wysokie partie gór będą zazwyczaj pokryte skałami, więc rozbudowa fortyfikacyjna będzie czasochłonna i wymagać użycia specjalistycznego wyposażenia i sprzętu,

• Większość terenu górzystego pokryta jest lasem, szczególnie w niższych partiach,

• Pogoda w górach często ulega zmianom,

• Działania w terenie górzystym będą wyczerpujące dla zaangażowanych sił, szczególnie działających pieszo,

• Występują trudności w utrzymaniu łączności;

Prowadzenie działań:

• Obrona i działania opóźniające. Podział sił do wykonania zadania będzie uzależniony od właściwości terenu. Pododdziały powinny być zdolne do niezależnego działania w określonym przedziale czasu. Wielkość sił przydzielonych do wykonania zadania powinna pozwolić dowódcy na organizowanie własnych odwodów. Ich położenie powinno zapewnić zbliżony czas wprowadzenia ich do walki,

• Natarcie. Ze względu na specyfikę terenu należy stworzyć odpowiednią, samowystarczalną strukturę sił do zadań. Siły zaangażowane do działań będą musiały być stosunkowo większe niż w terenie równinnym, by zrekompensować przewagę, jaką dysponuje obrońca w górach. Dowódca będzie miał wpływ na walkę jeśli będzie miał odwody zdolne do szybkiego manewru. Predysponowane do tego typu zadań mogą być siły aeromobilne;

• DZIAŁANIA BOJOWE W WARUNKACH ARKTYCZNYCH

Wprowadzenie:

Działania w warunkach arktycznych i zimowych wymagają szczególnych metod szkolenia i wyposażenia. Ich uwzględnienie zminimalizuje negatywne skutki oddziaływania na walczące wojska.

Uwarunkowania działań:

• Cechami charakterystycznymi warunków arktycznych/zimowych są:

• Wielogodzinny czas dzienny latem i nocny zimą (warunki zimy arktycznej nie mają w pełni zastosowania do pory zimowej w innych strefach klimatycznych),

• Mróz i chłód oddziałuje na odporność psychofizyczną organizmu,

• Opady śniegu i pokrywa śnieżna,

• Silne wiatry potęgują odczuwanie zimna i mogą poważnie obniżyć widoczność,

• W większych częściach rejonów północnych (arktycznych) istnieją skromne lub brak jest dróg i szlaków kolejowych. Zimą pojazdy śnieżne zapewnią manewrowość, lecz przez większość lata arktycznego przegrupowanie lądowe, inne niż przy użyciu specjalistycznych pojazdów może być niemożliwe,

• Zasoby miejscowe będą skrajnie ograniczone ze względu na brak siedlisk ludzkich,

• Wpływ zjawisk atmosferycznych na zakłócenia łączności (zorza polarna),

• Większość obszaru arktycznego nie jest porośnięta lasami,

• W warunkach zimy arktycznej pogoda jest zwykle niemożliwa do przewidzenia,

• Obniżona sprawność pojazdów, uzbrojenia i wyposażenia, szczególnie artylerii, sprzętu inżynieryjnego i materiałów pędnych i smarów

Prowadzenie działań:

Działania w warunkach arktycznych / zimowych wymagają większego stosunku jednostek zabezpieczenia do bojowych, w celu utrzymania możliwości prowadzenia działań. Działania bojowe będą zwykle prowadzone przez małe jednostki, a struktura organizacyjno - zadaniowa odpowiednia dla całości działań powinna być ustalona na początku. Trudne będzie jej późniejsze dostosowywanie;

• Obrona. Tam, gdzie obrońca jest niezdolny do wykonywania manewru, wojska zobligowane są walczyć w zajmowanych pozycjach. Niezbędnym jest rozwinięcie punktów obserwacyjnych w celu dozorowania luk w ugrupowaniu bojowym i zapewnienie możliwości reagowania odwodami, rozmieszczonymi w sposób zdecentralizowany,

• Natarcie. Podczas arktycznej zimy istnieją jedynie krótkie okresy dzienne, co oznacza, że przegrupowanie w warunkach słabej widoczności stanie się raczej zasadą niż wyjątkiem. Stosuje się także: oskrzydlenie i przenikanie, częste luzowanie pododdziałów by zapobiec utracie przez nie zdolności bojowej, natomiast działania aeromobilne uważane powinny być jako normalne;

• OBRONA WYBRZEŻA

Wprowadzenie:

Są to działania zmierzające do zakłócenia lądowania desantu morskiego, uniemożliwienia przeciwnikowi uchwycenia przyczółka i rozwinięcia powodzenia w głąb bronionego obszaru.

