JEDNOSTKA TRENINGOWA (LEKCYJNA) - UMIEJĘTNOŚĆ OPRACOWANIA WŁAŚCIWEGO PROGRAMU ZAJĘĆ ADOPTOWANEJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ.
Lekcja to forma organizacyjna realizacji celów i zadań zaistniałych w programie kultury fizycznej. Jej budowa uwzględnia właściwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe osób uczestniczących w procesie.
Aby lekcja oddziaływała na wszystkie sfery osobowości powinny cechować ją:
celowość - dot. koncepcji i realizacji zadań,
racjonalność - w doborze treści, metod, form, środków oraz przestrzegania zasad dydaktycznych,
ład w działaniu - wynikający z dobrej organizacji lekcji,
ekonomiczność - zapewniająca efektywność zajęć.
Typ lekcji - taka odmiana, która uwzględnia stosunek do ogniw procesu nauczania i stopnia ich realizacji:
lekcje podające - wprowadzające nowe treści kształcenia i wychowania, nowy materiał,
lekcje doskonalące - utrwalające wiadomości, umiejętności i nawyki oraz sprawność motoryczną,
lekcje kontrolne - sprawdzające i oceniające przygotowanie i postępy uczniów w zakresie umiejętności, sprawności i wiadomości,
lekcje mieszane - łączące różne ogniwa.
Rodzaje lekcji to takie jej odmiany, które odpowiadają określonym strategiom dydaktycznym, wynikającym z teorii kształcenia wielostronnego, uczenia się przez przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie
lekcje podające - przyswajanie materiału odbywa się drogą zastosowania metod podających,
lekcje problemowe - rozwiązywanie zadań problemowych odbywa się na drodze odkrywania,
lekcje eksponujące - uruchamia się emocjonalno-wolicjonalną sferę osobowości ucznia na drodze przeżywania,
lekcje praktyczne - postęp dydaktyczny osiąga się drogą maksymalnej aktywizacji ucznia w działaniu.
Zasady - reguły postępowania dydaktyczno - wychowawczego. Rozróżniamy trzy grupy zasad:
zasady budowy lekcji - porządkują dobór i układ treści, zabezpieczają właściwe obciążenie organizmu (z. wszechstronności - równomierne oddziaływanie na różne narządy i układy; z. zmienności pracy mięśniowej - równomierne obciążanie wszystkich grup mięśniowych; z. stopniowego natężenia wysiłku - stopniowe zwiększanie wysiłku aż do osiągnięcia maksymalnego, potem uspokojenie),
zasady dydaktyczne (z. świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania; z. poglądowości; z. systematyczności; z. przystępności tzw. stopniowania trudności; z. trwałości),
zasady doboru treści oraz organizacji kształcenia i wychowania (z. podmiotowego traktowania uczniów jako współpartnerów realizacji zadań w procesie lekcyjnym; z. różnicowania treści i form kształcenia; z. integracji kształcenia i wychowania; z. łączenia teorii z praktyką; z. kształcenia ustawicznego).
TOK LEKCYJNY ramowy schemat lekcji, kolejność działań dydaktyczno wychowawczych, które zapewniają najbardziej wszechstronne oddziaływanie na ćwiczącego, wskazuje na kolejność ćwiczeń dla uzyskania racjonalnego przebiegu fizjologicznej krzywej natężenia
Część I (wstępna) - trwa od 8 - 15 min, ma na celu zorganizowanie ćwiczących, wywołanie dobrego nastroju i nastawienia do ćwiczeń przez wprowadzenie zabaw ożywiających oraz przygotowanie organizmu do intensywnego wysiłku, w tej części utrwalane są nawyki ruchowe, (ćwiczenia kształtujące RR, NN i T we wszystkich płaszczyznach), kształci koordynację.
Cel: organizacja i zdyscyplinowanie ćwiczących, wytworzenie aktywnego stosunku do pracy, przygotowanie aparatu ruchowego do zadań w części głównej.
Część II (główna) - trwa 25 - 30 min, realizuje główne zadania, zawiera ćwiczenia o największym obciążeniu fizycznym i psychicznym, zadaniem jest nauczanie zasadniczych ćwiczeń, doskonalenie techniki, kształtowanie określonych nawyków ruchowych, cech motorycznych i psychomotorycznych.
Część III (końcowa) - trwa 5 - 7 min, składa się z ćwiczeń uspokajających, o stopniowo malejącym obciążeniu, omówienie i podsumowanie lekcji, tu stosuje się ćwiczenia elongacyjne (np. zwisy), korektywne, wyrównawcze, uspakajające, dyscyplinujące
Struktura lekcji wg Strzyżewskiego: zorganizowanie grupy i sprawdzenie gotowości do zajęć, motywacja do udziału w lekcji, wszechstronna rozgrzewka i działania profilaktyczno-korektywne, realizacja głównych celów lekcji, uspokojenie organizmu, czynności porządkowe i podsumowanie zajęć, nastawienie uczniów do wykonywania samodzielnych zadań ruchowych w czasie pozalekcyjnym.
