Etyka pochodzi od gr. Słowa „etikos” które nawiązuje do charakteru czyli etosu. Wg tego pochodzenia to postępowanie etyczne, zgodne z prawym charakterem. Moralność pochodzi od łacińskiego słowa „moralis” tak pojęta moralność bardziej dotyczy tego które czyny są słuszne a jakie niesłuszne niż charakteru osoby, która je spełnia. Innych pogląd mówi, że moralność jest dziedziną decyzji i czynu, natomiast etyka zaś teoretycznym nad nią zmysłem. Moralność a dylematy: - kara śmierci, -eutanazja, -klonowanie, -aborcja, -służba wojskowa, -odbicie zakładników.
SYSTEMY ETYCZNE: Twórcami etyki są filozofowie, ideolodzy, etycy i przez nich tworzone są teorie, systemy i poglądy. Najczęściej systemy moralne określają: - cel określony przez dobro najwyższe, dobro wspólne i dobro moralne, - powinności pozytywne czyli cnoty, zalety, zasady i reguły pomagające w realizacji celu, - powinności negatywne do których zaliczamy ostrzeżenia lub zakazy, a wyrażające się w wadach i zabronionych zachowaniach, - odpowiedzialność za dobre lub złe postępowanie moralne wyrażone w sankcjach.
Istotną rolę w etyce odgrywa wartościowanie, które jest podstawą do wyróżnienia poszczególnych dóbr. W wartościowaniu rozróżniamy 3 aspekty: - dobro najwyższe - dot. tych wartości, które są najważniejsze w indywidualnych wyborach, - dobro wspólne - dot. wartości i wyborów istotnych dla danego społeczeństwa, - dobro moralne jest związane z wartościami istotnymi w działaniu grupy i instytucji społecznych. |
NAJWAŻNIEJSZE KATEGORIE MORALNE - norma, sankcja, ocena, wzór osobowy, ideał etyczny. NORMA- składa się na nią: reguły postępowania, wzór postępowania, schemat. Są to ustalone przyjęte zasady postępowania w określonych dziedzinach. Dzielą się na 3 grupy: prawne, moralne i obyczajowe Te normy różnią się między sobą następującymi cechami: Różna jest geneza każdej z tych norm, - inne są warunki w jakich obowiązują, - różne są sankcje jakie mają za sobą, - różne są sposoby w jakich dowiadujemy się o ich istnieniu, - inna jest ich treść, - jest odmienny sposób ich formułowania. Norma prawna -zasada zachowania się skonstruowana na podstawie przepisów prawnych, ma charakter powszechnie obowiązujący, Norma obyczajowa - tradycyjna powszechnie przyjęta w danym środowisku reguła społecznego zachowania narzucona jednostce pod presją opinii społecznej. Norma moralna - społecznie uzgodniona reguła wzorzec, przepis mówiący jednostce jak postępować wobec ludzi i samego siebie tak aby być w zgodzie z wartościami , ma charakter względnie obowiązujący. Każda z tych norm ma pewne sankcje.
Sankcja jest częścią normy określającą następstwa zachowania się w sposób niezgodny lub zgodny ze wskazaniami określonymi w dyspozycji. Są to skutki nie przestrzegania bądź przestrzegania przez jednostkę nakazu lub zakazu. RODZAJE SANKCJI: Sankcja prawna - system kar i nagród określony odpowiednimi przepisami prawa. Sankcja ta oparta jest na fizycznym przymusie państwa. Sankcja moralna ma charakter społeczny i stanowi reakcję grupy na przestrzeganie lub respektowanie określonych zasad, system kar i nagród za zachowania kwalifikowane jako moralne lub niemoralne. (Największą karą są wyrzuty sumienia), nie ma skutków prawnych. Sankcja obyczajowa obyczaj uważany jest za jedną z najsilniejszych form kontroli |
Społecznych, dlatego nie przestrzeganie norm obyczajowych może sprowadzić na jednostkę specyficzne i dodatkowe sankcje np. utrata autorytetu, prestiżu, przywództwa, wykluczenia z danej społeczności.
Podstawowe motywy zachowań człowieka
Im bardziej ugruntowane wartości to jego strach w wykonywaniu czynności jest prawie zerowy oraz jego korzyści też są zerowe. Jeżeli wartości są nie ugruntowane to człowiek będzie się bał, ale też osiągnie duże korzyści.
Wartości są róże w różnych społeczeństwach, wynika to np. z pobudek religijnych.
