ARCHITEKTURA RENESANSU W POLSCE

Styl renesansowy charakteryzuje się pozorna prostotą. Z budowli architektonicznych wyłania się z harmonijny i spokojny obraz. Wszystko, czyli każde dzieł, musiało się opierać na doskonałości o niezachwianych proporcjach (inaczej jak w gotyku). Dominowały horyzontalne, długie linie. Dachy budowli były spadziste i przyozdobione attykami - specjalnymi ściankami. Charakterystyczne są również: piękne i rozłożyste, arkadowe dziedzińce, rozłożyste balkony, rozety przyozdabiające stropy sklepień, lunety oznaczające okna, które znajdowały się zawsze niżej niż sklepienia, ściany budowli pokrywały freski, fryzy, lub sgraffity - zdrapywanie jakiegoś określonego obrazu z wielu warstw jakiegoś tynku. Pożądanymi były jasne kolory, rozświetlające wnętrza budowli (pałaców, zamków, kościołów, kamienic, dworków). W Polsce najbardziej znane zabytki renesansu to: Wawel (szczególnie arkadowy dziedziniec), Kaplica Zygmuntowska, ratusz znajdujący w Poznaniu.
KAZIMIERZ DOLNY

Jak rozpoznać architekturę renesansu?

Kopuły

Krużganki

Arkady

Portyki
KRAKÓW

SANDOMIERZ

ZAMOŚĆ

POZNAŃ

BARANÓW SANDOMIERSKI

Mikołaj Kopernik (19.02.1473 - 24.05.1543)

Polski astronom, urodzony w 1473 r. w Toruniu przy ul. św. Anny (obecnie: Kopernika). W latach 1491-1495 studiował w Krakowie, a następnie we Włoszech (Bolonia, Padwa, Ferrara). W 1503 doktoryzował się z prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski mieszkał w Lidzbarku Warmińskim, Fromborku (1510), Olsztynie (1520-1521, w czasie wojny polsko-krzyżackiej).

Opracował heliocentryczny model Układu Słonecznego, według którego Słońce znajduje się w centrum, Ziemia jest planetą i podobnie jak pozostałe planety obiega Słońce po orbicie kolistej. Jego teoria została opublikowana w 1543 r. w księdze De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich). Mimo zadedykowania dzieła ówczesnemu papieżowi, nie została przychylnie przyjęta przez Kościół, a nawet umieszczono ją w 1616 r. w indeksie ksiąg zakazanych.

Teoria Kopernika wpłynęła na sposób patrzenia na miejsce Ziemi i człowieka we Wszechświecie i stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych. Określa się ją mianem "rewolucji kopernikańskiej". Z idei Kopernika wywodzi się późniejsza zasada kosmologiczna, zwana także zasadą kopernikańską, według której część Wszechświata dostępna obserwacjom nie różni się od jego pozostałych części. W wersji uogólnionej przyjmuje się, że żaden punkt we Wszechświecie nie jest wyróżniony.

Kopernik był także matematykiem, lekarzem, prawnikiem, ekonomistą, publikował prace o reformie monetarnej i sformułował prawo, iż "gorszy pieniądz wypiera z rynku lepszy".

Imię Kopernika nadawano sondom kosmicznym, instytucjom i obiektom na ciałach niebieskich. Noszą je:

• duży krater na Księżycu (107 km średnicy)

• duży krater na Marsie (292 km średnicy)

• planetoida nr 1322 (orbita 1.86 - 2.99 j.a., okres obiegu 3.77 lat)

• OAO-3 Copernicus (1972-065A) - amerykański satelita do obserwacji w promieniach nadfioletowych i rentgenowskich, działał w latach 1972-1980

• Kopernik 500 (Interkosmos 9; 1973-022A) - satelita radziecko-polski do badania promieniowania Słońca i jonosfery, działał w roku 1973

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk (CAMK)

• w Toruniu znajduje się Dom Kopernika będący muzeum poświęconym astronomowi.

Religia

XXVI niedziela zwykła

Pan Bóg Mówi do mnie : Kto dostrzega swoje błędy? Panie, oczyść mnie od tych, które są skryte przede mną

Kościół Farny

Smukła gotycka bryła posiadająca renesansową nadbudowę i dekoracje w krótkim czasie stała się wzorem , na którym zaczęto opierać się przy modernizowaniu innych kościołów gotyckich i przy budowie nowych obiektów sakralnych

Kamienice pod św. Mikołajem i Krzysztofem

Kamienice powstały w XVII wieku. Ich właścicielami byli bracia Mikołaj i Krzysztof Przybyłowie, którzy przyozdobili je wizerunkami swoich świętych patronów (stąd nazwy).