Osnowa lekcyjna (zasób materiału ćwiczebnego na kilka jednostek lekcyjnych) - szczegółowy plan jednostki metodycznej osnuty na toku lekcyjnym, wytycza pracę w całym cyklu tematycznym, ułatwia przeprowadzenie kolejnych lekcji, zapewnia systematyczność; jednostka metodyczna może zawierać jedną lub kilka jednostek lekcyjnych (pierwsza wytycza kolejność następnym, ostatnia spina całość zadaniem kontrolno-oceniającym).
Konspekt lekcji (zasób materiału ćwiczebnego na jedną jednostkę lekcyjną) - szczegółowe rozpisanie materiału ćwiczebnego z uwzględnieniem czasu, dozowania i uwag organizacyjno - metodycznych.
Przykładowy schemat konspektu
Konspekt lekcji nr………………………….charakterystyka grupy/klasy………………….
Temat lekcji …………………………………………………………………………
Data…………………………….. Uwagi o przygotowaniu lekcji……………………………………………
Miejsce ćwiczeń……………………………………… Liczba ćwiczących…………………
Przyrządy………………………………………………. Przybory………………………………………………………………………..
Metody prowadzenia zajęć………………………….. formy organizacyjne………………………………………
Zadanie lekcji………………….……………………………………………………………………………………….
Każde zadanie dydaktyczno-wychowawcze winno być dostosowane do wieku, płci, sprawności psychofizycznej, miejsca prowadzenia zajęć, jakości i ilości sprzętu oraz przyborów.
Najważniejsze elementy występujące w jednostce lekcyjnej:
organizacja - racjonalne wykorzystanie czasu, zapewnienie ładu, umiejętność operowania grupą i sprzętem, przejścia od przyrządu do przyrządu, od ćwiczenia do ćwiczenia, wykorzystanie uczniów którzy nie ćwiczą,
rozkazodastwo i instruowanie - słownictwo i znaki, którymi posługuje się nauczyciel np. polecenia, komendy, klaskanie, stukanie, istotny jest pokaz i objaśnienie,
postawa nauczyciela - powinien mobilizować uczniów do pracy, rozwijać samodzielne myślenie, wyrabiać odwagę i inne cechy społeczne,
bezpieczeństwo - odpowiednie warunki zajęć, dyscyplina, kontrola stanu urządzeń i sprzętu.
Jednostka treningowa w sporcie inwalidów
czas trwania - 90 minut lub krócej, jeżeli uczestnicy nie wykazują odpowiedniej wydolności ogólnej, są w zaawansowanym wieku lub prezentują schorzenia o szczególnie obniżonych możliwościach funkcjonalnych,
układ zajęć: rozgrzewka (ćwiczenia dyscyplinująca-porządkowe, dodatkowo ćwiczenia korekcyjne dla danego schorzenia), część główna (indywidualne specyficzne ćwiczenia na początku i na końcu np. chodu u paraplegików czy autoredresje kikutów u amputowanych, krzywa natężenia jest różna w porównaniu do zajęć dla osób zdrowych, wprowadza się częściej przerwy wypoczynkowe z powodu np. zwiększonej koncentracji u niewidomych, częściej wprowadza się pozycje relaksacyjne, wypoczynek bierny, obciążenie zbliżone jest do maksymalnego, takie gwarantuje wytworzenie mechanizmów kompensacji, trening powinien przygotować osobę niepełnosprawną do podjęcia pracy zawodowej i zapewniać maksimum samodzielności w życiu codziennym,
pamietaj! wydatek energetyczny podczas prostych ćwiczeń jest znacznie wyższy niż u osób zdrowych, koszt energetyczny jest tym większy, im większe są ubytki funkcji poszczególnych układów oraz im krótszy okres od wystąpienia urazu,
wybór formy i metody prowadzenia treningu zależy od zainteresowań, poziomu umysłowego i zdolności percepcji ćwiczących,
trening sportowy łączy w sposób naturalny formy treningu sportowego z elementami kinezyterapii, trening uwzględnia ćwiczenia korekcyjne, indywidualne, specjalistyczne (związane ze stanem funkcjonalnym), zwraca się uwagę na prawidłowość chodu i czynność samoobsługi,
największe znaczenie treningu sportowego dla osób niepełnosprawnych polega na utrzymywaniu ciągłości procesów kompensacji.