Uwarunkowania działań:

• Bezpośrednim celem lądowania desantu przeciwnika będzie uchwycenie przyczółków, wysadzenie desantu na plaży, szybkie ich pogłębienie i umocnienie by zapewnić warunki do prowadzenia kolejnych działań w głąb lądu. Ich głębokość powinna umożliwić wejście do działań kolejnych sił i ich wsparcie. Przeciwnik by osiągnąć swój cel, będzie dążył do:

• Osiągnięcia lokalnej przewagi w powietrzu i na morzu, przed wejściem w rejon wysadzenia desantu,

• Umocnienia się na uchwyconych przyczółkach zanim obrońca dokona manewru w rejon desantowania,

• Izolowania stref lądowania;

• Siły desantowe będą najbardziej wrażliwe podczas realizacji etapu lądowania, uchwycenia i poszerzania przyczółków,

• Bybierając rejony do działań desantowych przeciwnik będzie rozważał następujące elementy:

• Podejście z morza będzie wybierane na tych odcinkach wybrzeża, które posiadają jak najmniej przeszkód terenowych i zagrożeń nawigacyjnych, dla sił desantu,

• Wybrzeże szeroka plaża o odpowiednio stopniowanym nachyleniu jest najbardziej prawdopodobnym rejonem lądowania, wąskie plaże lub takie które nie posiadają dogodnych wyjść z niestabilnym podłożem oraz brzegi klifowe są mniej odpowiednie dla sił desantu;

Prowadzenie działań:

• Obrona wybrzeża składa się z dwóch podstawowych komponentów:

• Obrona morska. Obejmuje morskie i powietrzne operacje dokonywane w celu przeciwstawienia się zagrożeniu desantem morskim przeciwnika. Obrona będzie prowadzona przez siły morskie i powietrzne wsparte artylerią o dużym zasięgu. Będą one obserwować, angażować przeciwnika w walkę i dezorganizować jego zgrupowanie desantowe, by w ten sposób zyskać czas na organizację obrony wybrzeża. Najbardziej pożądanym jest zniszczenie przeciwnika, gdy jest on na morzu,

• Obrona wybrzeża. Jednostki organizujące obronę nie będą w stanie umocnić się na całej długości wybrzeża. Obrona powinna być skoncentrowana wokół najbardziej prawdopodobnych rejonów desantowania. Pozostałe rejony powinny być obserwowane. Wojska muszą być użyte do: zniszczenia przeciwnika na plaży, umożliwienia manewru odwodami do niszczenia desantu zanim uchwyci i umocni przyczółek;

• DZIAŁANIA PUSTYNNE I W  WARUNKACH EKSTREMALNIE GORĄCYCH

Wprowadzenie:

Działania w ekstremalnie gorących warunkach pogodowych wymagają treningu oraz użycia specjalnego wyposażenia.

Uwarunkowania działań:

• Cechami charakterystycznymi działania wojsk w terenie pustynnym i w ekstremalnie gorących warunkach są:

• Surowe, wyjątkowo trudne warunki do życia. Oddziały działające w takich warunkach muszą być fizycznie, psychicznie i profesjonalnie przygotowane do wykonywania zadań. Muszą być również odpowiednio zaaklimatyzowane przed rozpoczęciem działań,

• Pustynie są terenem jałowym i nie są zdolne do podtrzymania życia z powodu braku wody. Zaludnione tereny są rozproszone i skupione wokół źródeł wody a sieć dróg i szlaków kolejowych jest słabo rozwinięta,

• Na pustyniach panują ekstremalne temperatury: latem osiągają od 50⁰C do 70⁰C, a zimą do -45⁰C. Dzienne wahania temperatur mogą przekroczyć 20⁰C,

• Ekstremalne temperatury i pustynia mają wpływ na przemieszczanie, obsługę uzbrojenia i systemy łączności,

• Widoczność na pustyni jest zazwyczaj bardzo dobra, co pozwala na obserwację i daleki zasięg ostrzału,

• Uboga roślinność pustynna wymusza maskowanie sztucznymi środkami,

• Sporadyczne deszcze są zazwyczaj ulewne. Zdarzają się nagłe powodzie, a tereny z wyschniętymi korytami rzek są bardzo niebezpieczne w tych warunkach,

• Wiatry pustynne mogą osiągnąć siłę huraganu. Kurz i piach sprawia, że warunki życiowe są wyjątkowo trudne, a przemieszczanie się i obsługa sprzętu bardzo ciężkie. Mogą też znacznie ograniczać widoczność,

• Teren suchy powoduje ograniczenia wykorzystania łączności radiowej;

• Natarcie. Działające na pustyni wojska są z powodu braku naturalnych ukryć bardziej narażone na ogień przeciwnika, dlatego elementy rozpoznawcze powinny być rozmieszczone w dosyć dużej odległości od sił głównych. Dlatego też bardzo ważne jest ubezpieczenie skrzydeł i tyłów. Współdziałanie pomiędzy oddziałami (pododdziałami) wojsk lądowych i siłami powietrznymi jest bardzo ważne. Teren pustynny sprzyja działaniom powietrzno-lądowym.,

• Obrona skupiać się będzie na takich obiektach jak: porty, ważne urządzenia logistyczne, drogi, linie kolejowe, stacje pomp wodnych, lotniska, ujęcia wody, przełęcze górskie i rejony kluczowe. Aktywny manewr na wszystkich szczeblach jest najlepszym sposobem zniszczenia dużych sił przeciwnika i minimalizowania strat własnych.