Finanse- nauka o procesach, zasadach gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych.

Pieniądz- pełni funkcję środka wymiany.

Finanse publiczne (budżet państwa), a finanse prywatne (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa)

Obie wydatkują pieniądze, różnią się wielkością (finanse publiczne dysponują wyższymi kwotami i przymusem)

Gospodarstwa domowe- pieniądze z pracy, pożyczek, spadków, znaleźne, stypendia.

Budżet państwa- wpływy z podatków.

Cel działania finansów prywatnych- indywidualne cele gospodarstwa domowego

Cel działania finansów publicznych- działanie dla dobra ogółu

Cztery fundamentalne filary funkcjonowania państwa:

• Administracja

• Wojska (obrona narodowa)

• Wymiar sprawiedliwości

• Policja

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych:

• Informacje

• Bilans

Podatek- jest świadczeniem bezzwrotnym (zwracają nieraz nadpłatę). Jest przymusowy, ogólny (powszechny), nieodpłatny (nic bezpośrednia nie dostajemy w zamian). Pośrednio uzyskujemy: dobra publiczne, drogi, oświetlenie itp.

Rodzaje podatków:

• Podatki centralne: PIT, CIT

• Podatki lokalne: grupa podatków stanowiących dochody własne gmin:

• Podatek od nieruchomości

• Podatek od środków transportu

• Podatek od posiadania psów

• Podatek leśny i rolny

• Opłaty skarbowe

• Opłaty targowiskowe

• Opłaty miejscowe (klimatyczne)

Polski system podatkowy- regulowany jest odrębną ustawą. Zawiera on świadczenie podobne do podatku, ale nie będące podatkiem:

• Cło (jest przymusowe, o charakterze pieniężnym)

• Parapodatek- nie jest nieodpłatny- uzyskujemy prawo do wywozu towarów na inny obszar celny

• Składki na ZUS- przymusowe, bezzwrotne

Elementy konstrukcyjne podatku:

Podmiot podatku:

• Ulgi podatkowe: forma ulgi: rozłożenie zapłaty świadczenia na raty, przesunięcie terminu zapłaty

• Podatek leśny- zazwyczaj funkcja wartościowa ale w tym przypadku funkcja ilościowa

• Podatek majątkowy- z samego faktu posiadania nieruchomości wynika fakt płacenia podatku. Podatek od nieruchomości: grunty, budynki, budowle. Podmiot: samoistny posiadacz- włada nieruchomości, ale nie ma na to żadnych dokumentów

Banki- pozyskują pieniądze od klientów. Na miejsce przedwcześnie wycofanych środków wchodzą inne środki pieniężne

System bankowy w Polsce jest dwuszczeblowy:

• Narodowy Bank Polski (możemy tam kupić monety kolekcjonerskie)

• Banki komercyjne

NBP jako bank spełnia inne funkcje:

• Bank emisyjny

• Bank banków

• Bank państwa

Różnice między kredytem, a pożyczką:

• Kredyt na cel, pożyczka może być bezcelowa

• Kredyt reguluje prawo bankowe, a pożyczkę kodeks cywilny

• Kredyt udzielany jest tylko przez bank, a pożyczka przez inne instytucje (+bank)

• Kredyt ma zabezpieczenie, a pożyczka niekoniecznie

• Kredyt: umowa w formie pisemnej natomiast pożyczka może być zawarta ustnie

• W przypadku kredytu badana jest zdolność kredytowa kredytobiorcy, a w przypadku pożyczki możemy dostać ją „od ręki”

• Kredyt: umowa odpłatna, np. prowizje

• Kredyt w formie zapisu na rachunku bankowym, a pożyczka w formie gotówki

Zdolność kredytowa- jest to zdolność podmiotu gospodarczego do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminie ustalonym między kredytodawcą (bankiem), a kredytobiorcą.

Zadania banków:

• Przyjmowanie lokat/depozytów

• Udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych

• Skrytki sejfowe

• Formy rozliczeniowe (konta)

• Usługi biur maklerskich

• Sprawy ubezpieczeń

• Leasing

Operacje bankowe możemy podzielić na:

• Czynne (aktywne)- bank wykorzystuje zgromadzone środki pieniężne w różnym celu, np.:

• Udziela pożyczki i kredyty

• Lokowanie środków finansowych w obligacjach Skarbu Państwa

• Zakup papierów wartościowych

• Leasing

• Usługi doradcze

• Bierne (pasywne)- to operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank, np.:

• Przyjmowanie depozytów od klientów

• Przyjmowanie lokat od innych banków

• Emisja własnych papierów wartościowych

Narzędzia NBP:

• Operacje otwartego rynku (skup/zakup papierów wartościowych)

• Stopa dyskontowa/redyskontowa: banki komercyjne mogą kształtować stopę procentową lokat

• Wskaźnik rezerw minimalnych (obowiązkowych)

• Stopa kredytu niefinansowego (kredyt udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny, udzielany jest tylko na kilka godzin)

• Interwercjonizm - bank centralny dochodzi do wniosku, że relacja złotego do euro wynosi 1:5, więc trzeba sprzedawać euro

Formy zabezpieczenia:

• Zastaw- możliwość zabezpieczenia na ruchomości

• Hipoteka- zabezpieczenie na nieruchomości

• Poręczenie majątkowe- polega na nałożeniu na podejrzanego/oskarżonego przez sąd lub prokuratora obowiązku złożenia pieniędzy, papierów wartościowych bądź na obciążeniu jego majątku zastawem lub hipoteką

• Weksel In-blanco

• Ubezpieczenie kredytu

Zabezpieczenie rzeczowe- ograniczają się do przedmiotu będącego zabezpieczeniem, np. zastaw, hipoteka.

Zabezpieczenie osobiste- np. poręczenie majątkowe- osoba odpowiada za to całym swoim majątkiem. Ubezpieczenie:

---