KONTEKSTY ROZWOJU JEDNOSTKI ORAZ ŹRÓDŁA NACISKÓW

Interakcja kontekstu zewnętrznego i wewnętrznego

• kontekstu rozwoju nie można utożsamić ani z wyposażeniem genetycznym jednostki ani z jej otoczeniem fizycznym i społecznym

• każda jednostka ma własny specyficzny dla niej kontekst rozwoju

• kontekst rozwoju jest konstruowany przez jednostkę w sytuacji, w której się znajduje

• te same naciski biologiczne są inaczej odczuwane i interpretowane zależnie od różnych sytuacji zewnętrznych

Kontekst społeczny rozwoju człowieka

• jednostka tworzy przestrzeń społeczną i sama jest przez nią kształtowana

• w czasie życia przestrzeń społeczna jednostki zmienia się równolegle do jej postępów rozwoju psychofizycznego i społecznego

• rozwój osobowości stanowi proces wymiany między jednostką a społecznym otoczeniem

• system zorganizowania społeczeństwa można i trzeba rozpatrywać na kilku współzależnych od siebie poziomach

KONTEKST ROZWOJU WG HORWITZ

Jednostka ludzka

WYKŁAD VI

Temat: Wybrane teorie i koncepcje rozwoju człowieka

1. Teorie psychodynamiczne

1. Teoria Z. Freuda

2. Teoria C. Junga

3. Teoria psychospołecznego rozwoju Eriksona

1a. teoria Freuda
Trzy warstwy osobowości:

1. id - ujawnia się od początku, rodzimy się z tą warstwą, libido

2. ego - ujawnia się później, świadomy element osobowości

3. super ego - warstwa świadomości moralnej, uwzględnia normy i zasady społeczne

FAZA	WIEK	STREFY EROGENNE	GŁÓWNE ZADANIA ROZWOJOWE (POTENCJALNE ŹRÓDŁA KOONFLIKTÓW)
oralna	0-1	usta, wargi, język	odstawienie od piersi
analna	1-3	odbyt	trening czystości
falliczna	3-6	genitalia	kompleks Edypa
latentna	6-11	brak szczególnych obszarów	Rozwój mechanizmów obronnych - nie ma fiksacji
genitalna	11-20	genitalia	Dojrzała intymność seksualna *popęd kierowany do osoby płci przeciwnej *energia libido ukierunkowana na miłość i pracę

Fiksacje w danych fazach:

1. F. oralna

1. Fiksacja prowadzi do osobowości oralno - biernej (osoba zależna, łatwowierna, z beztroską pogodą ducha)

2. Fiksacja prowadzi do osobowości oralno - sadystycznej (późniejszy etap f. oralnej) - osoba zachłanna, zawistna, kłótliwa, ma tendencje do złośliwości, roszczeniowa

2. F. analna

1. osobowość analna

*tendencja do zatrzymywania przedmiotów/uczuć - upór, skąpstwo, sztywność, pedanteria

*tendencja do …

2. typ analno - retencyjny

typ analno - ekspulsywny -> fiksacja - polega na uwalnianiu ( impulsywne wyrażanie gniewu niezależnie od sytuacji)

3. F. falliczna

Chłopiec - chęć erotycznego wyłącznego własnej matki

- konkurowanie z własnym ojcem

- lęk przed agresją ze strony ojca (tzw. lęk kastracyjny)

Rozwiązanie problemu:

- chłopiec powinien zidentyfikować się z ojcem

- powinna nastąpić introjekcja norm, które ojciec prezentuje, wykształci się super ego

Dziewczynka - identyfikacja z matką

- odkrycie różnic fizycznych (rozczarowanie)

- obwinianie matki za brak członka

- miłość do ojca

Rozwiązanie problemu:

- wyparcie przez dziewczynkę miłości do ojca i zidentyfikowanie się z matką, wykształci się super ego, ale słabsze niż u chłopców

