Specyfika polskiego romantyzmu.

1) Ramy czasowe i periodyzacja polskiego romantyzmu.
Romantyzm w Polsce zamyka się w latach 1822 - 63 (1822 - pierwsze wydanie "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza, 1863 - powstanie styczniowe). Teoretycznym początkiem polskiego romantyzmu jest rok 1818, kiedy to Kazimierz Brodziński wydał rozprawę pt. "O klasyczności i romantyczności, tudzież do duchu poezji polskiej". Jednak praktycznym początkiem romantyzmu jest rok 1822.

a) 1822 - 1830 (powstanie listopadowe) - niektórzy historycy literatury określają ten okres mianem fazy wstępnej. W latach tych krystalizuje się program polskiego romantyzmu, powstają młodzieńcze utwory Mickiewicza i Słowackiego, dokonuje się wielu przekładów literatury obcej

b) 1830 - 1848 (Wiosna Ludów) - szczytowa faza romantyzmu. Wybuch i klęska powstania listopadowego to przełomowe wydarzenie w dziejach romantyzmu, po klęsce powstanie bardzo wielu polskich twórców emigruje do Niemiec i Francji, tworzy tzw. "wielką emigrację". W tym właśnie okresie powstają najwybitniejsze utwory Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego

c) 1849 - 1863 - schyłek romantyzmu. W tym okresie umierają wszyscy trzej wieszcze narodowi, zaczyna tworzyć C.K.Norwid, jest to także szczytowy okres współczesnego i historycznego pisarstwa J.Kraszewskiego. Kres romantycznemu widzeniu świata i człowieka położył wybuch powstanie styczniowego. Po jego upadku zaczął kształtować się pozytywizm, który bardzo krytycznie odnosił się do koncepcji romantycznych (walki narodowo wyzwoleńczej)

2) Tło polityczno - społeczne romantyzmu w Polsce
W momencie kiedy rodzi się romantyzm od kilku dziesięcioleci Polski nie ma na mapie Europy. Duże nadziej wiązano z Napoleonem, a po jego klęsce z Kongresem Wiedeńskim, ustalił on nowy porządek w Europie, potwierdził rozbicie Polski na trzy części tworząc jednocześnie namiastkę polskości pod berłem cara - Królestwo Kongresowe. Ono właśnie stało się późniejszym miejscem działania polskich patriotów i organizacji spiskowych. Polakom wydawało się przynajmniej na początku, że car Aleksander będzie przestrzegał porozumienia zawartego w czasie Kongresu, okazało się to jednak złudnym marzeniem. Początkowy liberalizm cara zanikał, a na jego miejsce wchodził ucisk i despotyzm. Pokolenie pamiętające czasy wolności powoli wymierało, a na jego miejsce przychodzili młodzi ludzie, których celem stało się odzyskanie niepodległości. Temu właśnie celowi podporządkowana została całą literatura romantyczna. Pierwszymi przejawami nieprawomyślności wobec cara było powstanie tajnych stowarzyszeń : Wolnomularstwa Narodowego i Towarzystwa Patriotycznego. W początkach romantyzmu życie umysłowe i kulturalne skupiło się przede wszystkim w dużych ośrodkach akademickich : Warszawie i Krakowie. U progu romantyzmu nie istniały jeszcze realne szanse na odzyskanie niepodległości drogą walki zbrojnej. U progu nowej epoki całą uwagę młodych romantyków pochłonął spór między klasykami, a romantykami.

3) Podział literatury romantycznej
a) do 1830 (w kraju) : Malczewski, Goszczyński, Słowacki, Mickiewicz
b) po 1830
- w kraju : Pol, Lenartowicz, Ujejsk, Syrchomla, Bewiński, Fredro
- na emigracji : Mickiewicz, Krasiński, Norwid, Ehrenberg

4) Umacnianie tożsamości narodowej jako naczelne zadanie piśmiennictwa epoki i podporządkowanie polskiej literatury romantycznej nadrzędnemu celowi, idei - walce o wolność.

5) Walka klasyków z romantykami
Na początku XIX (lata 20) spór pomiędzy klasykami i romantykami o treść, formę i ducha literatury narodowej przybrał dość ostre formy i w rezultacie rozstrzygnięty został na korzyść romantyków. Najostrzej spór ten rozgorzał pomiędzy Krasińskim, Grodzińskim i Śniadeckim. Pierwszy swoje poglądy zawarł w rozprawie "O klasykach i romantykach tudzież o duchu poezji polskiej", drugi w dziele "O pisarzach klasycznych i romantycznych".

---