Rozpoznawanie własnych motywów i własnych przekonań umożliwia zmianę zachowań. Każda sytuacja a zwłaszcza sytuacja trudna wymaga refleksji, a jej brak wpływa na utrwalenie motywu dotychczasowego działania. Motywy ludzkich zachowań możemy podzielić na: - motyw strachu- strach uruchamia działania, które są pożądane przez stosujących restrykcje, a także powoduje ucieczkę lub walkę. Kiedy ewentualna kara przestaje działać, nasze zachowania ulegają zmianie dodatkowo powodowane poczuciem krzywdy. -motyw korzyści - zachowania kierowane motywem korzyści podlegają klauzuli korzyść - efekt. -motyw wartości - motywacja do zachowań zgodnych z uznanymi wartościami , inaczej zachowań godnych, która wynika z potrzeby godności . Bez jej zaspokojenia człowiek nie może normalnie funkcjonować. Sposobem zaspokojenia tej potrzeby jest właściwe dokonywanie godnych uczynków czyli takich, które są zgodne z tym co o sobie uważamy, co uważamy za słuszne, cenne, wartościowe. Zachowania zgodne ze standartami osobistymi zaspokajają potrzebę godności.
Uczony Masłow opracował hierarchię potrzeb. |
W wyniku oddziaływania środowiska może następować różna gradacja wartości. Myślenie i samoocena człowieka odbywa się potem w kategoriach „powszechników wartości” . Powszechnikami wartości jest uczciwość, dobroć, odwaga itp. Wspólnota daje człowiekowi zasady i uznanie w odniesieniu do przyjętych wartości. Wartości to najbardziej ogólne wzorce zachowań podlegające różnym ocenom społecznym, moralnym, prawnym, zawodowym i religijnym. Wartości tworzą więc istotną część kultury, są przekazywane poszczególnym ludziom i następnym pokoleniom. Wartości cenione przez poszczególnych ludzi wraz z wynikającymi z nich normami układają się w pewną całość zwaną standardami . Motywacja do zachowań godnych wynika z potrzeby godności. Bez jej zaspokojenia człowiek nie może normalnie funkcjonować, sposobem zaspokojenia tej potrzeby jest dokonywanie godnych uczynków, zgodnych z tym co osobiści uważamy za słuszne, cenne, wartościowe. Poczucie wartości i godności wzrasta w sytuacji zachowania związanego ze standardami wartości prowadzi do budowy autonomii godnościowej.
Sytuacje pokusy. Pokusa powstaje gdy: - całość motywacji człowieka daje się uprościć do dwóch i tylko dwóch motywów, motywu korzyści i motywu wartości. Struktura sytuacji pokusy - układ jej elementów jest taki, że motyw korzyści i motyw wartości wchodzi ze sobą w konflikt. Sięganie po korzyści jest moralnie naganne, zaś zachowanie zgodnie z cenionymi wartościami powoduje utratę korzyści. Z natury motywy korzyści i motywy wartości nie są ze sobą sprzeczne. Trudne sytuacje -dysonans godnościowy - powstaje wówczas gdy to jakim jesteśmy zaprzecza temu co robię.
|
CO TO JEST ANOMIA? Stan anomii polega na trym, że ludzie obok przekonań o tym co słuszne i wartościowe posiadają inne przekonania, które nazywamy usprawiedliwieniami. Ludzie w stanie anomii cenią sobie wartości, lecz nie przestrzegają ich, bo mają własne wiarygodne usprawiedliwienie. Anomia ma charakter sektorowy tzn. obejmuje niektóre grupy lub sektory społeczne. Anomia pracownicza ludzie narażeni na stale powtarzające się pokusy w grupie łatwiej sięgają po te korzyści. Jest to wynik procesu społecznego uzgodnienia usprawiedliwień, który może powstać w każdej grupie. Anomia pracownicza powstaje na skutek: - - eksponowania pracowników na powtarzające się w pracy sytuacje pokusy, - uzgodnienie przez pracowników usprawiedliwień dla sięgania po korzyści w danych sytuacjach, - utrwalanie tych usprawiedliwień, - przyjęcia ich jako wyznacznika postaw i poglądów pracowników, - nasilenie zjawiska korupcji, - pracownicze normy usprawiedliwiające sytuacje zawodowej pokusy, - niezadowolenie z pracy i brak stagnacji, - duża rotacja kadry, - słaba dyscyplina, - mniejsza wydajność i słaba jakość pracy, - konflikty, napięcia, opór wobec zmian, - niewykonywanie decyzji przełożonych (cichy bojkot) |
Aby usprawiedliwienie się utrwaliło to muszą być 3 elementy: - ciągłość -zapoczątkowany w grupie proces uzgadniania usprawiedliwień trwa dłuższy czas. Przerwanie tego procesu pozbawia grupę wiarygodności, - jawność - ludzie uzgadniający usprawiedliwienia są przekonani, że nie mają się czego wstydzić, otwarcie mówią o tym we wspólnym gronie znających się ludzi, - bezwyjątkowość - wszyscy członkowie grupy biorą udział w procesie uzgadniania czyli jak w czasie wpadki będą to tłumaczyć. |
|
|