Fiksacja -> prowadzi do osobowości fallicznej

Chłopcy - kompulsywne dążenie do męskości (wyższość nad ojcem)

Dziewczęta - nieświadoma koncentracja na seksualności, skłonności histeryczne, nadmiernie podkreślana dkobiecość, ale bez chęci wejścia w reakcje seksualne

1b. Teoria Junga

1. cel życia i rozwoju - osiągnięcie podstawowych wartości humanistycznych, aby osiągnąć cel jednostka musi dojść do równowagi ze światem oraz zintegrować podstawowe obszary swojej psychiki

2. proces indywiduacji - organizowanie się spójnej, zintegrowanej całości, niepowtarzalnej na skutek odrębności jej struktur i wyodrębniającej z reszty świata

-proces ten wymaga :

-wypracowania indywidualnego wzorca życia i rozwoju oraz samoakceptacji i poczucia odpowiedzialności za własne życie

- osiągnięcia w relacjach między świadomą a podświadomą sferą życia

- opanowania kultury w taki sposób, żeby swobodnie poruszać się wśród symboli tej kultury

- osiągnięcia określonego miejsca w świecie i postawy wobec świata i siebie samego

- zdolności do autorefleksji i pełniejszej samoświadomości własnych ograniczeń i możliwości

- uwolnieni się spod presji popędów i możliwość stosunkowo świadomego i dowolnego wyboru doświadczeń związanego z ich zaspokajaniem

-proces ten przebiega zgodnie z etapami polegającymi na wewnętrznym uregulowaniu stosunków w psychice na nowych warunkach

Jung nie charakteryzował szczegółowych etapów rozwoju; wyróżnił jedynie ogólne:

- dzieciństwo - podejmowanie aktywności niezbędnej do przeżycia, pojawienie się popędów seksualnych

- młodość- zaczyna się po osiągnięciu dojrzałości płciowej i trwa do okresu średniego

- porzucenie dziecięcych marzeń i zwrócenie się ku światu zewnętrznemu

- wiek średni - zmiany fizyczne i społeczne powodujące to, że jednostka musi dokonać pewnych przekształceń osobowościowych celów i zainteresowań

- późna dorosłość - zaczyna się ze starzeniem rodziny i końcem kariery zawodowej

- nastawienie introbiektywne (wewnętrzne) ku światu w celu osiągnięcia integralności

1c. Teoria Eriksona

• Psychospołeczna teoria rozwoju

• Stadia wyróżnione są kształtowane przez wpływy społeczne …

• Każdy z ośmiu okresów życia stawia jednostkę przed biegunowościowo przeciwstawnymi możliwościami

• Kryzys wg Eriksona jest normatywny, czyli właściwy dla danej fazy rozwoju

• Warunkiem rozwiązania kryzysu …

KONTEKST WEWNĘTRZNY

WYPOSAŻENIE GENETYCZNE (GENOTYP)

• OBSZAR ROZWOJU

• TEMPO ZMIAN

• DYNAMIJA ZMIAN

• DOJRZEWANIE UKŁ. NERWOWEGO

• SPRAWNOŚĆ RECEPTORÓW

• KONDYCJA SOMATYCZNA

• SAMOPOCZUCIE PSYCHOFIZYCZNE

KONTEKST ZEWNĘTRZNY

naciski wewnętrzne

interpretacja

naciski zewnętrzne

ROZWÓJ JEDNOSTKI

Środowisko fizyczne

Środowisko społeczne

BEZPOŚREDNIA
stymulacja fizyczna poprzez właściwości fizyczne

POŚREDNIA
stymulacja społeczna poprzez znaki

• Przedmioty

• Ludzie

• Relacje między przedmiotami

• Relacje między ludźmi

Środowisko jako kontekst kulturowy

Środowisko jako wspierający system społeczny

Środowisko jako tworzenie okazji do uczenia się

Środowisko jako ukł. Stymulujący: wielkość, siła, różnorodność, wzorzec stymulacji

---