Obie mają identyczny układ fasad: przyziemie z podcieniem o trzech arkadach i piętro z trzema oknami. Fasady przyozdobiono płaskorzeźbami postaci ludzkich i zwierzęcych a także ornamentami roślinnymi. Tutaj mieszają się chrześcijaństwo i mitologia, średniowieczne fantazje i renesansowe groteski. Jednym słowem cała epopeja wykuta w wapniaku i wymodelowana w zaprawie tynkowej.

Dach budynków zamaskowano wysokimi attykami. Składają się one z dwóch kondygnacji oddzielonych od siebie potężnym gzymsem. Prawdopodobnie ich duże rozmiary miały sprawiać wrażanie, że domy są wyższe niż w rzeczywistości.

Wawel

Wawel w Krakowie uchodzi za jeden z najważniejszych Polskich zabytków.
Malownicze położenie podkreśla jego niepowtarzalność, a widoki z wysokich murów, niegdyś przystosowanych do obrony przed atakami nieprzyjaznych wrogów do dziś zapierają dech w piersiach turystów. Według historycznych zapisków w przeszłości rezydencja ta należała do najsławniejszych królów Polski. Najstarsze zabudowania powstały w XI w., jeszcze za panowania Bolesława Chrobrego. Współczesny renesansowy styl budowli zaistniał natomiast już za panowania innego władcy, Zygmunta Starego..

Kaplica Zygmuntowska

Katedra otoczona jest wieńcem kaplic. Wśród nich wyróżnia się kaplica pw. Wniebowzięcia N.M.P. zwana Zygmuntowską, renesansowa, wzniesiona w latach 1519-1533 (na miejscu gotyckiej z XIV w.) z polecenia króla Zygmunta I Starego, według projektu Bartolomeo Berrecciego. Nakryta kopułą, z zewnątrz pokrytą złoconą łuską z fundacji Anny Jagiellonki (1591-92). Warsztat włoskich artystów wykonał bogatą, płaskorzeźbioną dekorację wnętrza (arabeskową i groteskową), a w niszach posągi świętych i tonda z czerwonego marmuru z wizerunkami Ewangelistów oraz królów izraelskich. Do ściany przylega marmurowy, piętrowy pomnik nagrobny Zygmunta I Starego

Zamek w Sandomierzu

Wiek zbudowania XVIII

Architekt i budowniczy: Santi Gucci

Budowla została Zbudowana na planie

prostokąta. Cztery naroża ujmują

okrągłe Baszty, Zwieńczone

miedzianymi hełmami.

Pośrodku niej znajduje sie wysunięta

przez która prowadzi główne wejście do

zamku. Nad wejściem znajduje sie zegar

słoneczny z łacińska sentencja.

"Amicis qualibet hora" /" Przyjaciołom o każdej porze"

Rynek Wielki

Jest jednym z piękniejszych XVI-wiecznych reprezentacyjnych placów w Europie. W każdej pierzei Rynku znajduje się zespół podcieniowych kamienic mieszczańskich. Rynek Wielki jest placem idealnie kwadratowym o wymiarach 100 x 100 m. Na rynku krzyżują się pod kątem prostym dwie główne osie zespołu staromiejskiego.           

Ratusz

Ratusz w Poznaniu jest jednym z najcenniejszych obiektów renesansowych w Europie Środkowej. Wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku ( z tego okresu zachowało się w piwnicach sklepienie krzyżowo-żebrowe ).W XV wieku powstał gotycki trzon wieży. W latach 1550-1560 nastąpiła zasadnicza przebudowa ratusza przez włoskiego architekta Jana Baptystę Quadro. Natomiast przez Jana Chrystiana Kamsetzera, w latach 1781-1783 nadbudowana została wieża ratuszowa. Ratusz przetrwał nienaruszony aż do 1945 roku, kiedy to jego górne kondygnacje uległy spaleniu. Obecnie w ratuszu znajduje się siedziba Muzeum Historii Miasta Poznania ze stałą ekspozycją poświęconą miastu.

Zamek w Baranowie Sandomierskim

W Baranowie Sandomierskim znajduje się późnorenesansowy zamek, ze względu na podobieństwa zwany Małym Wawelem. Siedziba rodu Leszczyńskich została zbudowana według projektu Santi Gucciego w latach 1591-1606.

Katedra w Zamościu

Katedra tę ufundował założyciel miasta, Jan Zamoyski, a autorem jej projektu jest włoski architekt Bernardo Morando, z czym wiąże się jej nawiązanie do kościołów włoskich z XV, XVI wieku. Początkowo była to kolegiata, Zamość podlegał biskupstwu chełmskiemu, dopiero w roku 1992, kiedy utworzono Diecezję Zamojsko-Lubaczowską, podniesiono jej rangę do katedry. Po śmierci jej architekta, na początku XVII wieku, ukończono wewnętrzny wystrój tego kościoła.

---